Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Vergadering van 02/12/2010
Vraag om uitleg van de heer Sven Gatz tot mevrouw Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur, over de stand van zaken van het Bruegelproject binnen het domein Cultuur
418 (2010-2011)
De voorzitter : De heer Gatz heeft het woord.
De heer Sven Gatz : Voorzitter, minister, het is al van 2000 geleden dat het Bruegelproject van start ging. Het had de grote ambitie een ecologisch-cultureel totaalproject te worden dat gericht zou zijn op de bewaring en de ontsluiting van de groene rand rond Brussel. Dit zou enerzijds gebeuren door de bijna letterlijke sluiting van de groene gordel via een gerichte verwerving van 900 hectare overwegend natuur- en bosgebied. Op een gegeven moment was het zelfs meer: men sprak van 1130 hectare. Anderzijds zou dat gebeuren door het opbouwen van een doorgedreven culturele aanwezigheid in de domeinen en kastelen van de Vlaamse Gemeenschap in dat gebied. Uiteraard was het niet de bedoeling dat Vlaanderen dat alleen zou doen, maar in samenwerking met de betrokken gemeenten, de provincie Vlaams-Brabant, de culturele centra in de Rand en vzw de Rand.
Het project kende een positieve start. Ik denk aan tentoonstellingen op het domein van Groenenberg en Gaasbeek en in de Rozentuin van Coloma in Sint-Pieters-Leeuw, het uitwerken van gemeenschappelijke projecten met Het Beschrijf en het Festival van Vlaanderen en dergelijke meer. De laatste tijd horen we daar wat minder van. Ik duid u dat niet persoonlijk ten kwade, het was op het einde van de vorige legislatuur al wat aan het uitdoven. Het leek een beetje op een euthanasiespoor voor het culturele gedeelte van het Bruegelproject.
In de regeerverklaring van 2009 hebben we daar niets over gehoord en evenmin in uw beleidsnota. Er was toch een sprankeltje hoop. Ik had begrepen dat voor het domein Ter Rijst in Pepingen minister Bourgeois de bedoeling had om van het huis in het domein een soort bed and breakfast te maken, wat op zich zeker niet slecht is. Maar mij kwam toevallig ter ore dat via een interventie van de nieuwe Bouwmeester er plaats zou worden gemaakt voor artists-in-residence, waardoor het kasteeltje in het domein een bredere functie zal krijgen.
Minister, maakt de eerste zwaluw de lente? Kunt u een overzicht geven van de realisaties die binnen het Bruegelproject op het vlak van cultuur de laatste drie jaar zijn genomen? Worden er in de toekomst, naast het project Ter Rijst in Pepingen, nog bijkomende projecten uitgewerkt om het natuur- en cultuurgegeven verder uit te werken? Zo ja, welke? Zijn er nog overlegmomenten tussen uzelf en de coördinerend minister van de Vlaamse Rand? Hoe verloopt deze samenwerking? Welke beleidsvisie bestaat hierover voor de komende jaren?
De voorzitter : Minister Schauvliege heeft het woord.
Minister Joke Schauvliege : Mijnheer Gatz, in de loop van 2007 heeft de toenmalige minister van Cultuur beslist om de werking van het Bruegelproject te beëindigen. Tot dan toe had dit binnen de vzw de Rand geopereerd. Dat gebeurde na nooit gerealiseerde plannen. Men had altijd de bedoeling om het Bruegelproject te verzelfstandigen via een aparte vzw. Ondertussen is de directeur van het Bruegelproject, de heer Guido Vereecke, met pensioen gegaan. Daarnaast was er nog een ander personeelslid. Dat slaagde voor de functie van verantwoordelijke communicatie en publiekswerking bij het Kasteel van Gaasbeek. Sinds 2008 zijn er geen culturele realisaties meer gebeurd onder de vlag van het toenmalig Bruegelproject.
U verwijst naar de toekomst en het project Ter Rijst. In 2010 is een samenwerking gestart tussen Kunsten en Erfgoed en Natuur en Bos in het kader van de ondersteuning van voorbeeldstellende en vernieuwende groenprojecten. Hier ligt de link tussen cultuur en natuur. Het doel van de samenwerking is om de creatie en integratie van kunst in de groene ruimte te stimuleren en via deze projecten vernieuwende kunstzinnige ingrepen te realiseren in groene ruimten binnen een verstedelijkte omgeving. Die projecten worden ingediend bij het Agentschap voor Natuur en Bos en worden beoordeeld door een gemengde commissie met experten, waarin ook het agentschap Kunsten en Erfgoed is vertegenwoordigd. Er zullen in de toekomst nog andere dergelijke projecten worden gerealiseerd.
