Plenaire Vergadering van 20/01/2004
Vraag om uitleg van mevrouw Niki De Gryze tot mevrouw Adelheid Byttebier, Vlaams minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen, over een campagne tegen roken in het jongerenblad Maks
De voorzitter : Aan de orde is de vraag om uitleg van mevrouw De Gryze tot mevrouw Byttebier, Vlaams minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen, over een campagne tegen roken in het jongerenblad Maks.
Mevrouw De Gryze heeft het woord.
Mevrouw Niki De Gryze :Mijnheer de voorzitter, mevrouw de minister, geachte leden, in het jongerenblad Maks stond een advertentie tegen roken. Het blad is bedoeld voor leerlingen vanaf het derde jaar secundair onderwijs en wordt gratis verspreid op school. Het wordt uitgegeven door het departement Onderwijs van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.
In de editie van november vonden we op de middenpagina een foto met als tekst : 'Roken is sexy. Fumer est branché. Rauchen ist ganz toll.' Wie de foto nader bestudeert, merkt wel die karakteristieke vuile nagels en vingers van verstokte rokers.
Toch hebben we hier onze bedenkingen bij. We vragen ons af of de boodschap wel zal doordringen. Niet iedereen bekijkt de foto immers grondig, en denkt hier bij na. Het lijkt ons een beetje een dubieuze ontradingscampagne, die vrij oppervlakkig is en waarbij vooral de tekst in het oog springt.
Mevrouw de minister, vindt u dit een geslaagde campagne? Bestaat er geen efficiëntere wijze om jongeren duidelijk te maken dat roken ongezond is? Dan denk ik onder meer aan die foto's van kapotte longen. Bent u van plan om, in samenwerking met het departement Onderwijs en andere organen, een degelijkere campagne op te starten?
De voorzitter : Minister Byttebier heeft het woord.
Minister Adelheid Byttebier :Mijnheer de voorzitter, mevrouw De Gryze, uw voorbeeld is een mooie illustratie van hoe een evenwichtige campagne uit verband kan worden getrokken doordat er één fragment uit wordt gehaald en op een andere plaats gebruikt. Ik ga ervan uit dat dit is gepubliceerd met de beste bedoelingen, maar dan wel als fragment van een integrale campagne, waardoor dit inderdaad een bizar effect heeft.
Het tijdschrift Maks is bestemd voor leerlingen van de derde graad van het secundair onderwijs, en behoort tot de bevoegdheid van de minister van Onderwijs. Zoals u opmerkte, vestigt de affiche de aandacht op de boodschap dat roken sexy is, zonder meer informatie te geven. Voor iemand die de campagne kent, zou dit een mooie herhaling zijn. Maar wie de campagne niet kent en misschien niet weet dat roken helemaal niet sexy is, kan door de affiche misschien op het verkeerde been worden gezet. Er is zelfs geen telefoonnummer aan toegevoegd, of een andere verwijzing naar een plaats waar men meer kan vinden over die boodschap. Dit is een uitvergroot fragment van de affiche in het kader van de wedstrijd rookvrije klassen.
Naar aanleiding van een vorige vraag had ik het reeds over de convenants die wij afsluiten met organisaties die deze problematiek heel uitgebalanceerd aanpakken. De wedstrijd wordt ondersteund door het VIG. Het is mijn overtuiging dat die campagne evenwichtig en goed gestoffeerd is. Ook als er vragen rijzen, wordt in deze campagne gezorgd voor voldoende doorverwijzing en zeker voor voldoende duiding. Met één beeld van een roker is dat niet het geval.
Ik probeer positief te zijn wat het plaatsen van deze affiche betreft. Het geeft aan dat ook het tijdschrift Maks dit thema wil aankaarten en de problematiek van roken onder de aandacht wil brengen.Ik hoop dat de ironie van de zin ook de lezers van Maks niet ontgaan is. In de rest van de campagne blijkt ook duidelijk dat deze zin ironisch bedoeld is. Toch moet ik voorbehoud maken bij het enkel tonen van die slogan. Het is zeer jammer dat er geen duiding wordt gegeven bij dat beeld.
