Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed
Vergadering van 26/04/2011
Vraag om uitleg van mevrouw Tinne Rombouts tot mevrouw Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur, over kapitaalschade en gebruikerscompensatie
- 1914 (2010-2011)
De voorzitter : Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Mevrouw Tinne Rombouts : Voorzitter, minister, de kapitaalschade en gebruikerscompensatie vloeien voort uit het decreet van 27 maart 2009 betreffende het grond- en pandenbeleid. Artikelen 6.2.1 tot en met 6.3.3 voorzien in een compensatie voor eigenaars van percelen die ten gevolge van een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) of een plan van aanleg een bestemmingswijziging van agrarisch gebied naar groengebied, natuur, bos, of overig groen, kennen, het opleggen van een overdruk door een RUP of het opleggen van een erfdienstbaarheid tot openbaar nut.
Daarnaast is er het decreet van 27 maart 2009 houdende de vaststelling van een kader voor gebruikerscompensatie bij bestemmingswijzigingen, overdrukken, en erfdienstbaarheden tot openbaar nut. Dat decreet voorziet in een financiële compensatie voor gebruikers van percelen waarop gebruikersbeperkingen opgelegd worden ten gevolge van bestemmingswijzigingen door een RUP of een plan van aanleg.
De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) is belast met de uitvoering van de aanvragen in verband met kapitaalschadecompensatie en gebruikersschadecompensatie. De aanvragen dienen binnen het jaar na de inwerkingtreding van de maatregel die gebruikersschade veroorzaakt als gevolg van het RUP of plan van aanleg, te worden ingediend. Niettegenstaande dit gegeven blijken er voor een groot aantal projecten geen aanvragen binnen te komen. Als vervolgens de termijn van één jaar is overschreden, kan men hier niet op terugkomen.
Misschien is het wenselijk om ons de vraag te stellen waarom er zo weinig aanvragen worden ingediend. Zijn de begrippen kapitaalschadecompensatie en gebruikerscompensatie nog te onbekend voor wie ermee te maken krijgt en/of wordt er niet doeltreffend over gecommuniceerd? Waarom dienden de eventuele rechthebbenden geen aanvraag in?
Een belangrijke kanttekening hierbij is dat er sprake is van de periode van één jaar na het in werking treden van een RUP. Er is ook in een overgangsperiode voorzien, daar het decreet met terugwerkende kracht werd ingevoerd. Voor een aantal projecten die reeds beslist waren, waarover er reeds een RUP was, en mensen met terugwerkende kracht een beroep op de regelgeving konden doen, is dat jaar ondertussen ook voorbij.
Uit het antwoord op mijn schriftelijke vraag van 14 juni 2010 is gebleken dat de VLM niet verplicht is om landbouwgebruikers en eigenaars aan te schrijven in het kader van de gebruikerscompensatie en kapitaalschadecompensatie, dit in tegenstelling tot de melding van de nulbemesting ten gevolge van de aanduiding van betrokken gronden als natuur. In het decreet is opgenomen dat er bij het openbaar onderzoek in principe een register moet komen waarin staat wie in het betreffende RUP gebruik kan maken van de compensatieregeling. Voor de RUPs echter waarbij men met terugwerkende kracht kon gebruikmaken van de gebruikerscompensatie en kapitaalschadecompensatie, was het openbaar onderzoek reeds verleden. Die mensen hebben dus niet dadelijk een inzicht gekregen in het feit dat ze er recht op hadden.
Voor 2010 wordt er vanuit de beleidsdomeinen Leefmilieu en Landbouw 380.000 euro voor gebruikerscompensatie ingeschreven. Voor kapitaalschade, de bevoegdheid van Ruimtelijke Ordening, werden tot nu toe nog geen middelen ingeschreven.
Minister, omtrent deze problematiek had ik u graag de volgende vragen gesteld, aangezien de VLM ook belast is met de behandeling van de dossiers. Met betrekking tot het aanvragen van de compensatie zou ik willen weten voor welke projecten er wel al aanvragen werden ingediend. Over hoeveel procent van de landbouwers ten aanzien van de landbouwers die in aanmerking komen, gaat het? Voor welke projecten loopt de periode van aanvraag het komende halfjaar af? Wat zijn volgens u de oorzaken van het feit dat de landbouwers in dezen geen beroep doen op de compensatiemogelijkheid?
Bent u van mening dat de ingebouwde communicatieprocedure voldoende is toegespitst op het onder de aandacht brengen van de begrippen gebruikerscompensatie en kapitaalschade aan wie ermee in aanraking komen? Dient er al dan niet een bijsturing te komen om ervoor te zorgen dat meer betrokkenen overgaan tot het indienen van een aanvraag? We kunnen natuurlijk niemand verplichten dat is ook niet de bedoeling , maar men moet toch heel bewust de keuze kunnen maken om al dan niet een aanvraag in te dienen voor een compensatieregeling?
Op welke manier denkt u de communicatie te kunnen verbeteren ten aanzien van de betrokken gebruikers en eigenaars van percelen die hierop een beroep kunnen doen? Of ziet u nog andere mogelijkheden om aan deze problematiek te verhelpen?
De voorzitter : Minister Schauvliege heeft het woord.
Minister Joke Schauvliege : Voorzitter, mevrouw Rombouts, o p dit ogenblik zijn er elf ruimtelijke uitvoeringsplannen goedgekeurd die aanleiding kunnen geven tot het aanvragen van gebruikerscompensatie. Aangezien voor slechts twee RUPs de afbakening regionaalstedelijk gebied Mechelen en AGNAS (afbakening van de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur) Haspengouw-Voeren Bos- en landbouwgebieden Schelfheide geen aanvraagdossier meer kan worden ingediend, is het moeilijk om een volledig overzicht te geven.
