Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media Vergadering van 04/05/2006
Vraag om uitleg van de heer Jurgen Verstrepen tot de heer Geert Bourgeois, Vlaams minister van Bestuurszaken, Buitenlands Beleid, Media en Toerisme, over het onderzoek naar de verschillende mogelijkheden om het VRT-archief te digitaliseren
De voorzitter: De heer Verstrepen heeft het woord.
De heer Jurgen Verstrepen: Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, de digitalisering ligt me na aan het hart. De beeldcultuur grijpt steeds meer om zich heen en de archieven moeten optimaal worden bewaard voor het nageslacht. De VRT heeft het meest uitgebreide archief, en het is dan ook niet onbelangrijk dat het op een goede manier wordt behandeld en overgezet op nieuwe dragers. Telkens als er een nieuwe standaard uitkomt, moet het beeldmateriaal worden overgezet. Dat is zo van analoog naar digitaal en van pellicule naar digitaal.
De voorbije maanden is heel wat discussie gevoerd over de archivering. Er bestaat brede consensus over de partijen heen dat daar extra middelen voor moeten worden vrijgemaakt. Deze vraag gaat specifiek over wat de VRT daarover tot op heden heeft gecommuniceerd. Dat zorgt eens te meer voor onduidelijkheid. Ik hoop dat als de beheersovereenkomst er is, er wel duidelijkheid zal zijn. Mijn vraag is ook ingegeven door de postproductiesector in Vlaanderen. Ik ben er groot voorstander van dat in het kader van de digitalisering, alle kansen worden gegeven aan de privé-sector. Ik heb het dan niet alleen over zenders, maar ook over de postproductie.
Er staan in Vlaanderen een aantal machines, onder meer van het merk Grass Valley, die de mogelijkheid bieden om de oude pellicules over te schrijven naar het digitale formaat. Heel veel van die machines worden echter niet gebruikt, hoewel ze zware investeringen van de privé-sector vergen. Ze zijn nagelnieuw en hoogkwalitief, maar draaien niet. De VRT vraagt voor de digitalisering van het archief een bedrag aan middelen, maar de apparatuur is reeds voorhanden in de privé-sector. Waarom worden er geen afspraken met die privé-firma's gemaakt? Moet er een dubbele investering zijn waarbij de VRT die dure apparatuur aankoopt en afschrijft, terwijl de privé-sector erover beschikt? Ik vind dat zonde, want de bestaande capaciteit wordt niet gebruikt.
Mijnheer de minister, de heer Mary maakt een zeer ruime financiële schatting voor digitalisering van het archief, terwijl voor mij niet duidelijk is hoe hij aan dat bedrag komt. Weet u op welke basis de VRT gekomen is tot die schatting van de budgetten? Gaat het over de aankoop van toestellen die al in de postproductiesector te vinden zijn? Zo ja, is dat dan nuttig? Deze toestellen moeten op heel korte termijn worden afgeschreven, en ze zijn onderhevig aan de jongste digitale ontwikkelingen. Het is vergelijkbaar met computerapparatuur: het gaat sneller dan vroeger.
Is al verder over de digitalisering van het beeldarchief nagedacht in het kader van de onderhandelingen over de beheersovereenkomst? Wat is de vermoedelijke kostprijs? Zijn er verschillende mogelijkheden om het beeldarchief te digitaliseren? Ik verwacht dat de VRT omschrijft welke capaciteit er nodig is om binnen welke termijn het beeldarchief te digitaliseren. Ofwel vraagt de omroep om dit voor 100 percent in eigen beheer te doen en maakt ze duidelijk hoeveel middelen daarvoor nodig zijn, ofwel wordt een en ander uitbesteed aan de privé-sector. Er wordt dikwijls verkondigd dat de VRT de push aan de digitale beeldindustrie geeft. Dit zou een mooi voorbeeld kunnen zijn waarbij 40 of 50 percent van de capaciteit van de privé-sector wordt gebruikt, los van de openbare omroep. Dit zou bovendien een heel duidelijke boekhoudkundige operatie zijn. Bent u bereid om de digitalisering niet alleen binnen de VRT te laten gebeuren, maar om ook de privé-sector te betrekken? Op die manier kan de digitalisering van het beeldarchief worden versneld.
