Commissie voor Onderwijs, Vorming en Wetenschapsbeleid Vergadering van 13/11/2003
Vraag om uitleg van de heer Walter Vandenbossche tot mevrouw Marleen Vanderpoorten, Vlaams minister van Onderwijs en Vorming, over aanbiedingen voor de aankoop van illegale diploma's via e-mail
De voorzitter : Aan de orde is de vraag om uitleg van de heer Vandenbossche tot mevrouw Vanderpoorten, Vlaams minister van Onderwijs en Vorming, over aanbiedingen voor de aankoop van illegale diploma's via e-mail.
De heer Vandenbossche heeft het woord.
De heer Walter Vandenbossche : Mijnheer de voorzitter, mevrouw de minister, ik ontving toevallig een e-mail waarin mij werd aangeboden een diploma aan te kopen. Ik belde naar Londen, en deed me voor als een werkzoekende die dringend nood heeft aan een bijkomend diploma. Men antwoordde me dat dit geen probleem zou zijn. Ik zou gelijk welk diploma van de Landford University kunnen krijgen. Men zei me dat het aanbod onder meer het ingekaderde diploma en aanbevelingsbrieven omvatte. Ik kreeg bij onmiddellijke betaling een reductie, maar er bleef nog wel 2.000 US dollar te betalen. Ik zei dat ik even wou nadenken over het voorstel, en vroeg om een schriftelijke bevestiging. Ik kreeg die ook, in de vorm van een brief die was ondertekend door de heer Paul Burke.
Onderzoek via het internet bracht me in Illinois, in de VS, waar deze groep vroeger erg actief was. De strafwetgeving is er aangepast, waardoor deze personen hun actieterrein naar Europa hebben verlegd. Jongeren hebben het moeilijk om een job te vinden, en bijkomende diploma's kunnen misschien helpen. De verleiding bestaat toch om op dit soort van aanbiedingen in te gaan.
Mevrouw de minister, we moeten die praktijken een halt toeroepen. Op VTM hebt u gezegd dat dit niet kan. U stelde dat in het Verdrag van Bologna in de registratie van universiteiten is voorzien. Is dat juist? En moeten we geen signaal aan de buitenwereld geven? Moeten werkgevers niet in staat worden gesteld om dat soort aanwervingsdocumenten te controleren, en het op te richten register van legale diploma's te consulteren? Wellicht moet ook op Europees niveau een initiatief worden genomen. Er moet kordaat worden opgetreden.
De voorzitter : De heer Huybrechts heeft het woord.
De heer Pieter Huybrechts : Mijnheer de voorzitter, mevrouw de minister, ik heb al in 1999 in een schriftelijke vraag de minister een gelijkaardig probleem voorgelegd. De minister antwoordde toen dat valse diploma's die via het internet worden verkocht van echte kunnen worden onderscheiden dankzij een eenvoudige controle door de erkende instelling die ze uitreikt.
Wat de diploma's betreft die door een erkende instelling, meestal uit de VS, via het internet te koop worden aangeboden, kwam het er volgens de minister op aan te controleren of de gediplomeerde wel degelijk cursussen heeft gevolgd. De minister schreef toen : 'De administratie kan eventueel een lijst samenstellen van de geaccrediteerde, in voorkomend geval erkende universitaire instellingen in de Verenigde Staten. Deze lijst zou in geval van twijfel ook voor het publiek toegankelijk kunnen zijn.' Hoe ver staat het daarmee?
De voorzitter : De heer Van Baelen heeft het woord.
De heer Gilbert Van Baelen : Op deze markt zijn er malafide, maar ook bonafide spelers. De landen die het Verdrag van Bologna hebben ondertekend, kunnen op termijn, ten vroegste in 2010, een lijst opstellen van opleidingen die leiden tot het verwerven van een erkende titel van master. Dat lost het probleem wel niet op, want men kan via het internet masteropleidingen volgen aan bonafide Amerikaanse universiteiten.
De Vlaamse universiteiten bieden allerlei masteropleidingen aan. Als straks een reguliere opleiding een masteropleiding wordt, dan zal het niet meer kunnen dat men master business administrator wordt na een opleiding waarbij vraagtekens worden geplaatst. Is dat dan een postuniversitaire opleiding die als een master-na-master-opleiding moet worden beschouwd? Hoe zit het met de opleidingen die tot vandaag buiten de accreditatieregeling vallen?
De voorzitter : De heer De Cock heeft het woord.
De heer Dirk De Cock : Ik herhaal het voorstel dat ik enkele weken geleden ook al heb geformuleerd : kunnen we de diploma's die we in Vlaanderen uitreiken digitaal opslaan in een databank, liefst in het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, departement Onderwijs? Zo zouden we tenminste al voor het binnenland over een controle-instrument beschikken. Werkgevers kunnen dan controles laten uitvoeren. Het spreekt vanzelf dat de privacy moet worden gerespecteerd, en dat niet iedereen zomaar toegang kan krijgen tot die databank. Misschien moeten ambtenaren de controles uitvoeren.
De voorzitter : De heer Van Baelen heeft het woord.
De heer Gilbert Van Baelen : Ik heb daar vragen bij. Vandaag al is de erkenning van buitenlandse diploma's een gigantisch probleem. De controle gebeurt al door ambtenaren. Als het gaat over een universitair diploma, mogen de universiteiten ook nog een advies geven. Ik vrees dat we nooit een sluitende controle zullen kunnen organiseren. Ik hoop enkel dat zo veel mogelijk landen accreditatiesystemen toepassen en dat de landen elkaars accreditatieorganen zullen erkennen. Het probleem zal echter blijven bestaan.
De heer Dirk De Cock : Dat is juist, maar toch moeten we iets in die zin uitbouwen.
