Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed
Vergadering van 20/04/2010
Vraag om uitleg van mevrouw Valerie Taeldeman tot mevrouw Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur, over de watervoetafdruk
De voorzitter : Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Mevrouw Valerie Taeldeman : In een krantenartikel las ik iets over de watervoetafdruk en daarin stond dat we dag in, dag uit heel veel water gebruiken voor diverse toepassingen: om te koken, te poetsen en te douchen. Ook in de industrie wordt heel wat water gebruikt om producten te realiseren. We staan er nauwelijks bij stil hoeveel water we dagelijks gebruiken.
Een tijd terug werd de term watervoetafdruk ingevoerd. Die term verwijst naar de som van de hoeveelheid direct en indirect verbruikt water van geconsumeerde producten. Voor een kopje koffie heb je bijvoorbeeld niet alleen 20 centiliter water nodig om de koffie te zetten, maar is er ook al heel wat water gebruikt om bijvoorbeeld de koffiebonen te telen.
Nu blijkt dat de jaarlijkse watervoetafdruk van de gemiddelde Belg 2700 kubieke meter bedraagt. Dit is ongeveer 7400 liter per dag. Dat is meer dan het dubbele van het jaarlijkse wereldgemiddelde, dat 1300 kubieke meter bedraagt.
Minister, bent u zich bewust van die verontrustende cijfers op het vlak van waterverbruik? Worden er inspanningen geleverd om dit verbruik te beperken? Zo ja, welke? Zo nee, wat is de reden hiervoor? Zijn er plannen om in de toekomst nieuwe acties op poten te zetten om dit grote verbruik te gaan beperken?
De voorzitter : Minister Schauvliege heeft het woord.
Minister Joke Schauvliege : Eerst wil ik erop wijzen dat de cijfers over de watervoetafdruk waarnaar mevrouw Taeldeman verwijst, afkomstig zijn uit een nieuwsbrief van de vzw Ecolife en dat de controle van die cijfers niet altijd evident is. Het is ook niet altijd duidelijk waarmee men alles vergeleken heeft.
De watervoetafdruk is een product van de internationale NGO Waterfootprint Network, waarvan onder andere het Wereldnatuurfonds en de vzw Ecolife lid zijn. Voor meer dan 200 voedingsmiddelen is de watervoetafdruk berekend. Het gaat vaak om gemiddelde cijfers afkomstig van de Wereldvoedselorganisatie. Voor bepaalde gewassen of voedingsmiddelen zijn Belgische gegevens beschikbaar, maar niet voor alle. Het hangt ook af van waar iets wordt gekweekt, maar ik kom daar straks nog op terug.
Soms geeft dat een wat vertekend beeld. Er zijn inconsequenties te vinden in de berekening en wat men al dan niet in rekening brengt. In sommige gevallen is in de berekeningsmethode het verdampen van het water bij bepaalde gewassen die als voedingsstoffen dienen, bijvoorbeeld voor dieren, meegerekend en in andere gevallen niet. Er is dus wel degelijk duiding nodig bij de cijfers.
Een tweede opmerking is dat de watervoetafdruk geen rekening houdt met de lokale of regionale karakteristieken die bepalend zijn voor het watersysteem: hydrologie, klimaat, geologie en topografie. In tegenstelling tot de CO2-voetafdruk, waarbij CO2-emissies een globale impact hebben, geeft een watervoetafdruk geen indicatie van de impact op een gegeven watersysteem. Zo lijkt bijvoorbeeld de 140 liter water die nodig is voor de productie van koffie te suggereren dat dit een grote impact heeft op het watersysteem van het koffïeproducerende land, terwijl dit niet noodzakelijk het geval hoeft te zijn. Koffie wordt meestal gekweekt in heel waterrijke gebieden. Een ander voorbeeld is rijst. Rijst moet op een rijstveld staan met water. Als dat gebeurt in een waterziek gebied, is dat water al aanwezig. Doet men dat bij ons, moeten we dat water allemaal aanvoeren en heeft dat een veel grotere impact. Dat zijn gewoon nuances die we moeten meenemen.
Een hele reeks van waterbesparende maatregelen en maatregelen met betrekking tot rationeel en duurzaam waterbeleid zijn bezig en worden heel actief toegepast. Een bekend voorbeeld is de wateraudit. Op bedrijfsniveau of in het huishouden bekijkt men hoe water rationeel gebruikt kan worden, met aandacht voor alternatieve waterbronnen, zoals hemel- en oppervlaktewater. Ik vind het heel belangrijk dat de bevolking over deze problematiek geïnformeerd en gesensibiliseerd wordt.
De Vlaamse Milieumaatschappij sensibiliseert op verschillende manieren om duurzaam met water om te gaan, onder meer door het verspreiden van publicaties zoals Een watervriendelijk huishouden. Dit is een brochure voor de burger vol tips voor een duurzaam watergebruik. De nieuwe publicatie Waterwegwijzer bouwen en verbouwen is een brochure met praktische informatie over de wijze waarop in een particuliere woning kan worden omgesprongen met hemel- en afvalwater. De Waterwegwijzer bouwen en verbouwen richt zich tot architecten, bouwheren, aannemers, loodgieters, tuininrichters en particuliere (ver)bouwers.
Meer specifiek over de watervoetafdruk ondersteunt de Vlaamse overheid het NME-project Campagne Watervoetafdruk voor grootkeukens en gebruikers. Dit project ging van start op 1 oktober 2009 en wil belangrijke actoren die professioneel bij grootkeukens betrokken zijn, sensibiliseren over de hoge watervoetafdruk van onze voedingsgewoonten. Het reikt ook concrete alternatieven aan van ingrediënten en gerechten die minder belastend zijn voor het milieu. De uitvoerende verenigingen richten zich op leerkrachten en leerlingen uit het tso-koksonderwijs met specialisatie grootkeukens en op beheerders van grootkeukens van hogescholen.
Het algemeen waterverkoopreglement dat op mijn voorstel op 2 april 2010 principieel is goedgekeurd, bepaalt dat de drinkwatermaatschappijen worden verplicht duurzaam watergebruik bij de klant en de verbruikers te bevorderen door actieprogrammas en sensibiliseringscampagnes voor de diverse doelgroepen uit te voeren. Er is nu dus een formele basis zodat ze verplicht zijn om daarvan werk te maken.
De voorzitter : Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Mevrouw Valerie Taeldeman : Ik heb begrepen dat er een aantal nuances en ook meer duiding nodig zijn bij sommige cijfers die in de krant verschijnen. Ik wil nog één ding vragen. Een artikel in de krant van vandaag ging over het Vlaams Kenniscentrum voor Water, dat blijkbaar geopend is en een hoofdzetel in Brugge heeft. Ik vraag me gewoon af of dat kenniscentrum ook iets gaat doen met betrekking tot het duurzaam omgaan met water of op het vlak van sensibiliseringsacties. Of heeft het centrum een aparte opdracht of werking?
De voorzitter : De minister heeft het woord.
Minister Joke Schauvliege : Het kenniscentrum is een West-Vlaams initiatief onder leiding van de provincie West-Vlaanderen en richt zich vooral op dat terrein. De bedoeling is inderdaad om rond al die elementen te gaan werken, maar het is misschien interessant om de vraag over de bedoeling rechtstreeks aan de provincie te stellen.
De voorzitter : Ik heb gelezen dat het kenniscentrum werkt met Vlaamse subsidies.
Minister Joke Schauvliege : Dat klopt.
De voorzitter : Het incident is gesloten.
■