Commissie voor Onderwijs en Gelijke Kansen
Vergadering van 14/10/2010
Vraag om uitleg van mevrouw Fatma Pehlivan tot de heer Pascal Smet, Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel, over de opdeling in klassen op basis van etnisch-culturele herkomst
- 2518 (2009-2010)
De voorzitter: Mevrouw Pehlivan heeft het woord.
Mevrouw Fatma Pehlivan: Minister, mijn vraag om uitleg past in de discussie die we hier hebben gevoerd over beeldvorming, stereotypedenken en segregatie. Waarschijnlijk hebt u ook de krantenartikels gelezen over een Lokerse school die aparte klassen heeft gemaakt voor autochtone en allochtone leerlingen. De school maakte een opdeling op basis van de etnisch-culturele herkomst van leerlingen om de klassen in te vullen. Na enig onderzoek heb ik vernomen dat dit geen alleenstaand geval is, dat het niet alleen in Lokeren gebeurt, maar ook in andere steden en gemeenten, bijvoorbeeld ook in Willebroek, Sint-Niklaas en Antwerpen en misschien nog in andere steden. Deze evolutie baart mij ernstige zorgen.
Minister, de school doet dit naar eigen zeggen om de daling van het aantal autochtone leerlingen tegen te gaan. Heel wat ouders van autochtone kinderen opteren blijkbaar voor andere scholen als er te veel allochtone kinderen zijn. O m dat tegen te gaan en om te voorkomen dat de school de richting zou uitgaan van een concentratieschool, hebben ze de aparte klassen opgericht. Dat de school voor het behoud van haar autochtone leerlingen de oplossing ziet in een scheiding van leerlingen op basis van etnisch-culturele herkomst, gaat tegen alle logica in en tegen de logica van uw beleidsnota.
Als men een betere integratie en betere kansen nastreeft voor allochtonen, is dit absoluut niet de weg die moet worden opgegaan, integendeel. De directie heeft voor deze optie gekozen om enkel en alleen elitaire autochtone ouders tegemoet te komen de witte school in een gekleurde school. Dat is een vorm van discriminatie. Dat woord is heel zwaar beladen, maar deze situatie heeft toch de schijn van discriminatie. Ook de ouders hebben aangeklaagd dat ze zich gediscrimineerd voelen.
Ik heb wel begrip voor bijvoorbeeld het inrichten van taalklassen, maar dan wel voor alle leerlingen, zowel autochtone als allochtone. Ik kan me indenken dat autochtone kinderen ook wel een taalachterstand hebben. Dan moeten we veeleer die weg opgaan, dan de segregatie die nu gebeurt.
Uit de persberichten of we ze moeten geloven of niet bleek dat het niet alleen ging over taalklassen. En dat maakt het nog veel erger. Leerlingen werden op basis van naam in groepen ingedeeld. Dat is in onze samenleving niet aanvaardbaar. Niet enkel de segregatie baart me zorgen, maar ook het effect hiervan op de kinderen. Hoe gaan zij, n iet alleen de allochtone, maar ook de autochtone kinderen, deze situatie aanvoelen en interpreteren? De school speelt een zeer belangrijke rol in de maatschappij 40 percent van ons budget gaat naar onderwijs. De school stuurt hier toch een heel negatieve boodschap de wereld in. Scholen moeten kinderen opvoeden tot volwaardige volwassenen die samen kunnen leven. Alle middelen die we kunnen gebruiken, moeten we gebruiken, zoals de film Turquaze. Dat zijn vijgen na Pasen, maar ondertussen is een basis gelegd, en dit is wat in deze school gebeurt. Scholen moeten openstaan voor interculturele dialoog. Hoe meer we dat doen in de kleuterschool, het lager en secundair onderwijs, hoe minder dat we dat op andere niveaus nodig zullen hebben.
