Commissie voor Leefmilieu, Natuurbehoud en Ruimtelijke Ordening Vergadering van 13/11/2003
Vraag om uitleg van de heer Jos Bex tot de heer Ludo Sannen, Vlaams minister van Leefmilieu, Landbouw en Ontwikkelingssamenwerking, over de kosten voor een gemeente voor de exploitatie van zijn containerpark ten behoeve van MBO-terugnameplichtigen
De voorzitter : Aan de orde is de vraag om uitleg van de heer Bex tot de heer Sannen, Vlaams minister van Leefmilieu, Landbouw en Ontwikkelingssamenwerking, over de kosten voor een gemeente voor de exploitatie van zijn containerpark ten behoeve van MBO-terugnameplichtigen.
De heer Bex heeft het woord.
De heer Jos Bex : Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, collega's, deze vraag gaat over de manier waarop de gemeenten hun containerparken beheren. De directe aanleiding ervoor is de kritiek van de VVSG naar aanleiding van de laatste drie afgesloten MBO's, waarbij andermaal wordt vastgesteld dat een deel van de kosten veroorzaakt door het inzamelsysteem van de MBO's, zou worden afgewenteld op de gemeenten. Daarnaast is de hele discussie nog bezig over de MBO over het wit- en bruingoed, de AEEA-overeenkomst (Afgedankte elektrische en elektronische apparatuur). Er is nog steeds geen definitieve afbakening van de taken en bevoegdheden en van de kosten die door de gemeenten moeten worden gedragen.
In teksten die me bereikten via een gunstige Recupel-wind, lees ik het verontrustende nieuws dat Recupel bereid zou zijn om aan de gemeenten de kosten te betalen voor het beheer van de Recupelcontainers, op voorwaarde dat de exploitatie door de gemeenten op een voor hen deskundige manier gebeurt. Stel dat er in een gemeente een man of vrouw is die instaat voor het helpen van de klanten met betrekking tot die containers, waarvan de gemeente de personeelskosten in rekening wil brengen, maar Recupel is de mening toegedaan dat het werk kan worden verricht door een halftime kracht. In dat geval zal Recupel slechts voor een halftime functie willen betalen en dat gaat iets te ver.
Ik ga ervan uit dat er op termijn voor nog meer afvalstoffen een terugnameplicht zal gelden. Het ideaal zou zijn dat voor elke afvalstof een terugnameplicht wordt ingevoerd. Dat houdt natuurlijk niet in dat elke zelfstandige of KMO een eigen minicontainerpark moet inrichten. Zou het niet aangewezen zijn dat degelijke afspraken worden gemaakt over de containerparken zodat de verschillende inzamelfirma's of inzamel-VZW's weten waar ze aan toe zijn? De vele discussies die individuele gemeenten nu moeten voeren per inzamelfirma, zouden dan tot het verleden kunnen behoren.
Ik ga nog een stap verder. Als het gros van de recupereerbare inzamelstromen die via het containerpark verlopen, dan toch in handen zal komen van inzamel-VZW's, is het dan niet beter dat ze zelf het beheer op zich nemen? Zou het niet beter zijn dat die inzamelfirma's de containerparken overnemen en een gedeelte ter beschikking stellen aan de gemeenten waar goederen kunnen worden ingezameld waarvoor nog geen inzamelplicht geldt of nog geen inzamelregeling werd getroffen?
Mijnheer de minister, is het verantwoord dat gemeenten moeten opdraaien voor een deel van de kosten met betrekking tot de terugnameplicht? In vele gevallen heeft de consument immers al een eerste keer betaald. Ik ga ervan uit dat u dit niet verantwoord vindt, maar hoe denkt u iets aan dit probleem te kunnen doen? Als mijn voorstel niet voldoet, aan welk alternatief denkt u dan om het probleem op te lossen en toekomstige discussies te vermijden?
De voorzitter : Minister Sannen heeft het woord.
Minister Ludo Sannen : Mijnheer de voorzitter, dames en heren, het valt op dat ik binnen de 24 uur twee totaal verschillende meningen te horen krijg : de ene persoon pleit voor het verder doordrijven van de terugnameplicht, de andere stelt voor om die plicht stop te zetten.
Mijnheer Bex, ik zal een zo duidelijk mogelijk antwoord geven, maar ik ga ervan uit dat u ons met uw voorstellen ook wilt aanzetten om na te denken over een langetermijnvisie over de aanpak. De zaak is immers een collegiale verantwoordelijkheid.