De voorzitter: De heer Decaluwe heeft het woord.
De heer Carl Decaluwe: Mijnheer de minister, iedereen heeft er baat bij dat het VRT-archief dat toch cultureel erfgoed is, op de beste manier wordt bewaard en gedigitaliseerd. Daar kan geen discussie over zijn. Hoe zult u dat aanpakken? Binnen welke structuur zal onder meer de digitalisering van het VRT-archief plaatsvinden? Ik zeg 'onder meer' omdat er nog andere spelers zijn op de mediamarkt. Deze hebben niet zo'n lange voorgeschiedenis, maar moeten toch ook al over een archief beschikken. Ik kan me voorstellen dat de VRT zich de nodige toestellen voor digitalisering kan veroorloven. Als de Vlaamse Regering steunmaatregelen voor innovatie wil treffen, is zij dan bereid om die innovatie ook ter beschikking te stellen van commerciële en/of regionale zenders?
De eventuele steun moet ten goede komen aan de Vlaamse industrie. Nieuwe technieken moeten voor een toegevoegde waarde zorgen, ook op de buitenlandse markt. Houdt de regering daar rekening mee?
De voorzitter: Minister Bourgeois heeft het woord.
Minister Geert Bourgeois: Mijnheer de voorzitter, dames en heren, het VRT-archief bestaat uit vier aspecten: beeld, muziek, woord en documenten. De digitalisering - een term die we gemakshalve gebruiken - valt uiteen in drie aspecten: restauratie, digitalisering en ontsluiting.
Vooral de restauratie is enorm arbeidsintensief en heel duur. In de archiefkelders zitten allerlei vormen van dragers gestockeerd. Er zijn banden van verschillende formaten die op diverse oude toestellen moeten worden afgespeeld. Die toestellen worden niet meer allemaal gemaakt, wat de VRT in huis heeft, wordt bijna geconsacreerd en goed onderhouden. Het zijn vaak unicums die het mogelijk maken de oude analoge dragers af te spelen. Heel veel daarvan zijn kapot gegaan en moeten worden gerestaureerd. Banden verzuren bijvoorbeeld, letterlijk zelfs: ze krijgen een azijngeur. Er zijn in het archief bij wijze van spreken medewerkers enkel daarmee bezig. Ze doen zogezegd niets anders dan dozen openen, ruiken of er geen zure geur waar te nemen is en de dozen weer sluiten of optreden. De zaak zit complexer ineen dan louter digitalisering. De VRT schat de totale kostprijs daarvan op 77 miljoen euro. De schatting is gebeurd op basis van een plan. De investering kan een return opleveren voor geïnteresseerde Vlaamse bedrijven.
Het antwoord op uw tweede vraag is neen. We zijn volop aan het onderhandelen over de nieuwe beheersovereenkomst met de VRT.
Digitaliseren beperkt zich dus niet tot het louter omzetten van materiaal naar digitale bestanden. Bij de digitalisering hoort ook restauratie en ontsluiting. De gehanteerde standaarden zijn hierbij cruciaal. Ik verwijs in dit verband naar een onderzoeksproject dat bij het Instituut voor Breedbandtechnologie loopt en dat juist tot doel heeft te zoeken naar gemeenschappelijke standaarden voor het uitwisselen en archiveren van audiovisuele data. Dit heeft inderdaad te maken met onderzoek en ontwikkeling, mijnheer Decaluwe. Het zou mooi zijn mocht men gemeenschappelijke standaarden kunnen ontwikkelen. Bij dit project, het IPEA-project of het Innovative Platform for Electronic Archiving, zijn verschillende partners betrokken uit de onderscheiden relevante sectoren zoals de omroepen zelf, maar ook de productiehuizen en uiteraard verschillende onderzoeksgroepen. De openbare omroep participeert actief in dit IPEA-project.
