Commissie voor Leefmilieu en Natuur, Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid en Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed Vergadering van 17/01/2008
Vraag om uitleg van mevrouw Joke Schauvliege tot mevrouw Hilde Crevits, Vlaams minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur, over kwik in spaarlampen en de gevolgen hiervan voor inzameling en recyclage
De voorzitter: Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Mevrouw Joke Schauvliege: Mijnheer de voorzitter, in de pers zijn berichten verschenen over de aanwezigheid van kwik in spaarlampen. Mevrouw de minister, u hebt daar kordaat op gereageerd met een persbericht, op 11 januari. Daarin stelt u nog eens duidelijk dat het effect qua energiebesparing en vermindering van de CO2-uitstoot veel groter is dan die aanwezigheid van kwik. Ik zal daar dan ook niet verder op ingaan. Mijn vraag betreft vooral de recyclage van die spaarlampen en de vraag of de consument voldoende weet dat er kwik aanwezig is in die lampen, zodat die niet gewoon in de prullenmand terechtkomen. Ze moeten worden ingezameld als klein gevaarlijk afval. Als we een spaarlamp aankopen, betalen we daar ook allemaal een Recupelbijdrage voor.
Mevrouw de minister, is de consument er voldoende van op de hoogte dat de spaarlampen selectief moeten worden ingezameld bij het klein gevaarlijk afval, en eventueel ook kunnen worden teruggebracht naar de winkel of het containerpark? Dringt een extra informatiecampagne zich op, om de consument voldoende in te lichten over de aanwezigheid van kwik in spaarlampen, maar ook over het feit dat het effect op het milieu door het gebruik ervan daartegen opweegt? Hoeveel kwik is er gemiddeld aanwezig in een spaarlamp? Hoeveel spaarlampen worden jaarlijks selectief ingezameld? Op welke manier worden spaarlampen gerecycleerd en verwerkt?
De voorzitter: De heer Matthijs heeft het woord.
De heer Erik Matthijs: Niet alleen het kwik is gevaarlijk in die lampen, maar ook de elektromagnetische straling. Vooral leeslampen, waarbij de mens dichtbij vertoeft, kunnen gevaarlijk zijn, vooral bij het opstarten ervan. Daar moet men rekening mee houden. Dat betekent niet dat ik tegen energiebesparing ben. Integendeel, spaarlampen hebben hun nut en moeten worden gebruikt.
De voorzitter: De heer Sintobin heeft het woord.
De heer Stefaan Sintobin: Mijnheer de voorzitter, ik heb in oktober naar aanleiding van een Frans onderzoek al een vraag gesteld over elektromagnetische stralen bij spaarlampen. Mevrouw de minister, u antwoordde dat hierover nog geen onderzoek gebeurd is in Vlaanderen. U suggereerde dat de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) in de komende weken een kleinschalig onderzoek zou kunnen uitvoeren om de beweringen na te trekken. Is er al een onderzoek gebeurd door de VITO?
De voorzitter: Minister Crevits heeft het woord.
Minister Hilde Crevits: Sinds 1991 zijn tl- en gasontladingslampen, inclusief spaarlampen, ingedeeld als klein gevaarlijk afval (kga). De sensibilisatie en informatieverstrekking over de kga-inzameling gebeurt via de lokale besturen en/of hun intergemeentelijk samenwerkingsverband. Hierbij wordt aandacht besteed aan de correcte inzamelwijze, namelijk via containerpark of via inzameling per wijk of straat, met de nodige zorg voor de veiligheid van de consument. In het kader van de aanvaardingsplicht afgedankte elektrische en elektronische apparatuur (AEEA) kunnen lampen sinds 2005 ook afgegeven worden aan de eindverkopers van de lampen.
Op Vlaams niveau is er geen sensibiliseringscampagne gepland over de selectieve inzameling van kga in het algemeen of specifiek over spaarlampen. Uit de sorteeranalyses van het huisvuil blijkt immers dat bijzonder weinig spaarlampen met het huisvuil worden meegegeven. De meeste burgers kennen de sorteerboodschap voldoende. Toch blijven de lokale besturen continu aandacht besteden aan de sorteerboodschap voor alle huishoudelijke afvalstoffen via afvalkalenders, publicaties, folders, websites, infomomenten enzovoort. Wat betreft spaarlampen ontvangen de lokale besturen een budget van Recupel om deze communicatie in het kader van de aanvaardingsplicht te financieren.
De hoeveelheid kwik in een spaarlamp varieert volgens de grootte en het merk van de lamp. Een spaarlamp bevat 2 tot maximaal 5 milligram kwik per lamp.
In 2006 werd 960 ton tl- en gasontladingslampen, waarbij de spaarlampen horen, ingezameld via Recupel in Vlaanderen. Hiervan werd 411 ton als kga door of in opdracht van de gemeenten ingezameld. De via Recupel ingezamelde hoeveelheid steeg in 2007 tot 989 ton in het Vlaamse Gewest
. Dit komt overeen met 6,6 miljoen lampen. Detailgegevens van de gemeentelijke kga-inzameling in 2007 zijn op dit ogenblik nog niet beschikbaar. Het aandeel van de spaarlampen in deze afvalstroom bedraagt ongeveer 0,89 gewichtspercent. Dat leidt tot de conclusie dat er jaarlijks op dit ogenblik 8 tot 9 ton spaarlampen als afval ingezameld wordt.
Alle selectief ingezamelde gasontladingslampen worden afgevoerd voor recyclage. Spaarlampen en andere niet rechte tl-lampen worden verwerkt in een breek-zeefinstallatie. De lampen worden verbrijzeld, waarna de ijzerfractie wordt afgescheiden met een trommelmagneet. De overige bestanddelen, metaal, glas en kwikhoudend fluorescentiepoeder, worden gescheiden in een zeef. De metaal- en glasfractie worden na controle nabehandeld in een nazuiveringskamer om ze volledig kwikvrij te maken. Zowel de metaalfractie als de glasfractie worden vervolgens gerecycleerd. Uit het kwikhoudend fluorescentiepoeder wordt via destillatie het metallisch kwik teruggewonnen voor hergebruik. De restfractie, zonder kwik, wordt afgevoerd naar een stortplaats voor gevaarlijk afval.
Op de vraag over het onderzoek van de VITO kan ik u geen antwoord geven. Ik zal dat nakijken.
De voorzitter: Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Mevrouw Joke Schauvliege: Mevrouw de minister, ik dank u voor het antwoord. Ik concludeer daaruit dat het voldoende bekend is dat spaarlampen selectief moeten worden ingezameld via het kga. Er zullen ook meer spaarlampen in jeugdlokalen, scholen en dergelijke worden gebruikt. Daar is de kans groter dat er een lamp valt of breekt. Misschien moeten we die mensen meer attent maken op de manier waarop die lampen veilig moeten worden verwijderd als er zich iets voordoet.
De elektromagnetische stralen komen niet alleen bij spaarlampen voor, maar bij vele andere toestellen, wat heel prominent zorgt voor een aantal verstoringen. We hebben volgende week een hoorzitting over de gsm-masten. Ik denk dat we deze discussie daar moeten voeren.
De voorzitter: Het incident is gesloten.