Commissie voor Openbare Werken, Mobiliteit en Energie Vergadering van 14/01/2003
Vraag om uitleg van de heer Johan De Roo tot de heer Steve Stevaert, minister vice-president van de Vlaamse regering, Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie, over de gevolgen van de liberalisering van de elektriciteitsmarkt
De voorzitter : Aan de orde is de vraag om uitleg van de heer De Roo tot de heer Stevaert, minister vice-president van de Vlaamse regering, Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie, over de gevolgen van de liberalisering van de elektriciteitsmarkt.
De heer De Roo heeft het woord.
De heer Johan De Roo : Mijnheer de minister, de stapsgewijze liberalisering van de Belgische elektriciteitsmarkt komt in 2003 op kruissnelheid. Vanaf 1 januari 2003 kunnen alle Belgische eindafnemers die meer dan 10 gigawattuur per jaar verbruiken, zich vrij bevoorraden, alsook alle Vlaamse bedrijven met een aansluitvermogen vanaf 65 KVA.
Op de Vlaamse markt beschikken momenteel reeds een dozijn leveranciers over een vergunning om elektriciteit te leveren. Vele grote producenten uit de buurlanden kunnen nu stroom verkopen op onze markt. Elektriciteitsverkopers moeten kunnen aantonen dat ze het verkochte volume ook daadwerkelijk kunnen leveren. Blijkbaar beschikken enkel Electrabel en Electricité de France over eigen productiecapaciteit in België. Alle andere elektriciteitsaanbieders moeten dus bij hen aankloppen om stroom aan te kopen of moeten stroom importeren. Daar blijkt het schoentje te wringen. De schaarse verbindingen tussen het Belgische, Franse en Nederlandse net zijn niet bedoeld om grote hoeveelheden elektriciteit te importeren of te exporteren. Ze zijn bedoeld voor onderlinge bijstand indien productie eenheden in een land onverwacht zouden uitvallen.
Er is met andere woorden een groot gebrek aan commerciële interconnectiecapaciteit. Over de snelle uitbreiding van de interconnectiecapaciteit met Frankrijk is blijkbaar nog geen beslissing genomen. De concurrentie zal zich derhalve veeleer toespitsen op de distributiemarge dan op een groot aanbod goedkoper geproduceerde stroom. Wat is de stand van zaken met betrekking tot de snelle uitbreiding van de interconnectiecapaciteit met Frankrijk?
Een groter volume warmtekrachtkoppeling zou een grotere back-up en een reserve voor het net en voor de verschillende importeurs doen ontstaan. Vandaag wordt in België slechts 4 percent stroom opgewekt door warmtekrachtkoppeling, terwijl het Europese streefdoel 16 percent bedraagt. Waarom is dit percentage zo laag? Op welke manier zult u het WKK-gebruik stimuleren?
Het Vlaams Economisch Verbond berekende dat de elektriciteitstarieven voor grootverbruikers met 10 tot 20 percent dreigen te stijgen als gevolg van de groene stroom- en WKK-certificaten. Deelt u de stelling dat er zich in de plaats van de verhoopte prijsverlaging, paradoxaal genoeg een prijsstijging zou kunnen voordoen op de vrije markt?
Wat is de stand van zaken inzake het behoud van een hoeveelheid gratis stroom voor elke Vlaming?
Bent u er nog steeds van overtuigd dat dit in een geliberaliseerde elektriciteitsmarkt kan behouden blijven?
Ik wil eveneens de problematiek van de sociale tarieven benadrukken. Een aantal maanden geleden heb ik daarover reeds geïnterpelleerd. De sociale tarieven moeten behouden blijven, ofwel moeten ze worden aangepast zodat de sociale categorieën zeker niet méér moeten betalen. Ik hoor hierover graag uw visie, mijnheer de minister.
De voorzitter : Minister Stevaert heeft het woord.
Minister Steve Stevaert : De heer De Roo zegt terecht dat de beperkte interconnectiecapaciteit met Frankrijk een ernstig knelpunt is om tot een concurrentiële elektriciteitsmarkt in België te komen. Een ander belangrijk knelpunt is het feit dat de productie van elektriciteit in België nagenoeg volledig in handen is van één producent, namelijk Electrabel. Beide problemen vallen evenwel onder de bevoegdheid van mijn federale collega, de heer Deleuze. Ik stel voor dat de vraag over de stand van zaken met betrekking tot een snelle uitbreiding van de interconnectiecapaciteit met Frankrijk aan hem wordt gesteld.
