Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Vergadering van 10/12/2009
Vraag om uitleg van de heer Lode Vereeck tot mevrouw Hilde Crevits, Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken, over de mogelijke schadeclaims van bouwheer Noriant indien de Lange Wapper er niet zou komen
De voorzitter : De heer Vereeck heeft het woord.
De heer Lode Vereeck : Minister, voorzitter, geachte collegas, u weet dat het voorstel voor een onderzoekscommissie over de Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (BAM) niet is goedgekeurd door de plenaire vergadering en dat ik mijn vraag maar in de commissie moest stellen.
Zowel Vlaams minister-president Peeters, voormalig minister Van Mechelen en BAM-baas Karel Vinck hebben al laten weten dat bouwconcern Noriant torenhoge schadeclaims zal eisen als het tracé met de Lange Wapperbrug het uiteindelijk niet haalt. Noriant werkt al sinds 2005 aan de Oosterweelverbinding. Als het consortium de brug uiteindelijk niet mag bouwen, valt te verwachten dat het daar een financiële tegemoetkoming voor zal eisen. Noriant eiste onlangs liefst 10 miljoen euro van een groep Antwerpenaren die samen met Groen! de bouwaanvraag voor de Lange Wapper wilden laten schorsen.
In het Vlaams Parlement werd de voorbije jaren al verschillende keren gevraagd hoe BAM zich wil beschermen tegen mogelijke schadeclaims. In november vorig jaar herhaalde het Rekenhof die vraag. In zijn commentaar bij de elfde voortgangsrapportage in het Vlaams Parlement drong het Rekenhof er bij BAM op aan om alvast een voorcontract te sluiten met Noriant. Dat zou bepalen wat er van Noriant verwacht wordt in afwachting van de definitieve contractsluiting. Een voorcontract zou ook en vooral het afbreukrisico bepalen. Ik citeer uit het verslag van het Rekenhof: Het voorcontract zou op die manier mogelijke schadeclaims ten aanzien van de nv BAM beperken.
Op 3 oktober 2009 verscheen in De Morgen een artikel met als titel: BAM verzuimde om risico op schadeclaims te beperken. De titel vertolkte het oordeel van het Rekenhof in een brief aan het Vlaams Parlement. De brief stelt: Het Rekenhof deelt u mee dat de aanbestedingsprocedure tot op vandaag niet is uitgemond in een definitieve contractsluiting. De procedure is evenmin stopgezet. Voor zover bekend, is het voorcontract tussen BAM en de voorkeurbieder nog steeds niet gesloten.
Volgens BAM is er wel een voorcontract met Noriant, in de vorm van een zogenaamde onderhandelingsleidraad. In die leidraad zijn voorlopig twee schadevergoedingen opgenomen. Als Noriant de Lange Wapperbrug uiteindelijk niet mag bouwen, heeft het recht op 500.000 euro voor het indienen van een best and final offer (BAFO) en 800.000 euro voor het indienen van een geaccepteerde bouwvergunningsaanvraag. Die beide fases zijn ondertussen voorbij. Noriant heeft dus recht op 1,3 miljoen euro als de Lange Wapper sneuvelt. De woordvoerder van BAM stelt echter: Noriant zal uiteraard niet akkoord gaan met die bedragen en schadeclaims indienen.
Er heerst dus heel wat verwarring. Ik heb dan ook volgende vragen. Is er een voorcontract of een contract tussen BAM en Noriant? Zo ja, wat is daarvan de inhoud en kan die ter beschikking worden gesteld van het Vlaams Parlement? Zo neen, waarom werd het advies van het Rekenhof niet gevolgd?
Welke clausules zijn eventueel opgenomen met betrekking tot mogelijke schadeclaims door Noriant ten opzichte van de BAM? Over welke bedragen gaat het en onder welke voorwaarden en omstandigheden zijn deze verschuldigd? Het interesseert me vooral of het gaat om een vergoeding van het negatieve contractsbelang, zijnde de vervangingsschade, of van het positieve contractsbelang. In simpele mensentermen: krijg je een vergoeding alsof het contract nooit had bestaan of krijg je een vergoeding alsof het contract zou zijn uitgevoerd? In het eerste geval zouden we wel eens met die 1,3 miljoen euro kunnen thuiskomen. In het andere geval schat ik dat 10 percent op de totale som niet overdreven is, en dan praten we over 280 miljoen euro.
