Commissie voor Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Decreetsevaluatie, Inburgering en Toerisme
Vergadering van 12/10/2010
Vraag om uitleg van de heer Marino Keulen tot de heer Geert Bourgeois, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand, over de situatie van Dexia en Ethias - 2371 (2009-2010)
De voorzitter : De heer Keulen heeft het woord.
De heer Marino Keulen : Mijn vraag heeft alles te maken met een persbericht dat dateert van 19 augustus 2010. Toen werd bekend dat de verzekeringsgroep Ethias nog altijd met problemen kampt door zijn belang van 5,04 percent in Dexia. Dat komt omdat de mindere waarde van Dexia nog niet werd ingeboekt. Ethias heeft 88,8 miljoen aandelen van Dexia die volgens revisor PricewaterhouseCoopers (PwC) in de boeken op een waarde van 9,90 euro per aandeel staan ingeschreven. Het Dexia-aandeel had op 19 augustus 2010 echter slechts een waarde van 3,48 euro. Ondanks de vraag van de revisor om de afwaardering in te schrijven, gaat Ethias hier niet op in, met als reden dat de participatie voor de lange termijn wordt aangehouden. Nochtans verplicht Europa Ethias om 90 percent van de aandelen van de financiële groep tegen mei 2012 af te stoten, waardoor van lange termijn geen sprake kan zijn.
PricewaterhouseCoopers is redelijk scherp over deze beslissing door te stellen dat Ethias voor de rekening van 2010 veel moeilijker zal kunnen ontsnappen aan een afboeking. Die kan leiden tot een daling van het eigen vermogen zodat de groep maatregelen moet treffen en zelfs moet beslissen over ontbinding of voortbestaan.
Minister, in uw omzendbrief met de code BB 2010/04 betreffende instructies voor het opstellen van de budgetten voor 2011 en de bijhorende meerjarenplannen van de gemeenten en de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, is niets terug te vinden over hoe de gemeenten moeten omgaan met dergelijke situaties. Nochtans is de situatie van Dexia en Ethias voor een aantal steden en gemeenten een heel belangrijk gegeven, aangezien zij toch wat aandelen hebben. Dat geldt niet voor alle gemeenten, maar toch wel voor een aantal. De fluctuatie van de aandelen maar ook het niet inboeken van Ethias of Dexia van minderwaarden, geeft een vertekend beeld op de begroting en de solvabiliteit van de gemeenten.
Minister, gaat u overleg plegen met Ethias in het belang van de Vlaamse steden en gemeenten gezien de waarschuwing van PricewaterhouseCoopers? Gaat u een initiatief nemen richting de Vlaamse steden en gemeenten over hoe om te gaan met de situatie van Dexia en Ethias? Moeten de Vlaamse steden en gemeenten in de opmaak voor hun begroting 2011 en de meerjarenbegroting de huidige effectieve waarde van de Dexia- en Ethias-aandelen opnemen? Indien de Vlaamse steden en gemeenten de huidige effectieve waarde van de Dexia- en Ethiasaandelen moeten opnemen in hun begroting 2011 en de meerjarenbegroting, wat betekent dat dan in globale cijfers voor alle steden en gemeenten samen?
De voorzitter : Minister Bourgeois heeft het woord.
Mevrouw Annick De Ridder treedt als voorzitter op.
Minister Geert Bourgeois : Voorzitter, collegas, het is inderdaad zo dat de revisor PwC een waarschuwing heeft gegeven in de vorm van wat men noemt een licht voorbehoud, op de algemene vergadering die de jaarrekening van 2009 heeft goedgekeurd. Het is de plicht van de revisor om zon waarschuwing te geven, maar de raad van bestuur van Ethias heeft aan de algemene vergadering voorgesteld om daar niet op in te gaan.
Zoals u weet, is Ethias recent geherstructureerd, naar aanleiding van de financieel-economische crisis. U was toen trouwens betrokken bij de beslissing van de Vlaamse Regering. De crisis heeft ertoe geleid dat het kapitaal en de solvabiliteit moesten worden verhoogd. Er is inbreng van kapitaal geweest door de federale, de Waalse en de Vlaamse Regering, elk met 500 miljoen euro.
