Commissie voor Openbare Werken, Mobiliteit en Energie Vergadering van 01/10/2002
Vraag om uitleg van de heer Johan Malcorps tot de heer Steve Stevaert, minister vice-president van de Vlaamse regering, Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie, over de afschaffing van de bus-ringlijn 19/20 te Antwerpen
De voorzitter : Aan de orde is de vraag om uitleg van de heer Malcorps tot de heer Stevaert, minister vice-president van de Vlaamse regering, Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie, over de afschaffing van de bus-ringlijn 19/20 te Antwerpen.
De heer Malcorps heeft het woord.
De heer Johan Malcorps : Mijnheer de minister, dames en heren, sinds 1 september is de populaire ringlijn 19/20 gesplitst in de gewone buslijnen 19 en 20. Dit gebeurde blijkbaar zonder enige consultatie vooraf met de bevolking of de betrokken districtsbesturen van Deurne en Borgerhout. Ook de informatie in verband met de trajectwijziging zelf kwam veel te laat en was volstrekt onduidelijk. Eén en ander leidde dan ook tot een storm van protest van trouwe gebruikers van het openbaar vervoer in Deurne-Zuid en Borgerhout.
Blijkbaar gaat het om een besparingsmaatregel van De Lijn. Het belangrijkste voordeel van de wijziging, namelijk de aansluiting van het centrum van Borsbeek op het stadsnet en op Berchem station, was perfect mogelijk geweest met behoud van de ringlijn. Maar deze optie viel duurder uit. Hetzelfde geldt allicht voor andere positieve aspecten aan de wijziging. Ranst en Broechem krijgen een verhoging van de frequentie, om de 20 minuten in plaats van om de 30, en via een snellere rechtstreekse route, niet meer langs Borsbeek-Dorp. Buslijn 20 bedient de wijk in de omgeving van het Waterbouwkundig Labo.
De nadelen van de trajectwijzigingen voor de lijnen 19 en 20 springen meer in het oog. In de eerste plaats daalt de frequentie overdag van een bus om de 13 minuten naar een om de 20 minuten of van 4 naar 3 bussen per uur. Beide lijnen samen verliezen blijkbaar 20 ritten. Het zuidelijk deel van Deurne verliest na meer dan 30 jaar een snelle verbinding met het centrum. De afstand tot lijn 20 wordt extra vergroot. Een reeks scholen wordt moeilijker bereikbaar. Ook Borgerhout verliest een verbinding met het centrum. Buslijn 18 is geen alternatief. De uitstekend gelegen halte Sint-Erasmusziekenhuis aan de Luitenant Lippenslaan wordt opgeheven. De nieuwe halte bij het kruispunt Dr. Van de Perrelei- Luitenant Lippenslaan ligt op 250 meter afstand. Het station Antwerpen-Oost wordt niet meer bediend. Wat zegt de NMBS daarvan? Ook de Sporthal en het zwembad aan de overzijde van de Plantin en Moretuslei worden niet meer aangedaan. De laatste rit naar Deurne-Noord vertrekt nu op de Rooseveltplaats om 23.14 uur, een kwartier vroeger. Naar de cinema kan men dus alleen met de wagen! De halte van buslijn 20 aan het kruispunt Jef Verbovenlei en Boekenberglei hindert een snelle doorstroming, wat juist ingaat tegen alle inspanningen die terzake worden gevraagd. Ten slotte komen er nu nog meer bussen door de beschermde Cogels Osylei.
Samenvattend kunnen we alleen maar vaststellen dat de principes van basismobiliteit in een 100 percent stedelijke omgeving met de voeten worden getreden. In plaats van een stap vooruit boeten we in aan basismobiliteit. Dat gaat in tegen het decreet dat hierover werd goedgekeurd. In elk geval wordt de verbetering voor de basismobiliteit in Borsbeek ruim tenietgedaan door de verslechtering van de bereikbaarheid van Deurne-Zuid, Deurne-Noord en delen van Borgerhout.
Mijnheer de minister, waarom werd hierover door de Lijn niet meer overleg gepleegd met bewoners, gebruikers en met de bevoegde districtsbesturen? Ik heb vernomen dat dit zal worden goedgemaakt, maar de vraag blijft waarom dit niet eerder is gebeurd? Dit had veel ongenoegen kunnen voorkomen.
Is er oor naar de klachten van de gebruikers? Zal hiermee rekening gehouden worden? Is er geen nood aan een meer planmatige benadering van het netmanagement voor de agglomeratie Antwerpen en aan een democratischer en doorzichtiger besluitvormingsproces om dit soort van belangrijke wijzigingen door te voeren? Erkennen de minister en De Lijn de districtsbesturen als rechtmatige gesprekspartners? Men heeft in Deurne en in Borgerhout immers enigszins de indruk dat dit niet het geval is.
De voorzitter : Minister Stevaert heeft het woord.