Heeft de Vlaamse Regering als opdrachtgever van BAM stappen ondernomen om de uitvoering van het Rekenhofadvies aan BAM te laten gebeuren? Zo ja, welke? Zo neen, waarom niet?
De voorzitter : De heer Martens heeft het woord.
De heer Bart Martens : Voorzitter, minister, geachte collegas, ik deel natuurlijk de bekommernis van de heer Vereeck. Ik heb die vraag ook gesteld in de laatste hoorzitting over BAM met de mensen van BAM. Ik heb toen gevraagd of het BAM-management zich voldoende heeft verzekerd van vrijwaring van claims. Is er een overeenkomst of een bevestiging dat alles wat er gebeurt, nog steeds vrijblijvend is, zonder kosten, zonder recht op eventuele schadevergoedingen en -claims? Wordt de passage uit het bestek, namelijk De opdrachtgever behoudt zich het recht voor de procedure te allen tijde te beëindigen. Het afbreken van de procedure geeft de bieders geen ander recht dan desgevallend het recht op een kostenvergoeding., op een of andere manier overruled door andere overeenkomsten?
Ik wil u het antwoord van het BAM-management niet onthouden. Het BAM-management antwoordde toen: De zinsnede die wordt aangehaald door Bart Martens, staat inderdaad in het bestek en wordt niet tegengesproken door andere besteksteksten of overeenkomsten. Dit zal de betrokken aannemer er wellicht niet van weerhouden om zijn werkelijke kosten en winstderving die hij meent gehad te hebben tijdens de ganse periode van de aanduiding tot voorkeursbieder in 2006 tot op de dag van de mogelijke beëindiging van de procedures, ten opzichte van BAM te vorderen. Of hij gelijk krijgt of niet, hangt af van de uitspraak van de rechtbank. Het gaat hier dus wel degelijk om de studiekosten, bij wijze van spreken, die worden gemaakt.
Ik was destijds gerustgesteld door dit antwoord. Maar er hebben mij berichten bereikt dat er in de nacht van 3 op 4 maart door de raad van bestuur een of ander besluit zou zijn genomen waarop Noriant zich zou kunnen beroepen om bepaalde schadeclaims te vorderen.
Minister, kunt u enige opheldering geven?
De voorzitter : Minister Crevits heeft het woord.
Minister Hilde Crevits : Ik heb eigenlijk identiek dezelfde vraag gekregen als de schriftelijke vraag van de heer Dirk Peeters van 24 juli 2009. Ik heb daar ook een schriftelijk antwoord op gegeven dat intussen zeker publiek terug te vinden is.
Mijnheer Martens, ik zou ook kunnen verwijzen naar het antwoord dat u hebt gekregen.
Door de beslissing van de raad van bestuur van 21 december 2007 werd Noriant in het kader van de onderhandelingsprocedure voor het DB(f)M-contract aangesteld als voorkeursbieder. De onderhandelingsprocedure bevindt zich nog steeds in het stadium van de finale contractbesprekingen. Mijnheer Vereeck, er werd met andere woorden nog geen DB(f)M-contract afgesloten in dit dossier.
Wel zijn er op 3 maart 2009 een aantal afspraken vastgelegd in een zogenaamd Design Sign-Off (DSO). Vanuit procedureel oogpunt moet DSO worden beschouwd als een onderhandelingsdocument binnen het kader van de contractbesprekingen. DSO betekent niet dat er een gunning is van de opdracht aan Noriant. DSO houdt voor BAM evenmin de verplichting in om de opdracht daadwerkelijk te gunnen.