Minister, mevrouw Moerman vroeg of een overheid een bepaalde activiteit mag subsidiëren, als die dient voor segregatie. Deze school wordt toch ook gesubsidieerd door de overheid en er is een vorm van segregatie. Dan moeten we de lijn doortrekken. Heeft de school de vrije keuze om deze maatregel in te voeren? Hoe past de actie van deze school in uw beleid?
De voorzitter : Mevrouw Brusseel heeft het woord.
Mevrouw Ann Brusseel: Minister, Open Vld wil zich aansluiten bij deze vraag om uitleg. Als het krantenartikel juist is, en als de evolutie ook in andere steden gebeurt, dan is dat heel zorgwekkend. Maar misschien is het niet juist, misschien moeten er kranten worden verbrand, maar dat lijkt me gruwelijk. Nog gruwelijker is het om kinderen apart te zetten op basis van hun afkomst of huidskleur. Het is weerzinwekkend. Ik hoop dat het niet klopt, minister, waarschijnlijk zult u me geruststellen.
Minister, u moet op uw strepen staan. Zulke zaken kunnen niet. Dan kunnen alle films van de wereld niet opwegen tegen het kwaad dat wordt aangericht door gescheiden klasjes.
De voorzitter : Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Mevrouw Elisabeth Meuleman: Minister, ook ik wil u vragen naar de feitelijke toedracht. Gisteren nam ik deel aan een debat in een school in Sint-Niklaas en dat kwam daar ook ter sprake. Ik heb hierover natuurlijk mijn verontwaardiging geuit. Blijkbaar gaat het erover dat men ervoor had gekozen om twee autochtone leerlingen in één klas te zetten, in plaats van het hele verhaal van de gesegregeerde klassen. Maar misschien is dat nu een minimalisering van het verhaal.
De voorzitter : Mevrouw Celis heeft het woord.
Mevrouw Vera Celis: Ik ben even benieuwd naar het antwoord van de minister. Ik heb er evenwel een kanttekening bij gemaakt. Vorig jaar hebben we een bezoek gebracht aan het Lucernacollege. Hoe past zon school in het beleid en in de problematiek die hier heel terecht door mevrouw Pehlivan wordt aangekaart?
De voorzitter : Minister Smet heeft het woord.
Minister Pascal Smet: Ook hier is het relaas van de feiten iets anders dan hoe het in de media komt. Het is helemaal niet zo dat de school de kansarme en allochtone leerlingen liever kwijt dan rijk is. Het is nogal vanzelfsprekend dat we in het onderwijs geen segregatie kunnen doorvoeren. U hebt er ook mijn reactie op gezien. We moeten altijd oppassen wat de werkelijke toedracht is.
Wat zijn de cijfers? In het tweede leerjaar van die school zijn er nog elf autochtone leerlingen voor drie klassen. Die zijn verdeeld over twee klassen in groepjes van vijf en zes, met één volledig allochtone klas tot gevolg. In het vierde leerjaar heeft men de tien overblijvende autochtone leerlingen gespreid over twee van de drie klassen, dus twee klassen met vijf autochtone leerlingen en een volledig allochtone klas. In alle andere leerjaren zijn de leerlingen gelijk verdeeld. De school heeft dus geen enkele klas met een meerderheid aan autochtone leerlingen. We spreken hier dus niet over witte en zwarte klassen, maar over overwegend gekleurde en volledig gekleurde klassen.
Uiteraard behoort de wijze waarop een school zich organiseert en de leerlingen in verschillende klassen indeelt, tot de autonomie van het schoolbestuur. Er zijn geen expliciete bepalingen in de onderwijsregelgeving die beperkingen opleggen. Artikel 62, paragraaf 1, elfde lid van het decreet Basisonderwijs bepaalt echter dat een school, om erkend te worden en te blijven, in het geheel van haar werking de internationaalrechtelijke en grondwettelijke beginselen betreffende de rechten van de mens en van het kind in het bijzonder dient te eerbiedigen. Daarenboven dienen scholen zich te houden aan de bepalingen van het Vlaamse Gelijkekansen- en Gelijkebehandelingsdecreet van 10 juli 2008.