Er is toen Ethias Finance nv opgericht. Ethias Finance nv bestaat uit vier ongeveer gelijke aandeelhouders. De federale staat heeft 45 percent plus 1. Het Waalse Gewest heeft 25 percent plus 1. Het Vlaamse Gewest heeft 25 percent plus 1. Dan is er nog de onderlinge verzekeringsmaatschappij Ethias Gemeen Recht, met een participatie van 25 percent min 3 van de aandelen. Samen hebben ze dus 100 percent van Ethias Finance nv. Ethias Finance nv heeft op haar beurt 100 percent van Ethias nv.
Het is bij Ethias nv dat een aantal participaties zitten, onder andere die van Dexia. U weet dat de Europese Commissie heeft gezegd dat, in het kader van de beoordeling van de gegeven overheidssteun, een aantal van die participaties moeten worden afgestoten. Als ik me niet vergis, is dat trouwens al gebeurd voor Nateus nv en ook voor BELRE nv. Dat is dus al gebeurd op eis van de Europese Commissie.
De vier aandeelhouders participeren dus op een ongeveer gelijkwaardige manier. Alleen moet je zeggen dat de onderlinge verzekeringsvereniging Ethias Gemeen Recht geen vennootschap is met aandelen voor de deelnemende gemeenten. Zoals het woord het zelf zegt, is het een onderlinge verzekeringsvereniging. Een onderlinge verzekeringsvereniging is een vereniging van personen die overeenkomen om zich onderling te verzekeren en de last van de geleden schade onder elkaar te verdelen. Daartoe vormen ze een fonds dat wordt gespijsd door hun bijdragen. Op die manier is iedereen dus tezelfdertijd verzekeraar en verzekerde. U kent allemaal dat begrip. Er zijn ook lokale coöperatieven van onderlinge verzekeringsmaatschappijen.
Het betekent natuurlijk niet dat een onderlinge verzekeringsmaatschappij geen winsten kan hebben. Het kan gebeuren dat Ethias Gemeen Recht een deel overschotten realiseert en die ook uitkeert aan haar deelnemers in de vorm van teruggaven en winstdeelnames.
Het is mogelijk dat Ethias nv ik spreek dus niet meer over Ethias Gemeen Recht een minderwaarde moet boeken op haar Dexia-participatie. Deze waarschuwing is gegeven door PwC. PwC wijst op de mogelijke waardevermindering die Ethias nv zou kunnen lijden omwille van het feit dat de Dexia-aandelen tegen een te hoge koers geboekt staan in de boeken van Ethias nv.
Kan dat een invloed hebben op de onderlinge verzekeringsvereniging? Dat kan indirect een effect hebben op de winstdeelname. Het is geen aandeelhoudersstructuur. Het is niet zoiets als de Gemeentelijke Holding waarin de gemeenten aandelen hebben. Het is een onderlinge verzekering met iedereen verzekeraar en iedereen verzekerde. Het zou dus kunnen dat het indirect een invloed heeft, bijvoorbeeld in die zin dat de verzekeringspremies groter zullen worden of dat er voor een tijd geen winstdeelname zal zijn enzovoort. Dit is dus de situatie van Ethias onderlinge verzekeringsvereniging.
Ga ik een initiatief nemen? Vanuit mijn verantwoordelijkheid als minister bevoegd voor het binnenlands bestuur, kan ik geen initiatief nemen en ga ik geen initiatief nemen. De lokale besturen zijn via Ethias Gemeen Recht en de Gemeentelijke Holding onrechtstreeks aandeelhouder van respectievelijk Ethias nv en Dexia. De lokale besturen hebben ook hun aandeelhoudersverantwoordelijkheid. Zolang de lokale besturen in hun beslissingen binnen de wet handelen en het algemeen belang niet schaden, kan en zal ik ook niet optreden.
