Commissie voor Woonbeleid, Stedelijk Beleid en Energie
Vergadering van 28/10/2010
Vraag om uitleg van mevrouw Veerle Heeren tot mevrouw Freya Van den Bossche, Vlaams minister van Energie, Wonen, Steden en Sociale Economie, over de uitvoering en de evaluatie van de privaat-publieke samenwerking Garantiefonds
- 250 (2010-2011)
De voorzitter : Mevrouw Heeren heeft het woord.
Mevrouw Veerle Heeren : Voorzitter, minister, 2001 en 2003 zijn respectievelijk 9 en 7 jaar geleden. Toen is met veel bravoure aangekondigd dat de privaat-publieke samenwerking ( pps) tussen sociale huisvestingsmaatschappijen en de privésector zou leiden tot de realisatie van 1000 nieuwe sociale woningen. Dat heet Garantiefonds. Er is toen 25 miljoen euro gereserveerd in de begroting.
Onze fractie was zeer sceptisch. Niet dat we iets tegen pps hebben, integendeel, maar de overheid moet winnaar zijn, en ook de privésector moet winnaar zijn. Op 13 oktober 2003 ondervroeg ik daar de toenmalige minister van Huisvesting al over en stelde de vraag of dat geen vorm van debudgettering was. We hebben hier in de commissie de kans gehad om in het verleden het rapport te kunnen beluisteren van Ernst & Young. In de loop der jaren is blijkbaar aangetoond dat de grote verwachtingen die de vorige minister had van de privépromotoren, die goedkoper zouden kunnen werken dan de klassieke huisvestingsmaatschappijen, in de kiem zouden worden gesmoord. Een consultant heeft in die periode gezegd dat we toch maar realistisch moesten zijn en dat het geen 1000 woningen zouden zijn, maar 439. Het gevolg was dat het middelenbestek werd aangepast en vervangen door een prestatiebestek, waardoor de kosten voor de promotor nog meer zouden worden gedrukt.
De kranten stonden er toen vol van. In die zin ben ik vandaag, 9 jaar later, benieuwd te weten hoeveel woningen er extra gerealiseerd zijn. Als mijn informatie klopt, hebt u op 8 oktober op de vergadering van de Vlaamse Regering ook een beslissing genomen over de bouw van 32 bijkomende sociale huurwoningen in Lommel in het kader van die grote pps. Tegelijkertijd zouden er ook een aantal projecten, en ook daar ging het in het verleden over, in Dilbeek en Tienen definitief afgevoerd worden. Ik vind het heel triest. Het gaat er niet om gelijk te krijgen in het parlement. Het gaat erom dat als we met dingen beginnen, we een heel goede inschatting moeten kunnen maken en dat we goed moeten durven luisteren naar studiebureaus, maar ook naar onze Vlaamse administratie, die ons daarvoor ook heel vaak heeft gewaarschuwd. Daarom ben ik blij dat men voorzichtig is met de behandeling van de huursubsidie.
Mevrouw Van Volcem, u had het in het vorige debat over het betrekken van de privésector. Geen enkele bouwmaatschappij zet zelf woningen. Bouwmaatschappijen werken altijd met private bouwheren. Ze hebben daar zeer goede ervaringen mee. Ik denk dat de privépromotor ook een partner kan zijn in het grond- en pandenbeleid. In die zin steun ik ook wat mevrouw De Wachter hier heeft ingebracht. Geef dat grond- en pandenbeleid nu ook de kans. Binnen dit en 5 jaar hoop ik dat we hier opnieuw kunnen debatteren over een stand van zaken en dat ik de vragen, die ik vandaag spijtig genoeg moet stellen, niet moet indienen. Het spijt me dat ik het moet zeggen, maar het waren liberale ministers die dachten dat ze de oplossing hadden uitgevonden met de pps. Wel, dat is een verhaal in mineur.
Minister, h oeveel woningen zijn nu uiteindelijk na 9 jaar gebouwd? Wat is de gemiddelde kostprijs van die woning? In welke mate verschilt die van een woning die in het reguliere segment door een bouwmaatschappij wordt gebouwd? Wat was nu, achteraf beschouwd, de gemiddelde doorlooptijd van deze dossiers? Want het zou allemaal vlugger en sneller en goedkoper zijn. In welke mate werden de oorspronkelijk vooropgezette doelstellingen gerealiseerd? Denkt u eraan ik vermoed van niet om aan dit pilootproject een vervolg te breien? Zo ja, op welke manieren denkt u bij te sturen? Zo neen, wat zijn dan de redenen om het dossier te finaliseren en definitief af te sluiten? Welke lessen kunnen we samen uit het pilootproject rond de grote pps-constructie trekken om te kunnen inspelen op die grote vraag naar bijkomende sociale huurwoningen in Vlaanderen?
De voorzitter : Mevrouw De Wachter heeft het woord.
Mevrouw Else De Wachter : Minister, ik sluit me aan bij de vraag van mevrouw Heeren. De vernoemde projecten die uiteindelijk niet zullen doorgaan, zijn projecten in de provincie Vlaams-Brabant. Op dat vlak is het voor ons interessant om toch ook eens te horen wat er zal gebeuren. Wat betekent dat voor de sociale woningbouw? Is er in iets voorzien om daaraan voor een deel tegemoet te komen en om ervoor te zorgen dat de dynamiek blijft bestaan?
De voorzitter : Mevrouw Van Volcem heeft het woord.