Minister Steve Stevaert : Mijnheer de voorzitter, geachte collega's, lijn 42 kampte reeds geruime tijd met zowel capaciteits- als rijtijdproblemen. In het kader van het netmanagement heeft De Lijn de lijnenbundel 42 -Antwerpen-Lier/Herentals -, die veel verwarrende varianten telde, rechtgetrokken. De randgemeenten worden hierdoor sneller, frequenter en met grotere stiptheid verbonden met Antwerpen.
Voorafgaand aan de herstructurering werden aan een groot aantal halten van de lijnen 19/20 en 42 over de hele dag reizigerstellingen georganiseerd, en vonden er uitgebreide rijtijdmetingen plaats. Er werden weinig doorgaande reizigers geteld, zodat de ringlijn 19/20 kon worden geknipt. Zowel de aangeboden frequentie als de amplitude van de nieuwe exploitatievorm werd op deze tellingen gebaseerd.
Hoe zit het dan concreet met de herstructurering? Ik zal het eerst hebben over lijnenbundel 42. Het bovenstaande betekent dat -op enkele functionele ritten na -lijn 42 Borsbeek niet meer bedient, maar een veel sneller traject krijgt over de Herentalsebaan naar Wommelgem.Alle bussen bedienen Wommelgem-Centrum -voorstadsgebied -, dat hierdoor een regelmatige 20-minutendienst krijgt. Verder worden Massenhoven, Zandhoven, Lier en Herentals om het uur bediend in vaste cadans.
Dan kom ik nu bij de lijnen 19/20. De ring 19/20 wordt gesplitst in 2 gewone lijnen. Ten eerste is er lijn 19 : Rooseveltplaats -Deurne-Noord -Deurne- Zuid -Wenigerstraat. Ten tweede is er lijn 20 : Rooseveltplaats -Berchem Station -Wenigerstraat -Borsbeek.
Lijn 19 behield grotendeels zijn reisweg. Lijn 20 werd grondig aangepast. Deze lijn vertrekt op de Rooseveltplaats en gaat via de Quinten Matsijslei, de Plantin en Moretuslei en het Tramplein naar Berchem Station. Vandaar gaat het verder via de Wapenstilstandslaan en de Berchemlei, waar in enkele nieuwe halten werd voorzien, om via de Matthijslaan, Verbovenlei, Menegemlei en Eksterlaar eveneens de Wenigerstraat te bedienen. Totaal nieuw is dat deze lijn ook verder rijdt via de De Robianostraat naar Borsbeek, om op de Herentalsebaan zijn eindhalte te krijgen, waar overstap op de lijn naar Wommelgem en Broechem mogelijk is.
Door de hertekening van de reisweg wordt Berchem Station nu rechtstreeks bediend, wat voor veel reizigers een snelle en vlotte verbinding oplevert met de grote treinbestemmingen Mechelen, Brussel, Gent en andere. De halte Ooststation -met zeer weinig reizigers -wordt niet meer bediend. Wel is er een halte op loopafstand van het Ooststation -de Montenstraat.
Hoe zit het dan met de normen inzake basismobiliteit? Qua halteafstand wordt volledig beantwoord aan de normen voor stadsgebieden. De huidige frequenties beantwoorden niet volledig aan de normen inzake basismobiliteit voor stedelijk gebied, maar zijn gebaseerd op de reizigerstellingen. Bij de implementatie van de basismobiliteit in de stad Antwerpen zullen ze aangepast worden.
Dan is er de communicatie met de gemeentebesturen en de districtsraden. De betrokken gemeentebesturen -Borsbeek, Ranst, Wommelgem, Zandhoven en de steden Lier en Antwerpen -werden enkele maanden vooraf ingelicht over de nieuwe reiswegen en halten. Aangezien het een grensoverschrijdende bediening over 3 districten -Deurne, Berchem en Borgerhout -betrof, werd de stad Antwerpen aangeschreven. De Lijn ontving hierop van de stad Antwerpen evenwel geen reactie.
Op 14 augustus werden de betrokken gemeentebesturen en de districtsraden van Deurne, Berchem en Borgerhout uitgebreid geïnformeerd over de praktische schikkingen en over de communicatie. Onder meer de volgende onderwerpen werden behandeld : het nieuwe exploitatiemodel, de halten en de halte-infrastructuur, de doorstromingsproblematiek en de informatieverspreiding.
Dan is er de communicatie met het publiek. Op 14 augustus startte De Lijn een grootscheepse communicatiecampagne langs verschillende kanalen. Om te beginnen is er de halte-informatie. Aan de halten die niet meer bediend worden of verplaatst zijn, werden plans aangebracht met voor de reiziger duidelijke aanduidingen waar hij of zij zich bevindt en waar de nieuwe halte in de omgeving te vinden is.
Vervolgens zijn er de dienstregelingen. Er werd een nieuw boekje uitgegeven met de lijsten van halten en met de dienstregelingen van de lijnen 18, 19, 20, 242, 243 en 420 tot en met 429. De chauffeurs op de betrokken lijnen kregen dienstregelingsboekjes mee voor verspreiding onder de reizigers. Voorts zijn er ook de affiches. Alle stadsbussen en de bussen op de streeklijnen 242, 243 en 420 tot en met 429 werden uitgerust met affiches die de herstructurering aankondigden.
