Commissie voor Openbare Werken, Mobiliteit en Energie Vergadering van 28/06/2001
Interpellatie van de heer Carl Decaluwe tot de heer Steve Stevaert, minister vice-president van de Vlaamse regering, Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie, over het stimuleren van autoluwe initiatieven
De voorzitter : Aan de orde is de interpellatie van de heer Decaluwe tot de heer Stevaert, minister vice-president van de Vlaamse regering, Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie, over het stimuleren van autoluwe initiatieven.
De heer Decaluwe heeft het woord.
De heer Carl Decaluwe : Mevrouw de voorzitter, mijnheer de minister, mijnheer de commissiesecretaris, mijnheer de kabinetschef, mijnheer de verslaggever - en daarmee heb ik alle aanwezigen opgesomd -, uit berichten in de lokale pers blijkt dat hier en daar schepencolleges de vraag krijgen of de gemeente zal deelnemen aan de autoluwe dag. De European Car Free Day vindt dit jaar plaats op 22 september, tijdens de Week van de Vervoering. Deze actie heeft als doel de aandacht te vestigen op de negatieve gevolgen van het autogebruik, zoals filevorming en vervuiling. Men probeert zo een mentaliteitswijziging in de hand te werken, en de aandacht erop te vestigen dat er nog andere vervoersmiddelen bestaan, die veiliger zijn en beter voor het milieu.
Vorig jaar viel de Belgische deelname aan dit initiatief nogal tegen. Overigens presteerde Wallonië beter dan Vlaanderen. Slechts negen gemeenten deden mee en organiseerden een aantal vrij beperkte acties : ze bakenden zones af waarin voetgangers, skaters en fietsers absolute voorrang hadden. Gent was het meest opvallende voorbeeld in Vlaanderen : de hele oude stadskern werd autoluw gemaakt. Al bij al was de Vlaamse deelname belabberd. Vandaar dat de Vlaamse parlementsleden initiatieven hebben genomen om daar verandering in te brengen.
Autoluwe dagen zijn natuurlijk eenmalig. Daarom wordt wel eens gezegd dat ze slechts in beperkte mate kunnen bijdragen aan een duurzame mobiliteit. Eén keer een autoluwe dag organiseren, zou maar weinig uithalen. Mijns inziens kunnen ze echter de aanzet vormen van een grotere bewustwording. Ze hebben een waardevolle sensibiliserende functie.
Momenteel worden er al voorbereidingen getroffen voor de Europese autovrije dag van 2002. Twee groene burgemeesters hebben verklaard dat ze samen met de groene schepenen van een dertigtal groene gemeenten aan de kar willen trekken om een echte autoloze dag in Vlaanderen tot stand te brengen.
Voor 2001 heeft men bewust gekozen voor een autoluwe dag. Het is op 22 september immers toevallig ook de Dag van de Klant. Aan de vragen die in de schepencolleges worden gesteld, kan men merken dat er wordt geaarzeld om op de Dag van de Klant het centrum autovrij te maken. Zoals altijd wordt er gevreesd dat dat een negatieve impact op de consumptie zou hebben. In feite zou men dergelijke initiatieven moeten aangrijpen om de middenstand duidelijk te maken dat voetgangers en fietsers meer uitgeven dan klanten die met de auto komen. Dat blijkt uit recent onderzoek, ook al lijkt het op het eerste gezicht verrassend.
De angst voor autovrije zones zit er echter diep in. Als er in een dorp of een stadskern nog vijftien parkeerplaatsen overblijven, dan zal de middenstand een ware oorlog uitvechten met het schepencollege om die te behouden, hoewel wetenschappers hebben aangetoond dat het autovrij maken van een commercieel gebied een positief effect heeft op het koopgedrag. In feite is een autoluwe dag samen met de Dag van de Klant dus een perfecte combinatie.
Vorig jaar stelde de CVP-fractie in het Vlaams Parlement voor om de Europese autovrije dag beter te ondersteunen in Vlaanderen. De meerderheidsfracties waren toen niet bijster enthousiast. Toch zijn we erin geslaagd om het Vlaams Parlement unaniem achter onze resolutie te scharen. Meer dan een jaar later is aan deze resolutie nog maar weinig gevolg gegeven. Dit jaar is de belangstelling voor de autovrije dag verdrievoudigd : we gaan van twee naar zes gemeenten, nog steeds een heel mager resultaat dus. Bovendien worden deze gemeenten niet autovrij, maar autoluw gemaakt.