Voor de twee RUPs waarvoor de indienperiode verstreken is, werd telkens één aanvraag ingediend. Eerlijkheid gebiedt te zeggen dat telkens ook maar één bedrijf in aanmerking kon komen voor een aanvraag. Anders ligt het in sommige andere nog lopende RUP-dossiers. Zo worden in de AGNAS Kust-Polders-Westhoek De Blankaart 123 bedrijven getroffen door een bemestingsverbod, waarvan er nu reeds 48 een aanvraag tot gebruikerscompensatie hebben ingediend.
Naast de elf vermelde RUPs zijn er meerdere reeds in werking getreden RUPs met een gefaseerde overgang naar groengebied en dus ook met een gefaseerd bemestingsverbod. Zo gaat voor het RUP Afbakening van de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur Durmevallei het bemestingsverbod in tussen 2011 en 2018. Aanvragen voor gebruikerscompensatie kunnen voor deze RUPs naargelang de fase ingediend worden tot eind 2019.
Wat betreft de aanvragen voor kapitaalschadecompensatie zijn er op dit ogenblik negen RUPs die in aanmerking komen, zijnde de negen RUPs waarvoor nog gebruikerscompensatie kan worden aangevraagd. Voor zes ervan is de periode van indienen reeds verstreken. De periode van aanvraag voor een vergoeding kapitaalschade loopt het komende half jaar af voor de drie overblijvende RUPs, namelijk die voor de Kalkense Meersen, het grootstedelijk gebied Gent, deelproject Parkbos Gent en de Afbakening Durmevallei.
Het procentueel aandeel van percelen waarvoor een aanvraag kapitaalschade werd ingediend ten opzichte van het totaal aantal percelen dat in aanmerking komt, is voor alle RUPs laag: tussen 0 en 33 procent. Het procentueel aandeel geeft voor een aantal RUPs een vertekend beeld omdat een groot aandeel van de percelen eigendom is van het Vlaamse Gewest of een terreinbeherende natuurvereniging. Deze percelen zijn automatisch uitgesloten van kapitaalschadecompensatie. Typische voorbeelden zijn AGNAS Kust-Polders-Westhoek De Blankaart en de gebieden voor het geactualiseerd Sigmaplan Kalkense meersen.
In een antwoord op uw schriftelijke vraag van 14 juni 2010 heb ik al aangegeven dat de VLM een communicatieplan opstelt, samen met de departementen Ruimtelijke Ordening en Landbouw en Visserij, om de maatregelen beter bekend te maken. We richten ons heel specifiek tot landbouwgebruikers die een wijziging in het bemestingsregime van een van hun percelen ondergaan. Zij zullen worden geïnformeerd via een verplichte zending. De communicatie over het openbaar onderzoek van het ontwerp-RUP wordt gevoerd via de geëigende wetgeving zoals bepaald in de codex. Sinds 1 september 2009 bevat elk RUP, overeenkomstig de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, een register met percelen die aanleiding kunnen geven tot gebruikerscompensatie en kapitaalschade.
Wat betreft mogelijke verbeteringen aan de communicatie, stel ik vast dat de communicatie over de gebruikercompensatie moeilijk nog kan worden verbeterd. Voor de communicatie over de kapitaalschade is er voor de eigenaar die geen gebruiker is, mijns inziens wel nog verbetering mogelijk. Een gedeelte van de eigenaars kan bijvoorbeeld bereikt worden via de kennisgeving die gebeurt overeenkomstig de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. Bij vestiging van een recht van voorkoop in het kader van een RUP, worden de eigenaars aangetekend verwittigd van het gevestigde recht van voorkoop. Gelijklopend zou melding gemaakt kunnen worden van de mogelijkheid tot het aanvragen van kapitaalschade. Momenteel wordt overlegd met Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed (RWO) om het luik kapitaalschade op te nemen in deze verwittiging.
Ik wil er ook op wijzen dat in het kader van de algemene evaluatie van het grond- en pandenbeleid, de VLM ook werkt aan een evaluatie van de regelingen voor kapitaalschade en gebruikerscompensatie.
De voorzitter : Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Mevrouw Tinne Rombouts : Minister, ik dank u voor het antwoord. Ik ben benieuwd naar uw schriftelijk antwoord, want ik ken niet alle projecten uit het hoofd. Ik heb begrepen dat er twee projecten zijn waarvoor geen aanvraag meer kan worden ingediend. Als ik mijn schriftelijke vraag bekijk, zie ik dat er heel wat goedgekeurde RUPs zijn van het jaar 2008. Ik ga ervan uit dat ook daarvoor de indientermijn verstreken is. Dat het maar om twee zou gaan, lijkt me een heel laag aantal, maar we kunnen daar waarschijnlijk de bedenking bij maken dat het aantal niet effectief volledig is en het percentage eigenlijk ook laag is. Ik ga de twee nog eens vergelijken met elkaar. Ik merk dat er heel wat projecten en RUPs zijn van 2008 die al goedgekeurd zijn. Ofwel loopt die periode van aanvraagindiening nog door, ofwel is ze afgelopen. Ik zou graag weten hoe het zit met de indiening van die aanvragen.
De voorzitter : Minister Schauvliege heeft het woord.
Minister Joke Schauvliege: Ik heb een volledig overzicht van de gebruikerscompensatie, de kapitaalschadecompensatie, alle cijfers en data. Ik zal het u laten bezorgen. Als u dan nog vragen hebt, kunt u nog een schriftelijke vraag indienen.
De voorzitter : Het incident is gesloten.