Ik weet niet over welke andere opties u het in uw vierde vraag hebt, mijnheer Verstrepen. Als dit project gelanceerd wordt, zal de markt daar uiteraard bij betrokken worden. We zullen daarmee de innovatieve economie een impuls geven. We zullen daarmee zelfs aan de Europese top staan. Voor de Vlaamse bedrijven die over de apparatuur beschikken om dat allemaal uit te voeren, is dat heel interessant. Dit is ook interessant voor Vlaanderen in het licht van de ontwikkeling van zijn kenniseconomie. Die bedrijven kunnen zelfs eventueel een voorsprong verwerven die hen toelaat om elders op de Europese markt te gaan meedingen. Het is evident dat we bij contracten van die omvang niet zomaar kunnen zeggen dat een bedrijf zomaar kan mee helpen digitaliseren omdat het over de juiste apparatuur beschikt. Uiteraard komt er eerst een aanbesteding. Er zal moeten worden gewerkt volgens het bestek en volgens de geformuleerde standaarden, en de wet op de overheidsopdrachten moet worden gerespecteerd.
De voorzitter: De heer Verstrepen heeft het woord.
De heer Jurgen Verstrepen: Ik dank u voor uw antwoord, mijnheer de minister. Vooral het laatste gedeelte is niet onbelangrijk. Het gaat hier nu niet alleen over capaciteiten. We moeten op voorhand een beetje inzage krijgen: hoe zal dat allemaal in zijn werk gaan en wat zal het kosten?
We hebben een schatting van de kosten gekregen. Ik vraag me af of de hoofdmoot daarvan naar restauratie van film gaat. Dat is inderdaad monnikenwerk, en dan praten we alleen nog maar over pellicule. De frames van films gaan kapot door de slijtage van de lassen en het vergaan van de lijm. Als inderdaad blijkt dat het gros gerestaureerd moet worden, dan is er toch iets fout met de archivering en de stockering. Het is immers onjuist dat een meerderheid van het beeldmateriaal door de tijd wordt aangetast: dat gebeurt alleen bij bepaalde films en bepaalde jaargangen. De jongste jaren draaide men sowieso met andere standaarden, gaande van de zelfs nog niet professionele U-Matic naar Betacam analoog, Betacam SP tot Betacam digitaal. Die formaten zijn heel gemakkelijk om te zetten en zijn niet zo kostelijk.
Aangezien het hier gaat over overheidsgeld, moeten we daar de nodige vragen bij stellen omdat de waarde van dat beeldarchief zeer groot is. Dat beeldarchief kan ook worden gecommercialiseerd en dus heel wat inkomsten genereren.
Ik ben deels tevreden met het antwoord, vooral wanneer u zegt dat de postproductiesector in Vlaanderen daarin betrokken kan worden. Verder vind ik het geschatte bedrag nogal vaag.
De voorzitter: Minister Bourgeois heeft het woord.
Minister Geert Bourgeois: Het gaat inderdaad om een schatting. Eerst moet de aanbesteding gebeuren, en pas dan weten we wat de juiste prijzen zijn. Ik maak groot voorbehoud bij uw uitspraak dat er fouten zouden worden gemaakt bij de bewaring. Ik ben geen specialist, maar ik ben wel onder de indruk van de wijze waarop het archief wordt bewaard. Dat gebeurt in een zeer koele omgeving met professionele zorg. Ik weet niet of de degeneratie te wijten is aan de bewaring. Ook in de privé-sector zie ik een aantal zaken langzaam degenereren. Alles is eindig en gaat op een of andere manier kapot. Het restaureren, het opnieuw aan elkaar lijmen en het afspelen daarvan, ook op oude dragers, vergt een enorme inspanning en heel veel tijd.
Er zal een aanbesteding gebeuren, u hebt het over een openbare aanbesteding. De wet op de overheidsopdrachten moet hier worden toegepast. Ik denk dat het een Europese opdracht zal worden. Ik hoop, en dan deel ik de mening van de heer Decaluwe, dat voldoende Vlaamse bedrijven daar knowhow zullen in verwerven zodat ze binnen Europa een positie kunnen innemen die hen niet meer kan worden afgenomen.
De voorzitter: Ik stel voor dat we de VRT vragen om het beeldarchief eens te bezoeken. Ik heb het archief al eens bezocht tijdens de vorige legislatuur naar aanleiding van een vraag over het papieren archief dat zich in het Amerikaans Theater bevindt. Het beeldarchief bevindt zich in de kelders van de Reyerslaan.
Het incident is gesloten.