Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media Vergadering van 04/05/2006
Vraag om uitleg van de heer Jurgen Verstrepen tot de heer Geert Bourgeois, Vlaams minister van Bestuurszaken, Buitenlands Beleid, Media en Toerisme, over de digitale switch-over naar HD-televisie
De voorzitter: De heer Verstrepen heeft het woord.
De heer Jurgen Verstrepen: Mijnheer de minister, ongeveer anderhalf jaar geleden schreef de internationale vakpers dat Europa achterop hinkt op het vlak van HD-televisie. In de Verenigde Staten beschikten op dat moment ongeveer 10 miljoen gezinnen over een HDTV. In Japan keken 6,5 miljoen gezinnen naar HD-televisieuitzendingen. Europa zei toen dat de Britse organisaties BBC en BSkyB en de Franse omroep TF1 in 2006 met HDTV zouden starten. Er werd toen ook gezegd dat de VRT geen plannen had op het vlak van HDTV, wel op het vlak van interactieve digitale televisie.
Onze noorderburen waren sneller dan wij met de invoering van HDTV. Vandaag nemen ze nog meer afstand door de brede introductie van HDTV. Klanten van alle kabelmaatschappijen in Nederland kunnen vanaf deze maand beschikken over beelden in hoge resolutie. In juni zal het WK voetbal volledig beschikbaar zijn op HDTV. Na het WK zullen extra HD-zenders worden toegevoegd aan de pakketten zoals de Discovery-groep, Eurosport enzovoort. Voor het uitzenden van het WK wordt samengewerkt met de Nederlandse nieuwsomroep, de NOS.
HDTV heeft te maken met de digitaliseringsstandaarden. De doorbraak van de nieuwe HDTV heeft te maken met MPEG-4-formaten, met 1.080 lijnen. Europa zal waarschijnlijk voor 50 of 60 hertz kiezen. In Vlaanderen zijn de uitzendingen in HDTV minder ver gevorderd. Alfacam - Euro 1080 is daarmee bezig.
De woordvoerder van Belgacom stelde recent nog heel duidelijk dat er geen concrete plannen zijn. Hij heeft ook niet de indruk dat om digitale televisie te bekijken, de klanten een speciaal HD-televisietoestel nodig hebben. Telenet stelt dat er over de HD-plannen van de VRT, de VMMa en SBS niet veel bekend is.
In Amerika is men tien jaar geleden geschrokken van de Europese en Japanse voorsprong op dit vlak. Toen was er de eerste versie van HDTV, maar die werd nog niet gecomprimeerd en was dus veel te zwaar. De Amerikaanse overheid heeft toen ingegrepen en kiest dit jaar voor de stelselmatige switch-over naar HDTV en dus voor HD-formaat. Dat betekent dat de hele sector van film en entertainment vanaf nu in HD-dragers zal worden aangeboden aan de Europese kopers, zoals de VRT en de VMMa. Die zeggen dat ze over digitale televisie beschikken, maar dat is een heel andere discussie.
In Europa wordt de ATSC-technologie zoals in de States niet gebruikt, maar wordt de bestaande DVB-technolgie gebruikt, bestaande uit DVB-C, DVB-T en DVB-S. Er werd bij de introductie geen gebruik gemaakt van het HDTV-signaal in DVB, maar wel van MPEG-2. Vandaag is HDTV in de MPEG-4-standaard perfect mogelijk op alle DVB-platformen, of dat nu terresterieel is, via satelliet of kabel. De infrastructuur in Vlaanderen is dus perfect aanwezig, en er worden steeds meer flat panel screens en plasmaschermen verkocht die klaar zijn voor HDTV. De consument kan er dus over beschikken, en HDTV kan in principe aan de uitrol beginnen. Dit is een summiere technische aangelegenheid, waarmee ik wil aantonen dat DVB daarom nog niet digitaal is en dat dit te maken heeft met de beeldkwaliteit an sich zoals we ze op de digitale platformen hebben.
