Commissie voor Cultuur, Media en Sport Vergadering van 13/06/2002
Vraag om uitleg van de heer Dany Vandenbossche tot de heer Dirk Van Mechelen, Vlaams minister van Financiën en Begroting, Innovatie, Media en Ruimtelijke Ordening, over het literaire archief van de VRT
De voorzitter : Aan de orde is de vraag om uitleg van de heer Vandenbossche tot de heer Van Mechelen, Vlaams minister van Financiën en Begroting, Innovatie, Media en Ruimtelijke Ordening, over het literaire archief van de VRT.
De heer Vandenbossche heeft het woord.
De heer Dany Vandenbossche : Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, mijn vraag is ingegeven door mensen die aan bronnenstudie doen. Er zijn in de VRT drie bronnen voorhanden : een beeld-, een klank- en een papieren archief.
De betrokken personen beweren dat het zeer onduidelijk is wat er in het klank- en beeldarchief wordt bewaard omdat er geen richtlijnen over bestaan. Bij de consultatie van klank- en beeldarchieven blijken bij de archivering hier en daar fouten te zijn gebeurd. In de sector wordt gezegd dat die archieven niettemin degelijk zijn bijgehouden.
Anders is het gesteld met het papieren archief. Het grootste deel van dat archief blijkt zich te bevinden in het Amerikaans Theater. Twee dappere mensen ontfermen zich daarover, zoals iemand van een uitgeverij mij schreef. Hun opdracht is het behoud van het papier, en het verjagen van de muizen. Het papieren archief is moeilijk te consulteren omdat het niet degelijk werd bijgehouden of gearchiveerd. De betrokken persoon beweert dat er zich in dat archief documenten over de geschiedenis van de openbare omroep bevinden, die van een onschatbare waarde zijn. Hij beklaagt er zich terecht over dat het niet werd gearchiveerd en dat er problemen zijn met de bewaring ervan.
Het papieren archief omvat tevens een literair archief, omdat nogal wat auteurs een briefwisseling hebben gevoerd met de VRT. Er is iets mis met dat papieren archief. We moeten onszelf daarvoor op de borst kloppen, omdat we in geen enkele beheersovereenkomst met de VRT een bepaling over het bewaren en consulteren van het archief hebben opgenomen. Er wordt dus zonder enige richtlijn gewerkt. Daardoor is de beslissing van wat wel en wat niet wordt bijgehouden, willekeurig.
Mijnheer de minister, ik heb geaarzeld of ik deze vraag aan u of aan de minister van Cultuur zou stellen, omdat het over een consulteerbaar archief gaat dat tot het publiek domein behoort. Klopt het dat het papieren archief van de VRT niet consulteerbaar is? Het wordt wel bewaard, maar waarschijnlijk is er al een stuk verdwenen. Wat kunnen we aan die toestand doen? We hechten toch veel belang aan roerend cultureel erfgoed en archieven. Het zou jammer zijn dat het archief van de openbare omroep in een erbarmelijke toestand verkeert en dat het niet ontsloten is. Het is niet mijn bedoeling om op de VRT te schieten. Ik begrijp het probleem, want het ligt ook aan ons, omdat we daarvoor geen richtlijnen hebben gegeven. Ik hoop dat er een initiatief komt om hieraan te verhelpen.
De voorzitter : Minister Van Mechelen heeft het woord.
Minister Dirk Van Mechelen : Mijnheer de voorzitter, ik moet eerlijk toegeven dat de vraag van de heer Vandenbossche voor enige paniek in de rangen heeft gezorgd. Bij de VRT viel iedereen uit de lucht. De VRT zegt dat hij niet beschikt over een literair archief.
De heer Dany Vandenbossche : Er is een ruime correspondentie gevoerd tussen Gerard Walschap en de toenmalige BRT. De man die het boek 'Brieven van Gerard Walschap' heeft geschreven, is een van de mensen die mij heeft gecontacteerd. Hij zei dat hij bepaalde stukken en interviews niet kon bekomen, omdat men niet wist waar ze waren.
Minister Dirk Van Mechelen : Dat illustreert dat de VRT het in Keulen hoorde donderen toen men uw vraag onder ogen kreeg. De VRT beschikt over een beeld-, een klank- en een administratief archief. Op het klankarchief komt er door veelvuldig gebruik wat sleet, maar het verkeert zeker niet in een abominabele toestand. Er zal moeten worden onderzocht of het klank- en beeldarchief kan worden gedigitaliseerd. Op die manier kan het voor de geschiedenis worden bewaard. Dat is een kwestie van budgetten. Misschien kan het in een PPS-formule, zodat die schat kan worden gevrijwaard.
Na uw toelichting, mijnheer Vandenbossche, begrijp ik wat u bedoelt met het papieren archief. Ik ben bijzonder gevoelig voor dit soort vragen. Ik neem mij voor om bij het begin van het zomerreces een kijkje te gaan nemen waar dat archief zich bevindt en wie zich daarmee bezighoudt. Ik zal contact opnemen met mijn oude prof, de heer De Maesschalk, om na te gaan of we een project kunnen opstellen om een en ander op termijn te valoriseren.
Mijnheer Vandenbossche, uw vraag heeft de verdienste dat ze de kwestie op de agenda heeft geplaatst. Ik voel mij aangesproken om hier werk van te maken en ik zal de afgevaardigde van de VRT vragen om een initiatief te nemen.
De heer Dany Vandenbossche : Mijnheer de minister, ik dank u voor uw antwoord. Degenen die hiervoor contact met mij hebben gezocht, zullen gedacht hebben op de gevoelens van de minister te kunnen inspelen. Dat is hun ook gelukt. Ik breng graag deze mensen, waaronder enkele historici, met uw kabinet in contact. Na de beschrijving van het archief in het Amerikaans Theater door één van hen, ga ik graag met u mee. Hij sprak namelijk over het wegjagen van muizen en zo, maar dat zal wel een literaire overdrijving zijn geweest.
Met de archieven van de VRT is er altijd wel wat aan de hand geweest. Er is een grote discussie geweest over het muziekarchief en de partituren, een van de grootste collecties in Europa. Gelukkig is die collectie gered door andere instellingen, het VRO en het VRK, waarvan het archief zich nu in de Albertinabibliotheek bevindt. Het is dus nog mogelijk initiatieven te nemen om de archieven alsnog voor verdwijning te behoeden.
Minister Dirk Van Mechelen : Ik heb tijdens mijn studies ooit een archief kunnen opduiken uit een poetslokaaltje, en laten overbrengen naar het Kadoc in Leuven. Het is inderdaad een schande hoe in Vlaanderen archieven worden behandeld. We moeten uitzoeken welke de juiste instelling is om het VRT-archief te bewaren en te ontsluiten. Moeten we dat zelf doen, of zoeken we daar een partner voor, zoals gebeurd is voor het muziekarchief?
De voorzitter : Bij de bespreking van het decreet op de privaatrechtelijke archiefwerking moeten we aan dit onderwerp denken.
Het incident is gesloten.