Om warmtekrachtkoppeling te bevorderen zal een systeem van warmtekrachtcertificaten ingevoerd worden, naar analogie met het systeem van groenestroomcertificaten. Iedere elektriciteitsleverancier zal voor een bepaald percentage van zijn leveringen warmtekrachtcertificaten moeten voorleggen. Hij kan deze certificaten verkrijgen ofwel door zelf WKK-stroom te produceren ofwel door de certificaten bij WKK-producenten aan te kopen. Als hij onvoldoende certificaten kan voorleggen, zal hij een boete moeten betalen.
De bedoeling van het warmtekrachtcertificatensysteem bestaat erin om het economisch potentieel van WKK in Vlaanderen tegen 2012 volledig in te vullen. Het economisch potentieel in Vlaanderen bedraagt meer dan 20 percent van het totale elektriciteitsverbruik. Een ontwerpbesluit hieromtrent werd reeds principieel door de Vlaamse regering goedgekeurd. Alvorens tot de definitieve goedkeuring van het besluit over te gaan, zal het Elektriciteitsdecreet worden aangepast zodat de rechtsgrond duidelijker wordt.
Om zo snel mogelijk tot concurrentiële elektriciteitsprijzen te komen, besliste de Vlaamse regering om de elektriciteitsmarkt versneld te openen. De vrije elektriciteitsmarkt moet echter aan sociale en ecologische randvoorwaarden voldoen. De randvoorwaarden werden vertaald in openbaredienstverplichtingen voor de netbeheerders en de leveranciers. Deze verplichtingen zijn noodzakelijk om de Vlaamse en internationale doelstellingen inzake rationeel energiegebruik, hernieuwbare energiebronnen en emissiereductie te realiseren.
De impact van de groenestroom- en WKK-certificaten op de elektriciteitsprijs werd zo veel mogelijk beperkt. Daarom werden bijvoorbeeld zeer recent de doelstellingen inzake hernieuwbare energiebronnen op korte termijn verlaagd, zodat de noodzakelijke tijd beschikbaar blijft om de vooropgestelde groenestroomproductie uit te bouwen. Daarbij zijn de doelstellingen op iets langere termijn behouden en zelfs verhoogd. Tevens werden de ontwerpteksten voor de maatregelen ter bevordering van warmtekrachtkoppeling aangepast, zodat de ondersteuning efficiënter wordt. Daardoor dalen de te betalen boetes aanzienlijk en wordt de maximale impact op de elektriciteitsprijs gehalveerd.
Op 22 december 1999 besliste het Vlaams Parlement dat elk gezin in Vlaanderen, met ingang van 1 januari 2000, jaarlijks recht had op gratis 100 kilowatt elektriciteit. Sinds de zomer van 2000 wordt deze gratis hoeveelheid elektriciteit afgetrokken van de elektriciteitsfactuur die de gezinnen moeten betalen. Vanaf 1 januari 2002 werd deze maatregel uitgebreid naar gratis 100 kilowatt per gezin, plus 100 kilowatt per gezinslid. Op die manier krijgt een gemiddeld gezin met twee kinderen jaarlijks gratis 500 kilowatt. Voorlopig is deze maatregel beperkt tot juli 2003, namelijk het moment waarop alle huisgezinnen hun elektriciteitsleverancier vrij kunnen kiezen.
Ik ben er voorstander van om deze maatregel ook na juli 2003 voort te zetten. De maatregel is en blijft namelijk een sociale, gezinsvriendelijke en ecologische maatregel. Elektriciteit is een elementaire nutsvoorziening in onze samenleving. Door het toekennen van een gratis hoeveelheid elektriciteit, wordt een minimale elektriciteitslevering gewaarborgd, evenredig met de gezinsgrootte. Het voordeel is relatief groter voor gezinnen met een laag elektriciteitsverbruik. Dit zijn vooral gezinnen met een laag inkomen en gezinnen die rationeel met elektriciteit omspringen.
De maatregel kan evenwel niet zomaar worden toegepast in een vrije markt. Als leveranciers verplicht worden om gratis elektriciteit te leveren, dan zouden gezinnen met een relatief laag elektriciteitsverbruik nog moeilijk een leverancier vinden, of zou het voordeel van de gratis elektriciteit te niet worden gedaan door een verhoging van de vaste vergoeding die de gezinnen moeten betalen.
Daarom zal binnenkort in het Vlaams Parlement een voorstel worden ingediend voor de voortzetting van de maatregel in de vrije markt waarbij rekening gehouden wordt met de principes van de vrije markt.
De voorzitter : Het incident is gesloten.