Ik heb vernomen dat de apparatuur van de VMMa volledig klaar is. In veel gevallen draait de postproductiesector ook op hoge resolutie. Die bedrijven gebruiken de HD-standaard, maar wat haalt dat uit als niemand HDTV kan ontvangen? Er wordt gesteld dat de VRT haantje-de-voorste moet zijn in dit verhaal. Ik heb vanmorgen het boekje 'Opdracht van de VRT in een digitaal tijdperk' doorgenomen en daarin staat één zinnetje: 'Digitaal beeld geeft een betere kwaliteit'. De hele wereld schakelt over op HDTV. In Nederland bijvoorbeeld wordt het deze maand nog aangeboden. In Vlaanderen kijken we echter naar ons scherm zonder dat HDTV wordt aangeboden. Het zou dan ook ideaal zijn dat de VRT zo vooruitstrevend is om te switchen naar HDTV, en dat is ook mogelijk.
Mijnheer de minister, hoe ver staat de openbare omroep met HDTV? Hebt u daar zicht op? Wil de VRT die switch-over doen, of is ze daarmee reeds bezig? Is er een tijdspanne uitgezet? Is er in een afzonderlijk budget voorzien om de switch-over naar HDTV te doen?
De voorzitter: De heer Decaluwe heeft het woord.
De heer Carl Decaluwe: Mijnheer de voorzitter, ik heb de technische analyse van de heer Verstrepen aandachtig beluisterd. Ik heb zelf onlangs in Harelbeke een beurs geopend van de satelliet-hoppers, waar de West-Vlaamse kabelmaatschappij WVM een dag in HDTV heeft uitgezonden. Ik kan bevestigen dat dit technisch mogelijk is.
In de States kijken al meer mensen HDTV dan analoog. Dat is een evolutie, maar geen spectaculaire revolutie. Het komt ook in Vlaanderen, maar het zal traag gaan. Het is dan ook mijn mening dat we niet iedereen moeten opjagen om zware investeringen te doen.
Mijnheer de minister, Europa stelt 2012 voorop voor de digitale switch-over. Zoals gezegd zal het een trage evolutie zijn. Op welke manier bereidt de VRT zich daarop voor? We hebben van Alfacam gehoord dat er met Telenet en Belgacom wordt onderhandeld om de digibox volgend jaar in te ruilen voor een HD-settopbox. Ik weet niet of het allemaal zo'n vaart zal lopen en of de consument bereid is om daar meer voor te betalen. Het voordeel dat we hebben ten opzichte van Japan, de VS en het VK is dat we hier via de kabel al op een zeer goede beeldkwaliteit kunnen rekenen. Zal de consument dan nog meer willen betalen voor een iets betere kwaliteit? Op welke manier kan de Vlaamse Regering op dat vlak een bijdrage leveren in het Vlaamse medialandschap tegen 2012?
De voorzitter: Minister Bourgeois heeft het woord.
Minister Geert Bourgeois: Mijnheer de voorzitter, collega's, we moeten een onderscheid maken tussen de analoge switch-off en switch-over via de ether, het digitale aspect en HDTV. Dat zijn drie verschillende dingen die we niet door elkaar mogen halen.
De VRT gaat ervan uit dat de kabelmaatschappijen en Belgacom binnen ongeveer twee jaar voldoende klanten zullen hebben die digitale televisie kunnen ontvangen. Ik heb zelf een prognose laten doen door professor Dejonghe. Die wijst uit dat tegen het einde van dit jaar 20 percent van onze gezinnen digitaal zal zijn aangesloten. Tegen eind 2007 zal dat 30 percent zijn.
Ik weet niet waar u de cijfers haalt waaruit blijkt dat Nederland al veel verder staat. Uit de cijfers van 2004 waarover ik beschik, blijkt dat in Nederland 11 percent van de kijkers digitaal kijkt, in Frankrijk 20 percent en in het VK 60 percent.
De heer Jurgen Verstrepen: Ik heb geen cijfers gebruikt op het vlak van digitale televisie. Ik heb enkel naar Nederland verwezen voor HDTV.
Minister Geert Bourgeois: HDTV kan pas worden ontvangen als iemand over digitale televisie beschikt.
De heer Jurgen Verstrepen: Ik heb geen cijfers gegeven over kijkers van HDTV.
Minister Geert Bourgeois: U hebt geen cijfers gegeven, maar wel gezegd dat ze in Nederland veel verder staan. HDTV ontvangen kan pas als er digitaal wordt ontvangen. Ik geef u de cijfers enkel ter informatie mee. Vlaanderen heeft met de remmende voorsprong nu al een vrij groot aantal digitale abonnees. Ik weet niet of de prognoses zullen uitkomen, maar ik weet wel dat er bij Telenet nog geen MPEG-4-boxen zijn. Via Telenet kan dus op dit moment geen HDTV worden ontvangen.