Ter Rijst is een parkdomein met een kasteel in eigendom van de Vlaamse Gemeenschap, en het wordt beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos. Het is de bedoeling om in het kasteel een gemengd project erfgoed, logies en kunstenaarsresidenties te realiseren. Daarvoor werd onlangs een projectomschrijving en een bestek voor het ontwerpen van de herinrichting opgemaakt. De Vlaamse Bouwmeester zal deze ontwerp- en realisatiefase mee begeleiden. Het overleg waar u naar vraagt, vindt geregeld plaats. Het project Ter Rijst is een heel mooi voorbeeld. Dat domein is in handen van het Agentschap voor Natuur en Bos, het is ook een beschermd monument sinds 2004. Zowel minister Bourgeois, bevoegd voor het onroerend erfgoed, als ikzelf, bevoegd voor de natuur, de cultuur, het toerisme en de Vlaamse Rand, zijn betrokken bij de restauratie en de functionele invulling ervan. Het moet een levendige bestemming zijn, maar ook met aandacht voor de duurzaamheid van het gebouw en een kwaliteitsvolle toeristische uitstraling.
Na een studie- en overlegperiode is er gestalte gegeven aan een gemengde en complementaire invulling. Het is een perfecte samenwerking geworden en een goed voorbeeld van hoe het kan: een artist-in-residence met focus op masterclasses en opleidingen voor de kunsten- en erfgoedsector, in combinatie met een conciërgewoning met enkele kamers voor bed and breakfast en een infopunt voor bezoekers van het park en de omgeving.
Op die manier is het een win-winsituatie. We onderhouden de natuurparken, die in eigendom zijn van de overheid, maar we beheren en renoveren ook ons eigen patrimonium en monumenten. Zo versterken we Vlaanderen in zijn uitstraling als regio en kunnen we het professionele kunsten- en erfgoedlandschap promoten.
Voor mijn beleidsvisie verwijs ik naar mijn beleidsnota. Onder internationaal beleid staat dat de internationale netwerking en de residenties belangrijk zijn. Dat is de strategische doelstelling nummer 6. De doelstellingen 13 en 15 verwijzen naar de individuele kunstenaars bij het ondersteunen van het creatieproces in residentie- en opleidingsmogelijkheden.
De ligging in de groene gordel biedt heel wat mogelijkheden om rond ecologische themas te werken, wat ook zal gebeuren. En dat vindt u ook terug in mijn beleidsnotas Natuur en Cultuur. Dit sluit perfect aan bij enkele acties die zijn ontwikkeld binnen Vlaanderen in Actie. Zeven acties komen daarvoor in aanmerking.
Zeker in tijden van budgettaire schaarste is het een mooie realisatie van hoe we kunnen samenwerken en zo een win-winsituatie creëren.
De voorzitter : De heer Gatz heeft het woord.
De heer Sven Gatz : Minister, de realisatie van de vernieuwing van het domein Ter Rijst en het gebouw is een goede zaak. Daar zijn we het over eens. U weet dat dit op een bijzonder anekdotische wijze tot stand is gekomen. Dat wordt nu post factum gekoppeld aan een strategische doelstelling van uw beleidsnota. Ik betwist de link niet, want dat klopt. Maar het is allemaal post factum.
Hoe is dat gegaan met het Bruegelproject dat zo niet meer kan worden genoemd aangezien het niet meer bestaat, zeker wat het culturele luik betreft? De Vlaamse Bouwmeester heeft de renovatieplannen van het domein gezien omdat het tot zijn decretale taak behoort daar een advies over te geven. Op eigen initiatief heeft hij die cultuurruimte ingevuld door te onderhandelen met bepaalde diensten. Zo is dat gelukt. We zijn het erover eens dat dat een goede zaak is. Maar het is de ene zwaluw waarover ik spreek. Ik pleit niet voor het inzetten van meer middelen om de cultuurfunctie in gebouwen in de Vlaamse Rand tot leven te brengen. Wat er is, zouden we meer moeten kunnen valoriseren.
Voormalig minister Anciaux heeft destijds de handdoek in de ring gegooid in de discussie over wie dat moet doen. Moet dat gebeuren onder aansturing van vzw de Rand? Minister, als u me zegt dat ik daarover een vraag om uitleg moet stellen aan minister Bourgeois, dan zal ik dat zeker doen. Of moet het worden opgenomen in het cultuurbeleid?
Minister, Ter Rijst is oké, maar dat is puur toeval. Het is niet uw tekortkoming, maar ook niet uw verdienste. Het is gewoon de Bouwmeester die op het juiste moment de juiste vraag heeft gesteld. Als het een Bouwmeester was geweest met minder affiniteit voor cultuur, dan was het een bed and breakfast gebleven. Ik vraag naar een iets bredere beleidsvisie. Dat moet u doen in de komende weken en maanden. Het hoeft niet noodzakelijk te gaan over meer middelen.
De voorzitter : Het incident is gesloten.