De preferred bidder of de voorkeursbieder is de kandidaat die op grond van de gunningscriteria die zijn vastgelegd in de Leidraad Onderhandelingprocedure, in de Best and Final Offer (BAFO) de economisch meest voordelige offerte heeft ingediend.
De aanduiding als voorkeursbieder betekent dat met deze kandidaat de finale contractbesprekingen mogen worden gevoerd. Tevens houdt de aanduiding als voorkeursbieder de verplichting in voor de voorkeursbieder om over te gaan tot het opstellen van de nodige bouw- en milieuaanvraagdossiers. De aanduiding impliceert geen goedkeuring van de BAFO als contractdocument, noch een verbintenis of verplichting in hoofde van BAM om de opdracht aan Noriant te gunnen.
U weet dat er een leidraad bestaat voor de onderhandelingsprocedure waarbij is voorzien in een dubbele kostenvergoeding. De eerste kostenvoorziening bedraagt 500.000 euro, exclusief btw, voor elk van de bieders die een met de vraagspecificatie volledige, regelmatige en conforme BAFO heeft ingediend, maar aan wie de opdracht uiteindelijk niet wordt gegund. De opdracht is ook vandaag nog altijd niet gegund. Daarnaast voorziet de leidraad ook in een kostenvergoeding van 800.000 euro voor de bieder die tijdig de volledig en ontvankelijke bouw- en milieuvergunningaanvraagdossiers heeft ingediend, maar aan wie de opdracht niet wordt gegund.
De leidraad bepaalt verder dat het afbreken van de procedure de bieders geen ander recht geeft dan desgevallend het recht op een kostenvergoeding overeenkomstig de Leidraad Onderhandelingprocedure. Ingevolge die leidraad kan er bij een gebeurlijke stopzetting van de onderhandelingsprocedure aanspraak worden gemaakt op twee posten, zoals ik daarnet hebt uiteengezet..
Er zijn geen bijkomende financiële rechten overeengekomen.
Er ligt vandaag geen schadeclaim voor. De heer Martens heeft geciteerd uit het verslag. Ik heb me ook geïnformeerd. Als iemand meent aanspraken te kunnen laten gelden die ruimer zijn dan voorzien, betekent dit niet dat er altijd een procedure kan worden ingesteld. Het zal uiteraard de rechtbank zijn die daar uitspraak over zal doen. Vandaag moet ik me houden aan het kader en aan de leidraad zoals die zijn bepaald.
De voorzitter : De heer Vereeck heeft het woord.
De heer Lode Vereeck : Minister, noch BAM, noch uzelf als vertegenwoordiger van de regering heeft het advies van het Rekenhof ter harte genomen. Er is met andere woorden geen echt voorcontract. Er is dus niets bepaald. U schudt neen. Is mijn interpretatie verkeerd?
Minister Hilde Crevits : Mijnheer Vereeck, het Rekenhof heeft een aantal suggesties gedaan, maar heeft de biedingsleidraad wel aanvaard. Ik zie dan ook het probleem niet.
De heer Lode Vereeck : Het probleem is dat het Rekenhof volgens de informatie waar ik over beschik, aanraadt dat er een voorcontract zou zijn om op die manier alle mogelijke schadeclaims van BAM te beperken. Tegelijkertijd zegt het Rekenhof dat dit voorcontract tot op heden nog ontbreekt, tenzij u dat voorcontract ook al die onderhandelingsleidraad beschouwt.
De voorzitter : Mijnheer Vereeck, die vraag is inderdaad ook gesteld door de heer Peeters. De minister heeft nu hetzelfde antwoord gegeven als op die schriftelijke vraag. Het is de bedoeling dat de dienst Schriftelijke Vragen wordt overgeheveld naar de directie Decreetgeving. In de toekomst zal er een toetsing zijn en zult u worden doorverwezen.
Verder raad ik u aan om de voortgangsrapportages van BAM te lezen. Er zijn al heel wat vragen gesteld over die voorcontracten. U zou daar ook veel opheldering vinden over de mening van het Rekenhof. U kunt die raadplegen op intranet.
Het incident is gesloten.