Wat de toestellen betreft, is er voldoende aanbod. De VRT zegt me dat 50 percent van de vandaag verkochte televisies vlakke schermen hebben. Daarvan is 50 percent HD-klaar. Slechts één op vier van de verkochte televisies is dus een HD-televisie. De penetratiegraad van HD-toestellen wordt op dit ogenblik op 3 percent geschat. Mijnheer Verstrepen, u zegt dat de consument helemaal klaar is, maar volgens de VRT beschikt slecht 3 percent over een HD-toestel. We zijn het erover eens dat het over de beeldkwaliteit gaat. Dit heeft niets te maken met digitale televisie of interactiviteit. Het is een mooi supplement. Wie HDTV heeft gezien, weet dat het om prachtige beelden gaat.
Volgens de VRT leiden die cijfers ertoe dat pas vanaf 2008 een HD-geproduceerd aanbod echt zinvol is. De omroep houdt uiteraard rekening met deze evolutie. Het is evident dat in de beheersovereenkomst 2007-2011 aandacht zal worden besteed aan de noodzaak om naar HD-productie over te schakelen.
De grootste kwaliteitsverbetering van HD is in de eerste plaats te verwachten bij fictieprogramma's en evenementen, zoals muziek en sport. De VRT neemt al jaren de zondagavondfictie in HD op. Ik denk dan aan programma's zoals Flikken en Witse. De openbare omroep heeft de voorbije jaren ervaring opgedaan met de productie van andere HDTV-programma's, zoals concerten. Ook Eurosong for Kids bijvoorbeeld werd door de VRT opgenomen in HD voor heel Europa, maar werd in Vlaanderen in standaarddefinitie uitgezonden.
De VRT bereidt de productie- en uitzendapparatuur voor op de productie in HD van het televisieaanbod. Bij elke nieuwe investering in apparatuur - enerzijds bij de uitbreiding van het bestaande materiaal en anderzijds bij de vervanging van oud materiaal - zorgt men ervoor dat het om HD-apparatuur gaat.
Ik wil nog eens terugkomen op de switch-over. Mijn beleidsnota gaat over de switch-off van analoge uitzendingen over de ether. Er kijken nog 3 percent van de Vlamingen analoog via de antenne. De streefdatum om dit te veranderen was ten laatste tegen 2012, maar het zal waarschijnlijk iets vroeger gebeuren. Dit heeft hier echter niets mee te maken. Wat de kabel betreft, heb ik aan de Europese Commissie laten weten dat wij marktgedreven willen werken. We zien dat het inderdaad marktgedreven vooruitgaat, ondanks de remmende voorsprong dat de huidige analoge kabelkijkers al een heel groot aanbod en bovendien al een sterke kwaliteit krijgen.
High definition is enkel een andere vorm van digitale televisie en de switch-over heeft dus in wezen niets te maken met HD. De switch-over die nu gebeurt via de kabel - zowel Telenet als Belgacom zijn volop abonnees aan het werven - staat los van de HD. Tenzij ik me vergis, is het zelfs zo dat Telenet de MPEG-4-boxen nog niet heeft verspreid. De Telenet-abonnees kunnen HD zelfs niet ontvangen. Telenet en Belgacom hebben wel beide een digitaal tv-aanbod, maar hun decoders zijn nog niet klaar voor HD.
HD-netten worden reeds doorgegeven via de satelliet. Dat klopt, denk maar aan Euro 1080. HD via DVB-T is niet de toekomst. Het zou in de praktijk wel kunnen, maar het zou teveel frequentieruimte kosten om nog een voldoende aanbod via DVB-T te kunnen verspreiden.
Volgens u is de consument voor 100 percent en de particuliere omroepen bijna 100 percent klaar. Ik heb me daarover geïnformeerd bij de particuliere omroepen. Ze hebben me met een zekere openheid geantwoord. SBS liet weten dat het dossier van HDTV op de voet wordt opgevolgd, maar dat er op dit moment nog geen plannen zijn betreffende producties, in tegenstelling tot de VRT. Wel heeft SBS samen met de VMMa de HD-rechten aangekocht voor het WK 2006. De VMMa geeft ongeveer hetzelfde antwoord, en zegt dat de Vlaamse tv-schermen nog helemaal niet klaar zijn voor HDTV. Dat zegt de VRT ook: amper 3 percent van de kijkers heeft een HDTV-scherm. De VMMa deelt nog mee dat veel van haar buitenlandse aangekochte programma's niet van HD zijn. De maatschappij gaat erin investeren, gespreid in de tijd. Ik moet uw uitspraak dus nuanceren, de particuliere zenders zijn helemaal niet "bijna 100 percent" klaar.
