Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme Vergadering van 01/07/2008
Vraag om uitleg van de heer John Vrancken tot de heer Geert Bourgeois, Vlaams minister van Bestuurszaken, Buitenlands Beleid, Media en Toerisme, over de ontwikkelingssteun aan Mozambique met betrekking tot de gezondheidszorg
De voorzitter: De heer Vrancken heeft het woord.
De heer John Vrancken: Mijnheer de minister, op een eerdere vraag om uitleg over de ontwikkelingssteun aan Mozambique in deze commissie gaf u het volgende antwoord met betrekking tot de gedragscode die de principes, de instrumenten en de mechanismen van de Sector Wide Approach (SWAP) bepaalt in de gezondheidssector:?De volgende principes worden opgesomd. Alle financiering van de publieke gezondheidssector moet terug te vinden zijn in het jaarlijkse operationeel plan en budget. Er wordt gebruik gemaakt van nationale plannings-, begrotings- en evaluatieinstrumenten voor de bepaling en het beheer van de gezondheidsprioriteiten en de middelen. Alle aanbestedingen gebeuren volgens internationaal aanvaarde normen en praktijken.?
?Verdere principes zijn de versterking van de capaciteit van de Mozambikaanse instellingen die bij het Mozambikaanse gezondheidssysteem betrokken zijn, het ontwikkelen van een klimaat van openheid, transparantie, verantwoordelijkheid en eerlijkheid, en de strijd tegen corruptie als integraal onderdeel van de hervorming van de openbare sector in Mozambique.?
?Het budget dat we voor Mozambique uittrekken, gaat voor de helft naar de budgetsteun, voor het instappen in de SWAP. De andere helft blijft gericht op concrete projecten. Het ministerie van Gezondheid helpt bij het ontwikkelen van meerjarige indicatieve plannen ter ondersteuning van de hervormingen in de gezondheidssector.?
?De ondertekening van de gedragscode vormde een eerste stap. Hiermee heeft Vlaanderen zich akkoord verklaard met de principes van de SWAP, en heeft het te kennen gegeven de overstap te maken naar budgetsteun. De volgende stap bestaat in de feitelijke toetreding tot een van de drie begrotingsfondsen. Voor die budgetsteun zijn er dus drie Mozambikaanse begrotingsfondsen die gespijsd worden door donoren en de Mozambikaanse overheid: een algemeen fonds, een provinciaal fonds en een geneesmiddelenfonds. Ze worden op centraal niveau beheerd door het Mozambikaanse ministerie van Gezondheid.?
?Mozambique heeft een tekort aan geschoold medisch personeel, niet alleen aan artsen, maar ook aan verpleegkundigen en ander gezondheidspersoneel. Het tekort aan medisch geschoold personeel dient in Mozambique zelf aangepakt te worden. Tijdens mijn bezoek aan Mozambique had ik een ontmoeting met de Mozambikaanse minister van Gezondheid, dokter Garrido. Hij gaf te kennen dat er nood is aan een aangepaste opleiding in het land zelf, en dat hij ook artsen naar Vlaanderen wil sturen voor korte bijscholingen. Vlaanderen is, naar ik meen, bereid daaraan zijn medewerking te verlenen. Op die manier kan Vlaanderen ook meewerken aan een structurele oplossing voor het tekort aan geschoold medisch personeel in Mozambique.?
?We splitsen ons budget van ongeveer 4 miljoen euro dus op. Twee miljoen euro brengen we in in een fonds dat gezamenlijk wordt beheerd samen met het Mozambikaanse ministerie. Het is niet rechtstreeks in hun begroting opgenomen, maar is een gezamenlijk fonds. We zijn immers van mening dat het goed is wederzijdse controle en audit mogelijk te maken.?
Mijnheer de minister, u stelde in uw antwoord dat het budget dat Vlaanderen voor Mozambique uittrekt, voor de helft naar budgetsteun gaat voor het instappen in de SWAP, en dat de andere helft gericht blijft op concrete projecten. Kunt u nu verder verduidelijken hoe die instap in de SWAP geconcretiseerd werd? Kunt u de resultaten geven van de concrete projecten waarin Vlaanderen heeft geïnvesteerd, namelijk een omschrijving van de projecten en de evolutie hierin? Worden deze projecten voortgezet, of worden er nog andere programma´s uitgewerkt?
Er is nood aan een gepaste artsenopleiding in Mozambique zelf. Vlaanderen zou zijn steun verlenen aan korte bijscholingen van door Mozambique naar Vlaanderen gestuurde artsen. Hebt u enig zicht op de evolutie in de plaatselijke opleiding van artsen in Mozambique? In hoeverre heeft Vlaanderen hierin bijgedragen? Werden er effectief artsen of kandidaat-artsen naar Vlaanderen gestuurd en hier bijgeschoold? Kunt u desgevallend aangeven of de kosten deel uitmaken van het voorziene budget van 4 miljoen euro, dan wel of hier extra geld voor werd uitgetrokken, en hoeveel?
Hoe zit het met het gezamenlijke fonds waarin die 4 miljoen euro werden ingebracht? Heeft hier met andere woorden al een audit over plaatsgevonden en werden de gelden correct besteed?
De voorzitter: Minister Bourgeois heeft het woord.