Ten slotte zijn er ook nog de andere informatiekanalen. Op het infonummer 03/218.14.06 kan de klant terecht voor alle mogelijke inlichtingen. De reizigers kunnen terecht in alle Lijnwinkels voor inlichtingen en dienstregelingsboekjes. De Lijn heeft de districten en de gemeentebesturen in de betrokken regio uitgenodigd op een informatievergadering waarop de herstructurering van de lijnen werd voorgesteld. Tijdens deze bijeenkomst werd aan de betrokken overheden gevraagd hun medewerking te verlenen aan de communicatieverspreiding via hun eigen kanalen : info in het gemeenteblad, uithangen van affiches, verspreiding van dienstregelingen in belangrijke ontmoetingspunten, enzovoort. De Lijn doet ook een beroep op de medewerking van de pers om de reizigers te informeren over de nieuwigheden.
Wat zijn dan precies de aandachtspunten? Een eerste aandachtspunt is het Sint-Erasmusziekenhuis. De afstand tussen de halte en de ingang van het ziekenhuis is inderdaad 200 meter langer geworden, maar blijft binnen de normen van basismobiliteit. Bij de evaluatie zal de herinplanting van deze halte prioritair worden bekeken in nauw overleg met de betrokkenen. Anderzijds werd het ziekenhuis veel beter bereikbaar vanuit Wilrijk, Berchem en Borgerhout. In samenwerking met de directie van het ziekenhuis werd ondertussen een bereikbaarheidsgids gemaakt, bestemd voor ambulante patiënten, bezoekers en personeel. Een tweede aandachtspunt vinden we bij de scholen. Een groot aantal verbindingen met scholen werd iets langer, maar daartegenover staat een grotere bereikbaarheid vanuit andere delen van de stad.
Hoe zit het met de verdere evaluatie? De Lijn laat de klanten eerst kennismaken met de voor- en nadelen en zal na ongeveer anderhalve maand -eind oktober, begin november -een uitgebreide enquête onder de reizigers organiseren in Borsbeek, Deurne en Borgerhout. Het actiecomité werkt actief aan deze enquête mee. Tegelijkertijd zal het aantal op- en afstappende reizigers aan een aantal halten nagegaan worden.
In oktober zal De Lijn, door de rijtijdmetingen, onderzoeken of er tijd vrij is voor eventuele andere reiswegen. Tezelfdertijd worden eventuele nieuwe reiswegen uitgetest. De resultaten van deze onderzoeken zullen met de districten Deurne en Borgerhout besproken worden eind december 2002, begin januari 2003.
Vermits de herstructurering van de lijnen 19/20 grensoverschrijdend is over de districten Deurne, Borgerhout en Berchem, heeft De Lijn aan de stad Antwerpen gevraagd hoe in de toekomst met zulke projecten moet worden omgegaan. De Lijn is bereid de resultaten van de onderzoeken en tellingen, en de daaruit voortvloeiende voorstellen, te bespreken met de betrokken districten.
De voorzitter : De heer Malcorps heeft het woord.
De heer Johan Malcorps : Hoe zullen we het netmanagement, dat een essentieel onderdeel is van basismobiliteit, organiseren in een stedelijke omgeving? We kunnen vertrekken vanuit tellingen. Het is ook noodzakelijk om een objectief gegeven te hebben, maar het is niet voldoende. We moeten een ruimer aanbod ambiëren, om een deel van het autoverkeer te laten overgaan in openbaar vervoer. In een stedelijke omgeving is er een enorm potentieel. We kunnen op die manier de basismobiliteit volledig invullen en een ideaal netmanagement uittekenen, rekening houdend met belangrijke attractiepolen, zoals ziekenhuizen, scholen, NMBS-stations zoals Antwerpen-Oost, en dergelijke. Ik heb de indruk dat er iets is misgelopen. De Lijn heeft niet duidelijk gemaakt welke stappen er allemaal zijn genomen. Het is daarenboven in augustus gebeurd, dat was misschien wat laat. Er is wat misgelopen met de communicatie. Verschillende openbare besturen en zeker ook de reizigers hebben de indruk dat ze hier nauwelijks bij betrokken werden.
Ik ben wel blij dat dit grondig wordt geëvalueerd, dat er opnieuw tellingen zullen gebeuren, dat er een enquête wordt gehouden onder de reizigers, en dat het dan opnieuw zal worden bekeken. Ik hoop dat naast het actiecomité en de reizigers, de districtsbesturen daarbij betrokken zullen worden. Voor dit soort van beslissingen moeten we inderdaad zoveel mogelijk op de districtsbesturen rekenen. Die staan dicht bij de mensen. De stad Antwerpen moet natuurlijk ook op de hoogte zijn, maar de concrete inspraak moet vooral via de districtsbesturen worden geregeld.
De voorzitter : Het incident is gesloten.