Dan kom ik bij HD in onze buurlanden. Vanaf 1 januari 2004 zijn vanuit Vlaanderen de eerste commerciële proefuitzendingen in HDTV-kwaliteit in Europa gestart. Deze uitzendingen worden verzorgd door Euro 1080 onder de namen HD1 tot en met HD5. Ik heb begrepen dat de meeste commissieleden het bedrijf bezocht hebben.
In oktober 2004 zijn de Duitse satellietkanalen Sat1 en Pro7 begonnen met de eerste HDTV-uitzendingen. In Nederland plannen de kabelbedrijven Essent, Casema en UPC de introductie van hogedefinitietelevisie in het tweede kwartaal van 2006. De klanten van Essent, Casema en UPC zullen hierdoor van de uitzendingen van het WK voetbal 2006 kunnen genieten in de allerhoogste beeldkwaliteit.
De voorzitter: De heer Verstrepen heeft het woord.
De heer Jurgen Verstrepen: Ik dank u voor uw antwoord, mijnheer de minister.
Ik wil eerst een technisch punt belichten. HDTV werkt met een compressiestandaard van MPEG-4 die veel minder bandbreedte inneemt dan MPEG-2. Dat laatste bleek een probleem te zijn voor de DVB-T om op hoge definitie beeld door te sturen. MPEG-4 is een veel grotere compressie, wat wil zeggen dat het normaal gezien, volgens de techneuten, wel zonder problemen mogelijk zou zijn in DVB-T.
Er moet me iets van het hart betreffende het antwoord van de VRT. De VRT vindt dat het allemaal niet zo snel moet. Daar kan ik het mee eens zijn, wie altijd de eerste wil zijn, kan wel eens uit de bocht gaan. Naargelang de vraag echter geeft de VRT een ander antwoord. De markt zou niet klaar zijn voor HD, het percentage HD-schermen is te laag. Aan de andere kant vraagt de VRT wel bakken vol geld om voor te zijn op iedereen betreffende themakanalen en digitale en interactieve tv, waar de consument nog minder klaar voor is, want daar is naast een tv nog andere apparatuur voor nodig.
De VRT rammelt met onze edele delen. Dat antwoord van de VRT verwijs ik naar de prullenmand, mijnheer de minister. Het is het een of het ander. Dat antwoord is een lachertje. Dat wil ik sterk benadrukken.
Wanneer moet een zender daarmee beginnen? Het leuke is dat de VRT al gedeeltelijk start met productie. Daarbij is niet duidelijk of het om de VRT zelf gaat of om productiehuizen die programma's leveren aan de VRT. Dat is immers weer een andere kwestie. Misschien staan die productiehuizen verder dan de VRT zelf. In die zin heb ik het niet over het productieaanbod, dat is nog een minderheid, maar over de driedubbele standaard die nu wordt aangeleverd. Ik noem het de dispatching.
Mijn vraag aan de VRT is: hoe zit het met de regie en met het doorsturen van de beeldsignalen? Ik heb het niet alleen over de postproductie, maar puur over de evolutie van de switch-over. De term switch-over mag trouwens niet alleen worden gebruikt voor de overstap van analoog naar digitaal, maar ook voor de overstap naar een andere standaard. Dat zou tot verwarring kunnen leiden inzake de definitie van switch-over.
Het antwoord daarop van de VRT stelt me dan weer enigszins gerust. Bij vervanging van apparatuur wordt gekozen voor HD-toestellen en -hardware. Als de heer Mary morgen komt vertellen dat hij extra middelen nodig heeft voor HD-apparatuur, dan klopt dat niet, want oude toestellen worden nu al vervangen door HD-apparatuur. Dat zit nu al in het programma.