Een aantal lokale overheden hebben ons gemeld dat ze heel moeilijk een echte autovrije dag kunnen inrichten omdat ze niet bevoegd zijn om de gewestwegen autovrij te maken. Veel gewestwegen lopen nog door dorpskernen. We proberen al jaren om die delen van de gewestwegen onder bepaalde voorwaarden terug te geven aan de lokale overheden. Dat lijkt me een logische oplossing. Momenteel is dat echter nog niet gebeurd voor het overgrote deel van de gewestwegen.
Hoewel onze resolutie een aantal concrete voorstellen inhield, is de Vlaamse regering er niet in geslaagd ze in praktijk te brengen. De bevolking heeft nog maar weinig gevoeld van die resolutie. Natuurlijk kan men geen totale ommekeer tot stand brengen in één jaar tijd. We vroegen aan de regering om de steden en gemeenten te stimuleren om meer autoluwe initiatieven te nemen. Dat is dus al een afzwakking van de Europese actie. In de praktijk dwarsboomt de hoge overheid gemeentelijke initiatieven meer dan dat ze ze ondersteunt, om het sterk uit te drukken. Haar medewerking is alleszins ver te zoeken. Ook de meerderheid voelt dat aan. Een van de meerderheidspartijen presenteerde een wetsvoorstel om aan de gemeenten het recht te geven om autovrije dagen te organiseren. Op die manier zou het onmogelijk worden dat een hogere overheid zo'n initiatief verhindert met een veto.
September komt eraan. Ik heb niet de illusie dat in 2001 een massa gemeenten de autovrije dag zal invoeren. De Vlaamse regering mag echter niet achterblijven voor de autovrije dag in 2002 : ze wordt geruggesteund door een unaniem goedgekeurde resolutie en de groenen werken aan een grotere bewustwording rond dit thema. Er moet meer geld komen voor initiatieven op dit vlak.
Mijnheer de minister, welke inspanningen heeft de Vlaamse regering al gedaan? Welke initiatieven worden voorbereid in uitvoering van de Vlaamse resolutie? Op welke manier zal de Vlaamse regering gemeentelijke initiatieven voor een autovrije dag ondersteunen?
De voorzitter : Minister Stevaert heeft het woord.
Minister Steve Stevaert : Mevrouw de voorzitter, geachte collega's, bij initiatieven in het kader van de European Car Free Day moet met een aantal zaken rekening worden gehouden. Het aantal deelnemende gemeenten is inderdaad niet heel groot. We mogen echter niet vergeten dat dit soort acties moet groeien in de loop der jaren.
Ook in Wallonië nemen geen tientallen steden aan deze actie deel. In overleg met het kabinet van mevrouw Durant werd gezocht naar meer mogelijkheden om de actie in België meer ingang te doen vinden. De gemeenten in Vlaanderen die vermeld staan in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen ontvingen een brief van mevrouw Durant en mij waarin hen werd gevraagd om aan deze Car Free Day deel te nemen. Zo werden de betrokken steden op de hoogte gesteld van dit initiatief omdat vorig jaar was gebleken dat niet alle steden weet hadden van deze dag. Aan deze Car Free Day wordt ook aandacht besteed door Komimo, het Komité voor Milieu en Mobiliteit. Komimo is de organisatie die elk jaar in opdracht van het Vlaams Gewest de Week van de Zachte Weggebruiker en de Week van Vervoering organiseert. Komimo ontvangt hiervoor de nodige financiële ondersteuning, namelijk 9 miljoen frank per jaar.
Een ander initiatief gaat uit van de vervoersmaatschappijen De Lijn, de TEC en de MIVB. Zij willen een dagpas van 70 frank aanbieden. Daarmee kunnen de mensen in heel België de bus of de tram nemen voor 70 frank, ongeacht het aantal ritten dat ze op die dag willen maken. Aangezien de Car Free Day samenvalt met de Dag van de Klant, is dit een uitstekend moment om te laten zien dat openbaar vervoer en winkelen hand in hand kunnen gaan.
De bekommernis die de heer Decaluwe uitdrukt, is alleszins ook onze bekommernis. We zullen nog heel wat stappen moeten zetten, want de huidige initiatieven zijn niet voldoende. Er moeten zeker nog meer acties komen. Ik wil wel pleiten voor enige vorm van realisme. Sommige gewestwegen kunnen namelijk onmogelijk worden afgesloten, tenzij er in heel België een autovrije dag zou zijn. Ik pleit ervoor om sommige gewestwegen op die dag open te laten, omdat we de internationale en economische context niet uit het oog mogen verliezen.