Om efficiënt te zijn, moet een campagne rekening houden met een aantal gouden regels. Zo moet er een zeer duidelijke band bestaan tussen beeld en tekst. Ook moet er worden gezorgd voor een lokale ondersteuning. Dan denk ik bijvoorbeeld aan die wedstrijd voor rookvrije klassen, die inspeelt op het doelpubliek. Dat is dus meer dan enkel een beeld tonen. Verder moet de boodschap ondubbelzinnig, duidelijk en rechtlijnig zijn.
Over uw opmerking over de afschrikwekkende beelden van zwarte longen bestaat discussie bij experts. Ik ga me niet radicaal tegen dit soort beelden uitspreken, maar mijn voorkeur gaat uit naar het motiveren van jongeren, en liefst zodanig zodat jongeren elkaar motiveren. Ik geloof dus sterker in het effect van een formule als de rookvrije klassen, dan in het effect van een beschadigde long op een sigarettenpakje, waarmee ik niet wil zeggen dat die laatste optie geen effect zou hebben.
We werken ook samen met de JAC's inzake het probleem van genotsmiddelen en verslaving in het algemeen. Als we daar een draagvlak voor willen creëren, dan moet de overtuiging spreken, en niet het afschrikwekkende aspect. Maar goed, daarover kan worden gediscussieerd. Ik weet dat er ter zake verschillende meningen leven, maar in mijn beleid kies ik in eerste instantie toch meer voor het overtuigende dan voor het afschrikkingseffect.
Ik kan enkel hopen dat de jongeren, die enkel dit beeld zien in hun tijdschrift, tegelijk in aanraking komen met de campagne voor rookvrije klassen, die het verband legt met de hele campagne, en niet alleen met dat beeld.
Ik ga even in op ons beleid inzake tabaksgebruik. Ik had het reeds over het convenant met het VIG. Dat gaat over een subsidie van 1,16 miljoen euro. Het instituut ontwikkelt methodes en werkinstrumenten, en organiseert de jaarlijkse wedstrijd. Het richt zich hierbij specifiek op jongeren en scholen. U weet dat ik wat roken betreft samen met Kind en Gezin een campagne voer met betrekking tot wiegendood. Dat is immers een scharniermoment voor mensen om ervoor te kiezen te stoppen met roken. We proberen mensen die een eerste kind in huis hebben aan te spreken. We geloven sterk in lokale inbedding. Daarom werken de 26 LOGO's ook aan tabakspreventie.
Dan is er ook nog de Vlaamse Gezondheidsraad, die ik een aantal adviezen heb gevraagd met betrekking tot strategieën tegen het roken. Die adviezen moeten me nog bereiken. Daar wordt aan doorgewerkt. Ook subsidiëren we de Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheid en Tuberculosebestrijding, voor een bedrag van 990.000 euro. De mensen hebben mee die strategieën ontwikkeld, waarover ik nu feedback verwacht van de Gezondheidsraad. Er is ook de gezondheidsvoorlichting en -opvoeding op school. Dat behoort natuurlijk tot de taken van het departement Onderwijs. We hebben een vergadering belegd om ervoor te zorgen dat de initiatieven inzake gezondheidsvoorlichting en opvoeding op school en onze initiatieven met de Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheid en Tuberculosebestrijding en het VIG goed op elkaar zouden worden afgestemd. Ik denk dat we samen sterker staan.
In de toekomst moet op een dergelijke affiche ook een website of een telefoonnummer worden vermeld, waar jongeren terechtkunnen voor meer informatie.
De voorzitter : Mevrouw De Gryze heeft het woord.
Mevrouw Niki De Gryze : Mevrouw de minister, ik dank u voor uw antwoord. Het is inderdaad efficiënter als er meer contactgegevens op een affiche staan.
Ik heb de indruk dat de campagne over wiegendood het meeste effect heeft. Het gaat om mensen van een bepaalde leeftijd, die inzien dat het belangrijk is te stoppen met roken. Ik merk in mijn omgeving dat deze campagne het meeste resultaat heeft.
De voorzitter : Het incident is gesloten.