We hebben weinig of niets te zeggen over de kabelmaatschappijen. Daar rijst een probleem. De heer Decaluwe heeft gelijk, de beeldkwaliteit tussen analoge kabel en digitale is niet zeer groot. Dat zal niet tot een grote stormloop leiden. Ik noem dat een normaal beeld, wat we vandaag kennen, dat is een beeld met een MPEG-2-decoder. Ik daag u allen uit om het HD-beeld te beoordelen. Ik zal ter illustratie eens een dvd-speler met HD meebrengen. Dat is niet heel duur. U zult versteld staan van het verschil in kwaliteit met het huidige beeld dat we via kabel ontvangen. Het HD-beeld is enorm veel fijner en beter dan een gewoon digitaal beeld. Het zal dan wel duidelijk zijn dat HD een meerwaarde biedt.
Ik ben dus ontgoocheld in het antwoord van de VRT. Ik zal dit dossier natuurlijk op de voet blijven volgen. Ik ga ervan uit dat u dat ook doet en de VRT nog wat meer aan de tand voelt.
De voorzitter: Minister Bourgeois heeft het woord.
Minister Geert Bourgeois: Mijnheer Verstrepen, ik kan begrijpen dat u ontgoocheld bent in de antwoorden van de VRT en mijzelf. Uw vraag valt immers totaal in duigen.
Ik ben het absoluut niet met u eens. Ik lees in uw vraag: 'Met andere woorden, de Vlaamse consument is helemaal klaar voor HDTV.' Maar de VRT laat weten dat er slechts 3 percent van die toestellen zijn. Bovendien weet u ook dat de distributeurs er helemaal niet klaar voor zijn. We zijn nog volop bezig met de omschakeling van analoog naar digitaal via de kabel en Belgacom. Ik heb u de prognose gegeven.
Verder zegt u: 'Ook in Vlaanderen stellen we vast dat de commerciële zenders bijna voor de volle 100 percent klaar zijn. Met andere woorden zouden deze zenders bij wijze van spreken morgen reeds hun switch-over kunnen maken.' Ik heb de commerciële zenders gecontacteerd, ik heb u hun antwoord gegeven. Dan nog gaat u door over uw ontgoocheling in de VRT, hoewel de VRT antwoordt dat de apparatuur stelselmatig wordt vervangen bij vernieuwing, uitbreiding en vervanging. De VRT maakt ook al producties met HD. Daarmee staat de zender verder dan de commerciële stations. Dat houdt geen waardeoordeel in. Tot slot zal de VRT volledig de markt van toestellen en distributie volgen.
Laat ons ernstig zijn, mijnheer Verstrepen: volgens mij is de VRT goed bezig. Het huidige item is de digitalisering, HD is een extra evolutie. De marktvoorwaarden zijn wat ze zijn. Ik neem aan dat die toestellen almaar goedkoper zullen worden, zodat de consument ze makkelijker zal aankopen. Vandaag is slechts één op vier nieuwe toestellen HD-klaar.
De heer Jurgen Verstrepen: Ik ben blij dat u zo enthousiast reageert op mijn vraag, mijnheer de minister. Ik zal de vergelijking doortrekken. U vindt mijn redenering onzinnig, maar als ik daarop voortborduur, moeten we geen geld meer pompen in DAB. Er is nog minder dan 1 percent DAB-ontvanger in Vlaanderen, maar de VRT spendeert er massa's geld aan.
Minister Geert Bourgeois: Dat heb ik niet gezegd.
De heer Jurgen Verstrepen: Ik probeer u met een vergelijking duidelijk te maken wat ik bedoel. Ik ben ontgoocheld in het antwoord van de VRT. Als u die tegenstelling niet ziet, is dat jammer, maar dat is uw zaak. De ene keer is er geen markt en de andere keer dan weer wel. U weet goed genoeg dat de VRT geen duidelijk antwoord gegeven heeft. Het zou er trouwens nog aan ontbreken dat de nieuwe apparatuur niet HD-klaar is. Als we die redenering aanhouden, mogen we geen budgetten meer geven voor DAB, want daar is de markt nog minder klaar voor.
Minister Geert Bourgeois: Nog één ding: ik heb niet gezegd dat daar geen geld kan naartoe gaan.
De heer Jurgen Verstrepen: Mijnheer de minister, u probeerde mijn vraag weg te knikken.
Minister Geert Bourgeois: Heel uw vraagstelling stort als een kaartenhuisje in elkaar.
De heer Jurgen Verstrepen: Neen, dat klopt niet. U hebt gewoon geen antwoord op mijn vraag. U hebt slechts één antwoordje op een briefje van de VRT. U weet niet eens waar de VRT staat met HDTV. Zo simpel is het.
De voorzitter: Het incident is gesloten.