U merkte op dat er gewestwegen zijn die hun statuut van gewestweg eigenlijk niet langer verdienen. Daar zou er dan geen probleem mogen zijn. Zelfs voor echte gewestwegen willen we de nodige maatregelen nemen. We kunnen echter niet alles toestaan. Als een kleine gemeente wil meewerken aan de dag, maar wordt doorsneden door een belangrijke gewestweg, kunnen we die weg niet zomaar afsluiten. Dat zou niet haalbaar zijn.
Het is alleszins onze bedoeling om zo veel mogelijk medewerking los te weken. In sommige grote steden wordt hierover een debat gevoerd, bijvoorbeeld in Antwerpen. Een lovenswaardig initiatief vinden we in Gent, waar de stadskern werd aangepakt. Ik hoop dat dit voorbeeld navolging krijgt.
De voorzitter : De heer Decaluwe heeft het woord.
De heer Carl Decaluwe : Ik dank de minister voor zijn pragmatisch antwoord. Ik zou toch een suggestie willen doen. Er bestaat een unaniem goedgekeurde resolutie. Met het Rekenhof werd de afspraak gemaakt om de uitvoering van de resoluties regelmatig te evalueren. Zou het niet mogelijk zijn om in het najaar eens een poging te doen om een soort beleidsplan of iets dergelijks te maken? Er moet worden nagegaan op welke manier de resolutie kan worden geconcretiseerd. Hierover kan eventueel een debat worden gevoerd. Het is nodig dat er een campagne wordt gevoerd om de steden te sensibiliseren. Ook de federale minister van Binnenlandse Zaken kan hier bij worden betrokken. Op die manier kan de autoluwe zondag 2002 echt succesvol worden.
Mijnheer de minister, u bent communicatief bijzonder sterk. Ik zou een suggestie willen doen, die misschien wel wat tegen mijn eigen winkel ingaat, politiek gesproken dan. Het is misschien mogelijk om de regionale tv-zenders in te schakelen voor deze sensibilisatie. Dat kost allemaal wel veel geld, maar voor een mentaliteitswijziging is het belangrijk dat voldoende middelen worden ingeschakeld. Via spotjes kunnen de mensen worden aangespoord om hun auto eens thuis te laten.
Ik zou in het najaar graag te weten komen welke initiatieven u wilt nemen om de resolutie die hier werd goedgekeurd, in beleidsdaden om te zetten, en zo de autoluwe dag 2002 meer dan succesvol te maken.
Het initiatief van de dagpas van De Lijn gaat zeker in de goede richting. Ik denk dat het toch belangrijk is dat we nu alles op alles zetten om goed voorbereid een echt succes te maken van het autoluw initiatief van 2002.
De voorzitter : Minister Stevaert heeft het woord.
Minister Steve Stevaert : Ik sta positief tegenover een aantal suggesties van de heer Decaluwe om een soort actieplan op te stellen. Op Vlaams niveau hebben we een budget voor algemene communicatie. Een gedeelte van dat budget kan worden aangewend voor initiatieven die te maken hebben met de autoluwe zondag 2002. We zullen de administratie de opdracht geven om een actieplan op te maken. Er is hier sprake van bevoegdheidsoverschrijding, want voor die budgetten voor communicatie ben niet ik bevoegd, maar wel de minister-president. We zullen uw voorstel zeker aankaarten. We zitten hier in een groeiproces.
De heer Carl Decaluwe : U hebt gelijk als u zegt dat het niet altijd mogelijk is bepaalde gewestwegen af te sluiten. Is het dan echter niet mogelijk om hiervoor instructies te geven of criteria te bedenken? Men moet erover nadenken hoe dit op een objectieve manier kan worden ingevuld.
Met redenen omklede motie
De voorzitter : Door de heer Decaluwe werd tot besluit van deze interpellatie een met redenen omklede motie aangekondigd. Ze moet zijn ingediend uiterlijk om 17 uur op de tweede werkdag volgend op de sluiting van de vergadering.
Het parlement zal zich daarover tijdens een volgende plenaire vergadering moeten uitspreken.
Het incident is gesloten.