De aanvaardingsplicht, zoals bedoeld in artikel 10 van het afvalstoffendecreet, betekent dat de eindverkoper de producten waarvan de consument zich wil ontdoen, verplicht is gratis te ontvangen. Het Vlarea bepaalt de voorwaarden waaraan moet worden voldaan bij de uitwerking van het principe van de aanvaardingsplicht. Dit principe wordt bevestigd door het Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 2003-2007. Bovendien worden in de MBO's de principes van de aanvaardingsplicht onderschreven door de sectoren en het Vlaams Gewest. Voor een aantal beheersorganen zijn, bij de uitvoering van de aanvaardingsplichten, de lokale besturen belangrijke partners voor de inzameling van hun onder een aanvaardingsplicht vallende producten. Het Vlaams Gewest erkent de inspanningen van de lokale besturen. Zij dragen bij tot een efficiënt inzamelsysteem voor deze afvalstoffen.
Volgens de principes van de milieubeleidsovereenkomsten moeten de volledige kosten, onder meer de vaste kosten voor de inzameling op het containerpark, vergoed worden aan de uitvoerder van de werkzaamheden. Het Vlaams Gewest zal erop toezien dat lokale besturen volledig vergoed worden voor deze prestaties. Een volledige vergoeding van de kosten impliceert ook dat de burgers de producten, die onderhevig zijn aan een aanvaardingsplicht, gratis kunnen afleveren op het containerpark. Zo niet moeten we tweemaal betalen voor de inzameling van deze producten, aangezien volgens de principes van de aanvaardingsplicht de sector de volledige inzamelkost reeds volledig heeft doorgerekend aan de consument. Het principe is duidelijk, maar uw verwijzing naar de praktijk heeft aangetoond in welke situaties de gemeenten terechtkomen als onderhandelaar met de VZW's.
Er worden momenteel nog steeds onderhandelingen gevoerd tussen Recupel, Interafval en de Koepel van Vlaamse Kringloopcentra, over de volledige kostenvergoeding voor de inzameling en selectie van deze producten. Gezien de onderhandelingen lopen, is het niet opportuun alternatieve voorstellen te formuleren om een einde te maken aan de kostenafwenteling ten laste van de gemeenten. Bovendien ontvangen gemeenten en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden op dit moment een gedeeltelijke vergoeding van Recupel voor de inzameling van AEEA.
In uitvoering van de MBO over afvalbatterijen worden de inzamelkosten vergoed door Bebat. Voor de overige MBO's - afvalbanden en afvalloodstartbatterijen - zijn er momenteel nog geen afspraken met de sector over een inzamelvergoeding. De gemeenten kunnen voor deze fracties in principe nog steeds hun inzamelkosten verhalen bij aanlevering op het containerpark. In de toekomst dienen onderhandelingen over een inzamelvergoeding met de respectievelijke sectoren gevoerd te worden.
Als we meer met dergelijke systemen werken, is het niet verantwoord om de gemeenten of intercommunales, die namens de gemeenten moeten onderhandelen met de VZW's, aan hun lot over te laten. Bij een verdere uitbreiding van de MBO's en de aanvaardingsplicht moeten we zoeken naar een onderhandelingspositie waarbij de gemeenten en het Vlaams Gewest samen optreden, zodat er meer uniformiteit komt in de regelgeving en de gemeenten en intercommunales bij de onderhandelingen niet alleen staan. Nu staan de gemeenten in een zwakke positie tegenover de VZW's die moeten vergoeden.
De voorzitter : De heer Bex heeft het woord.
De heer Jos Bex : Mijnheer de minister, ik ben bijzonder blij met het begin van uw antwoord. Mijn vraag houdt inderdaad verband met de ontwikkeling van een visie op lange termijn.We moeten loskomen van statische opvattingen en niet denken dat alles verder moet worden ontwikkeld op de manier van vandaag. We moeten in vraag durven stellen wat we tot nu toe gedaan hebben en proberen andere richtingen uit te gaan.
Mijnheer de minister, u sprak ook over de tegenstelling tussen verschillende parlementsleden.Volgens de ene moet de terugnameplicht afgeschaft worden, volgens de andere moet ze worden veralgemeend. De onduidelijkheid die nu heerst, zowel voor de consument als voor de gemeenten en de bedrijven, is een aanleiding om de discussie te voeren. Het is misschien nuttig en nodig om te pogen uniforme afspraken te maken met de bedrijfswereld, precies om de aanvaardingsplicht aanvaardbaar te maken. Dan zullen we de discussie over het al of niet afschaffen van de aanvaardingsplicht op een andere manier voeren.
U kunt op dit moment, aangezien de onderhandelingen bezig zijn, moeilijk uitspraken doen over Recupel, maar mijn eerste vragen daarover dateren al van 2 of 3 jaar geleden en het antwoord blijft altijd hetzelfde. Ik vraag om er enige spoed achter te zetten.
De voorzitter : Het incident is gesloten.