In Lokeren is de samenstelling van de klassen na zorgvuldig overleg met het team gebeurd, dat per definitie de samenstelling van de klassen tegen het begin van het schooljaar herbekijkt. Daarin heeft men naar een evenwichtige verdeling tussen jongens en meisjes gekeken, en een evenwichtige verdeling van sterke en zwakke leerlingen. Dit jaar heeft voor het eerst ook de verdeling tussen allochtoon en autochtoon een rol gespeeld. Dat wil niet zeggen dat de derde klas telkens een zwakkere klas is. Het schoolteam heeft ervoor gezorgd dat daarin ook voldoende sterke leerlingen zitten.
De beslissing om twee klassen samen te stellen met uitsluitend allochtone leerlingen is een beslissing die leerlingen verschillend lijkt te behandelen op grond van etnische afkomst. Men zou kunnen denken dat er dan segregerend gewerkt wordt op klasniveau. Uiteraard is dat altijd een feitenkwestie, die uiteindelijk door een rechtbank moet worden beslecht.
De bedoelingen van een schoolbestuur kunnen wel eerbaar zijn. De school wou hier vermijden dat men evolueerde naar een 100 percent concentratieschool en wou een zekere sociale mix behouden. Om die begrijpelijke reden werd de beslissing genomen om een kleine groep autochtone kinderen niet te spreiden over alle parallelklassen, maar slechts over een beperkt aantal klassen.
U weet dat wij in Antwerpen en Brussel School in zicht subsidiëren, dat eigenlijk hetzelfde doet. Men probeert om in een gekleurde school via een tijdelijk geconcentreerde aanwezigheid van in de praktijk vaak blanke kinderen die kinderen opnieuw naar die school te krijgen, om zo een spreiding te verkrijgen. Zo verhindert men dat een school volledig gekleurd zou worden of overwegend gekleurd zou blijven.
Ik wil er ook op wijzen dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens zich daar in die zin over heeft uitgesproken: Pupils should not be placed in such separate remedial classes on the basis of their affiliation with a national minority but rather on the basis of the skills and needs of the individuals concerned, and where such placing is found necessary, it should be for a limited period only. Het principe kan dus wel, als je een evenwichtsoefening doet met een eerbaar doel, wat in dezen is gebeurd.
Op het moment dat de feiten in de krant stonden, heb ik onmiddellijk aan de inspectie gevraagd om een onderzoek te voeren. Dat is gebeurd, in contact met de directies, de stedelijke overheid en het lokale overlegplatform (LOP). Op basis daarvan hebben we geen verdere stappen gezet. Ik wil er u ook op wijzen dat de school zal deelnemen aan het project School in zicht. Ze hoopt er op die manier in te slagen de sociale mix te behouden en te verbeteren.
Ik heb ook gevraagd dat het lokale overlegplatform van Lokeren in samenwerking met het provinciaal integratiecentrum van Oost-Vlaanderen, de integratiedienst van de stad Lokeren, de betrokken school en het CLB het lokale overleg zou opstarten via een stappenplan. Aan de inspectie heb ik gevraagd om het dossier verder op te volgen, rekening houdend met de manier waarop de plannen worden gerealiseerd, de wijze waarop de school zal omgaan met een aantal suggesties van de inspectie en het uiteindelijke resultaat van de inspanningen.
Waakzaamheid is in deze zaken altijd geboden, maar hier kunnen we de scholen het voordeel van de twijfel geven.
De voorzitter : Mevrouw Pehlivan heeft het woord.
Mevrouw Fatma Pehlivan : Minister, ik ben blij met uw antwoord. Blijkbaar klopt het artikel wel, maar is er toch een andere context. Net als in alle grote steden is er in Lokeren een bepaalde problematiek. We moeten inderdaad waakzaam blijven. We moeten er blijven op hameren dat we zo veel mogelijk gemengde scholen moeten hebben, want onze samenleving is gemengd.
De voorzitter : Het incident is gesloten.