Minister Geert Bourgeois: Mijnheer Vrancken, op 22 juli 2005 besliste de Vlaamse Regering om toe te treden tot de SWAP in de gezondheidssector in Mozambique. Op 14 juli 2006 heeft de Vlaamse Regering de Strategienota voor ontwikkelingssamenwerking tussen Mozambique en Vlaanderen 2006-2010 goedgekeurd. Die nota bevestigt de steun aan de SWAP door het leveren van een financiële bijdrage aan het gemeenschappelijke fonds voor volksgezondheid PROSAUDE.
Aansluitend bij haar keuze om in de SWAP in de gezondheidssector in Mozambique te stappen, besliste de Vlaamse Regering op 22 juli 2005 om 4 miljoen euro te storten in het gemeenschappelijke fonds voor de volksgezondheid waarlangs ook de meeste andere donoren in de gezondheidssector een deel van hun financiering kanaliseren. Daarvan was 2 miljoen euro bestemd voor het gezondheidsplan 2006 en 2 miljoen euro voor het gezondheidsplan 2007. In totaal werd 4 miljoen euro geordonnanceerd.
Op 23 november 2007 besliste de Vlaamse Regering om 2 miljoen euro te storten in het gemeenschappelijke fonds voor de volksgezondheid PROSAUDE voor de uitvoering van het gezondheidsplan 2008. Daarnaast financiert de Vlaamse Regering ook enkele gezondheidsprojecten. Ik heb daar een tabel van met allerlei cijfers. Ik zal u die laten bezorgen.
Van de eerste fase 2004-2007 van het project ´Geïntegreerd netwerk voor de strijd tegen hiv/aids in de provincie Tete´ werd in 2006 een externe evaluatie uitgevoerd. Uit die evaluatie is gebleken dat het project een aantal belangrijke resultaten heeft opgeleverd. De capaciteit van het Provinciaal Hospitaal van Tete voor een correcte diagnose en behandeling van aidsgelieerde pathologie is enorm toegenomen. Het aantal hiv/aidspatiënten dat ambulante verzorging krijgt, is enorm gestegen. Ook daar heb ik grafieken van. Ik bezorg u die. Ze zullen overigens ook elektronisch meegedeeld worden.
Het aantal zwangere vrouwen en hun pasgeboren kinderen die gebruik maken van diensten ter preventie van de overdracht van hiv van moeder op kind, is eveneens enorm toegenomen. Ook die grafieken zal ik u laten bezorgen. De kwaliteit van de diensten met betrekking tot seksueel overdraagbare aandoeningen en het testen van zwangere vrouwen op syfilis is sterk verbeterd. De toegankelijkheid tot kwaliteitsvolle seksuele gezondheidsdiensten voor hogerisicogroepen is toegenomen. Er is vooruitgang geboekt in de bioveiligheid van de gezondheidsdiensten. Het aantal personen dat gebruik maakt van vrijwillige testen en van counsellen is toegenomen. Van de overige projecten is nog geen evaluatie gemaakt.
Zoals uit de tabel kan worden afgeleid, zijn deze projecten in uitvoering. De basisopleiding van artsen gebeurt aan de medische faculteiten van de Universidade Eduardo Mondlane, een publieke instelling en de Universidade Cat?lica de Mozambique die privaat is. Dit zijn instellingen van hoger onderwijs en ze vallen dus niet onder de bevoegdheid van het ministerie van Volksgezondheid waarmee Vlaanderen samenwerkt. Dit ministerie is wel verantwoordelijk voor de co?rdinatie van de postgraduate opleidingen voor artsen. In 2007 en 2008 zijn er gemiddeld 5 artsen per 100.000 inwoners. Dit aantal zou moeten evolueren naar 7,8 in 2015 volgens het meest ambitieuze scenario. Dit komt overeen met een totaal van 1915 artsen tegen 2015.
In het kader van de projecten die Vlaanderen financiert, worden geen artsen of andere gezondheidswerkers naar Vlaanderen gestuurd. De opleidingen vinden zoveel mogelijk plaats in Mozambique zelf. In het kader van het project ´Geïntegreerd netwerk voor de strijd tegen hiv/aids in de provincie Tete´ hebben drie Mozambikaanse artsen van de provinciale gezondheidsdiensten in Tete de drie weken durende Short Course on Anti-retroviral Therapy (SCART) gevolgd in het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen. De kosten voor deelname aan de SCART-cursus bedragen 16.200 euro. Daarin is alles inbegrepen: de reis- en verblijfskosten, het cursusgeld, de verzekering. Het werd betaald met de projectsubsidies die hiervoor werden toegekend aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen.
In het Memorandum of Understanding van 12 november 2003 betreffende het gemeenschappelijke fonds voor de gezondheidssector of PROSAUDE is bepaald dat een internationaal erkende auditfirma jaarlijks een audit uitvoert en zijn rapport bezorgt aan het Mozambikaanse Rekenhof, de Mozambikaanse Inspectie van Financiën en de donoren. Wij zijn in het bezit van het auditrapport 2006. Het auditrapport 2007 is nog niet klaar. Jaarlijks wordt ook een activiteitenverslag en een financieel rapport gemaakt door het ministerie van Volksgezondheid. Daarenboven doen de donoren en het ministerie van Volksgezondheid jaarlijks een gezamenlijke evaluatie van de prestaties van de gezondheidssector. In 2007 waren er significante verbeteringen in de domeinen die door het ministerie van Volksgezondheid als prioritair naar voren werden geschoven, namelijk de moeder- en kindgezondheid, ook op het vlak van de openbare financiën. Voor 3 van de 5 gezondheidsindicatoren die opgevolgd worden in het kader van het algemeen performance assessment framework, werden de doelstellingen behaald.
De voorzitter: Het incident is gesloten.