De voorzitter : Minister Vanderpoorten heeft het woord.
Minister Marleen Vanderpoorten : Mijnheer de voorzitter, geachte collega's, via het internet proberen heel wat organisaties producten te slijten. Sinds enkele jaren worden ook diploma's en titels aangeboden als koopwaar.
Het is belangrijk dat kort wordt geschetst welke diploma's en titels worden beschermd. De wet van 11 september 1933 op de bescherming van de titels van het hoger onderwijs beschermt de vigerende titels van kandidaat, licentiaat en doctor. Het gaat om titels die zijn uitgereikt door een Vlaamse instelling of op grond van een gelijkwaardig verklaard diploma zijn toegekend. Artikel 25 van het structuurdecreet van 4 april 2003 beschermt de nieuwe titels van bachelor, master of doctor, met of zonder nadere specificatie. Het gaat opnieuw om titels die zijn uitgereikt door een Vlaamse instelling of op grond van een gelijkwaardig verklaard diploma zijn toegekend. Een aantal specifieke titels zoals die van arts, burgerlijk ingenieur, apotheker en dergelijke worden wettelijk en decretaal beschermd.
Voor een aantal van de hier aangehaalde problemen zal het hogeronderwijsregister een oplossing bieden. Voor de burger zal het alleszins duidelijk worden welke diploma's, titels en specificaties worden beschermd. Het hogeronderwijsregister zal diverse gegevens bevatten over elke geaccrediteerde en tijdelijk erkende opleiding. Elk jaar, voor 1 mei, zullen de onderwijsinstellingen hun gegevens ter beschikking moeten stellen. Voor 1 juni zal het hogeronderwijsregister die gegevens bekendmaken. Iedereen zal deze gegevens gemakkelijk kunnen consulteren.
Iedereen die zich nadien nog ten onrechte een titel aanmeet, kan met een geldboete en een gevangenisstraf worden bestraft. Ik vind deze sancties verantwoord. Niemand koopt te goeder trouw een diploma via het internet. Nepdiploma's hebben uiteraard geen enkel academisch of civiel effect in Vlaanderen of in België. Erkenningsaanvragen met betrekking tot via het internet gekochte diploma's worden automatisch onontvankelijk verklaard.
Indien een organisatie via het internet een titel of een diploma van een erkende Vlaamse onderwijsinstelling aanbiedt, kan de overheid optreden. Deze vorm van schriftvervalsing kan gerechtelijk worden vervolgd. Het zal uiteraard niet altijd even eenvoudig zijn om buitenlandse organisaties te vervolgen die Vlaamse diploma's aanbieden. De websites van deze frauduleuze instellingen verdwijnen voortdurend en duiken iets later plots weer op.
Het zal niet zo moeilijk zijn de situatie in Vlaanderen onder controle te krijgen. Het zeer toegankelijke hogeronderwijsregister zal dit zeker mogelijk maken. Voor de buitenlandse diploma's zullen we een tweede, meer sluitend systeem moeten ontwikkelen.
Deze ontwikkeling omvat twee elementen. Ten eerste moeten we de eventuele erkenning van buitenlandse diploma's gemakkelijker maken. Er doen zich op dit vlak nog steeds problemen voor. Zelfs de erkenning van bepaalde Europese diploma's sleept soms lang aan. Ten tweede moeten we een manier vinden om na te gaan op welke wijze een buitenlands diploma is verkregen. We moeten weten of het om normale of om frauduleuze praktijken gaat.
De ontwikkeling van dit eerste element is reeds vergevorderd. De ontwikkeling van het tweede element is een bijkomende opdracht voor mijn diensten. Het departement Onderwijs is zich bewust van het ontbreken van een volledig sluitend systeem en van de noodzaak om, onder meer met de ons omringende landen, de nodige afspraken te maken.
De voorzitter : De heer Vandenbossche heeft het woord.
De heer Walter Vandenbossche : Ik dank de minister voor haar antwoord.
Wat de ontwikkeling van het tweede element van een sluitend systeem betreft, heb ik de indruk dat ze vrij machteloos staat. Wat het eerste element betreft, is haar antwoord daarentegen zeer logisch. Het zou kras zijn indien we er niet eens in zouden slagen onze eigen diplomamarkt in de hand te houden.
De mondialisering van de samenleving houdt in dat we op alle uitdagingen moeten kunnen ingaan. Ik denk hierbij niet enkel aan de mensen die zich schuldig maken aan fraude. De minister heeft het strafrechtelijke aspect van deze praktijken daarnet al onderstreept. Ik denk hierbij ook aan de mensen die op een correcte wijze bijkomende titels hebben behaald. Heel wat mensen die in de VS of elders een bijkomend diploma hebben behaald, komen in een vrij twijfelachtige en rechtsonzekere positie terecht.
Mevrouw de minister, vooral op het Europese niveau zou u hier werk van moeten maken. Ik ben van mening dat we op dit vlak absoluut nog stappen vooruit moeten zetten.
Minister Marleen Vanderpoorten : Mijnheer Vandenbossche, u mag de situatie op het Vlaams niveau niet onderschatten. De omvorming vergt van iedereen een aanpassing. Dit geldt tevens voor de studenten die stilaan in het nieuwe systeem terechtkomen en voor hun ouders.
Wat de diploma's en de titels betreft die via buitenlandse kanalen worden aangeboden, ben ik het eens met uw stelling dat we nog bijkomende inspanningen moeten leveren. Dit betekent niet dat ik machteloos sta. Er is vandaag nog geen sluitend systeem. De overheid moet hier evenwel op blijven toekijken en moet blijven trachten een zo sluitend mogelijk systeem te ontwikkelen.
De voorzitter : Het incident is gesloten.