U vraagt hoe de Vlaamse steden en gemeenten zich daartegenover opstellen. Ik moet zeggen dat uw vraag mij een beetje verbaast. U kent de technieken die er bestaan. Men moet een onderscheid maken tussen begroting en boekhouding. De begroting is het begroten: het ramen van de inkomsten en de uitgaven op kasbasis. Een gemeente die participaties heeft, moet begroten wat ze het volgende jaar zal hebben aan inkomsten. Ze moet ramen wat de inkomsten zullen zijn aan dividenden, eventuele winstuitkeringen van de onderlinge verzekeringsvereniging of van de Gemeentelijke Holding. Dat moet worden opgenomen in de begroting, nu in die van 2011, en eventueel ook in de meerjarenbegroting. De jaarlijkse omzendbrief, die u ook altijd hebt verstuurd, heeft daarop betrekking en zegt dat men inlichtingen moet inwinnen bij de intercommunales en de vennootschappen waarin men participeert en vragen naar de winstverwachtingen voor volgend jaar. Dat moeten ze op een correcte manier inschrijven in hun begroting. Dat geldt voor de winstdeelnemingen en voor de dividenden, zowel van Ethias als van de Gemeentelijke Holding.
Wat de boekhouding betreft, moet men de regels volgen wat betreft de waardering van de financiële vaste activa zoals die worden opgenomen in de gemeentelijke balans en dus niet in het budget. De gemeenten hebben geen Ethias-aandelen het is een onderlinge verzekeringsmaatschappij , de gemeenten hebben wel aandelen in de Gemeentelijke Holding en zijn zo onrechtstreeks aandeelhouder van Dexia.
Tot vandaag volgen de gemeenten de regels van de Nieuwe Gemeentelijke Boekhouding. Volgens deze regels wordt wat men aanhoudt in vennootschappen en in intercommunales, niet geherwaardeerd. Activa van de gemeenten worden op dit ogenblik niet geherwaardeerd. Ze staan erin voor bedrag x en blijven er ook ten eeuwigen dagen in staan voor dat bedrag. Dat betekent dat de waarde opgenomen op de beginbalans of, voor deelnemingen verworven na het opstarten van de nieuwe boekhouding, de aanschaffingsprijs ongewijzigd blijft in de boekhouding. Het is slechts op het ogenblik van een eventuele verkoop van de aandelen dat de meer- of minwaarde als uitzonderlijk resultaat zal worden geboekt. De gemeentelijke aandeelhouders kunnen dus voorlopig geen waardevermeerdering of waardevermindering boeken op de deelnemingen in de Gemeentelijke Holding. Pas bij een eventuele verkoop zou dit wel kunnen.
U weet dat, op mijn voorstel van 25 juni 2010, de Vlaamse Regering het besluit heeft goedgekeurd betreffende de nieuwe beleids- en beheerscyclus voor gemeenten, OCMWs en provincies. We hebben dat hier al enkele keren besproken. Die nieuwe cyclus zal in principe starten vanaf 1 januari 2014, maar op 1 januari 2011 wordt er gestart met een twintigtal pilootbesturen. In dit besluit zijn specifieke waarderingsregels opgenomen. In artikel 183, paragraaf 1: Na hun opname als een actief worden de financiële vaste activa en de overige materiële vaste activa, waarvan de reële waarde betrouwbaar kan worden bepaald, geboekt tegen de geherwaardeerde waarde. Dat is de reële waarde op het moment van de herwaardering, verminderd met eventuele latere geaccumuleerde afschrijvingen en latere geaccumuleerde waardeverminderingen. Ik citeer ook nog de derde alinea van die paragraaf: De herwaardering wordt voldoende regelmatig uitgevoerd om ervoor te zorgen dat de boekhoudkundige waarde niet beduidend verschilt van de reële waarde op de balansdatum.
Bijgevolg zullen straks alleen de twintig pilootbesturen de geherwaardeerde waarde van hun deelnemingen in de Gemeentelijke Holding, die zal gelden op 1 januari 2011, moeten opnemen in de gemeentelijke boekhouding. Ik sluit uiteraard niet uit dat op dat moment wie ben ik om dat allemaal te voorspellen een minwaarde zal moeten worden geboekt. Hoeveel dat zal zijn en wat de evolutie zal zijn, kan op dit ogenblik onmogelijk worden voorspeld. Het zou in elk geval een goede zaak zijn indien in de toekomst in de gemeentelijke boekhoudingen niet langer de fictieve waarde maar de reële waarde van deze aangehouden aandelen zou staan.
De voorzitter : Het incident is gesloten.