Mevrouw Mercedes Van Volcem : Minister, collegas, van die CBO-procedures (Constructieve Benadering Overheidsopdrachten) zijn er in Brugge wel enkele voorbeelden die werken. We moeten ook een onderscheid maken. Er is de pps enerzijds, waarbij privé en publiek samenwerken, maar anderzijds was het toch juist de bedoeling van het Grond- en Pandendecreet dat niet alleen de sociale bouwmaatschappijen sociale woningen zouden bouwen, maar dat ook een bouwmaatschappij dat ook zou doen. En dat werkt niet bij mij. Ik heb vorige week een werkoverleg gehad met de sector. Die mensen stelden dat er nog niet één project door een bouwmaatschappij voorlopig is goedgekeurd.
De voorzitter : Minister Van den Bossche heeft het woord.
Minister Freya Van den Bossche : In totaal zullen 208 sociale woningen gebouwd worden via de pps Garantiefonds. 176 woningen zijn al gebouwd en verhuurd. De werken voor de laatste 32 woningen zullen eerstdaags aanvatten. Zoals u hebt aangegeven, gaat het om het project in Lommel. Het budget voor deze 208 woningen zal 26.926.107 euro bedragen. Dat budget zal grotendeels besteed worden om gedurende 27 jaar het verschil tussen de reële en de werkelijke huurprijs voor deze sociale woningen te overbruggen.
De gemiddelde prijs voor een pps-woning is natuurlijk moeilijk in te schatten omdat er een groot verschil is in de aard en de financieringswijze tussen DBFM (Design Build Finance Maintain) en een klassieke aanbesteding. Bij de klassieke aanbesteding is er enkel de B uit DBFM, terwijl bij de DBFM-formule ook D, F en M meetellen. Het is dus niet eenvoudig om u exact te zeggen hoeveel elke woning heeft gekost. Wat ik u wel kan zeggen, is hoeveel men had voorspeld te kunnen bouwen met een bepaald budget en hoeveel het er nu zullen zijn. Men had gezegd dat er 437 woningen zouden worden gebouwd met 25 miljoen euro. Het zullen er 208 zijn met 27 miljoen euro. Dat is een opmerkelijk verschil.
Het uitgangspunt was veel goedkoper te bouwen. Zonder enige schroom kan ik zeggen dat het uitgangspunt niet juist is gebleken. De Inspectie van Financiën heeft dat ook voorspeld. Ze heeft gezegd dat het niet goedkoper zou zijn en duidelijk gesteld dat het om een pure debudgettering gaat. Ik denk dat die conclusie op dit moment ook klopt.
In de beginperiode leek het wellicht voordelig ten opzichte van de normale procedure. Hoe meer we naar het einde van die periode gingen, hoe groter het verschil in negatieve zin werd tussen de klassieke formule en deze formule. De laatste projecten bleken immens veel duurder te zijn. Dat is ook de reden waarom een aantal projecten in Vlaams-Brabant niet kunnen doorgaan. De meerprijs was onaanvaardbaar hoog. We zullen dat compenseren op het normaal investeringsprogramma. Bij de provinciale verdeelsleutels houden we alles gelijk, waardoor de mensen in Vlaams-Brabant niet minder sociale woningen zullen hebben. We zullen ze alleen aan een aanvaardbare prijs bouwen. Ik zal die formule niet verder gebruiken als ze niet blijkt te werken. Ik ben niet van plan om te veel te betalen.
Betekent dat dat de CBO-procedure niet werkt? Neen. Maar er zijn natuurlijk belangrijke verschillen tussen DBFM en CBO. Bij CBO laat men niet alles over aan de privé-initiatiefnemer. We houden voor een groot deel de sturing in eigen handen. Ik denk dat dat verklaart waarom het ene succesvol is en het andere niet. Voor alle duidelijkheid: we hebben positieve ervaringen met CBO. Alleen wat betreft de specifieke formule waarnaar mevrouw Heeren vraagt, moet ik toegeven dat de initiële vrees van zowel mevrouw Heeren als van de Inspectie van Financiën bewaarheid lijkt te worden.
Het is misschien voorbarig om een heel definitief standpunt in te nemen omdat alles nog niet is afgerond. De laatste 32 woningen moeten nog worden gebouwd. Laat me toch toe te zeggen dat ik geen intenties heb om een vervolg te breien aan dat pilootproject. Ik meen dat toch te kunnen afleiden uit de eerste resultaten.
Voorzitter, ik denk dat ik daarmee vrij duidelijk heb geantwoord op deze vraag.
De voorzitter : Mevrouw Heeren heeft het woord.
Mevrouw Veerle Heeren : Minister, ik dank u voor het duidelijk antwoord. Samen met u spijt het me dat dit het antwoord is. In die zin, mevrouw Van Volcem, is de rol van een parlement ook belangrijk. We zaten toen in de oppositie. Het is belangrijk dat de meerderheid ook heel goed luistert naar de oppositie. (Opmerkingen van mevrouw Mercedes Van Volcem)
Ik ben een echte democraat.
Dit project wordt stopgezet. CBO heeft wel haar merites. Op welke wijze kan die nog worden uitgebreid? Ik heb daar zelf geen goed zicht op. Ik denk dat alle middelen goed zullen zijn om dat aantal te bereiken.
Mevrouw Van Volcem, we moedigen het initiatief van de privésector met betrekking tot het Grond- en Pandendecreet aan. Dat zat er trouwens ook in. De privésector kan investeren in sociale woningbouw, ze kan genieten van een gunstig btw-regime 6 percent en verlaagde registratierechten bij aankoop van gronden. Ze kan ook een beroep doen op infrastructuursubsidies. Het was op de uitdrukkelijke vraag van liberalen. Ik kan alleen spreken voor mijn partij, maar ik durf te zeggen dat ook socialisten er niet echt vragende partij voor waren. Maar er moet inderdaad een compromis worden gevonden. In dit geval was dat het compromis. Maar geef die privésector alstublieft de volgende jaren ook de kans om hier mee in te stappen en reken niet af na een jaar!
De voorzitter : Het incident is gesloten.