Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over het standpunt van de Vlaamse Regering met betrekking tot de invoering van een kilometerheffing voor personenwagens
Actuele vraag over de reacties op het proefproject rekeningrijden en het standpunt ter zake van de Vlaamse Regering
Verslag
De heer Dewinter heeft het woord.
Voorzitter, minister, we zullen het debat over het rekeningrijden hier niet van a tot z voeren. Eén ding weten we. Het standpunt van mijn fractie was altijd duidelijk. Wij waren vanaf het begin tot vandaag tegen het rekeningrijden, al was het maar omdat het een onrechtvaardige bijkomende belasting is voor automobilisten, zeker voor de professionele gebruikers en de mensen in ons land die het moeilijk hebben.
Het is voor mij absoluut niet meer duidelijk wat het standpunt van de Vlaamse Regering is. U zegt nu dat u een proefproject zult invoeren. U zegt dat dat zal gebeuren door de drie gewestregeringen en dat we op basis van dat proefproject verder zullen oordelen wat er in de toekomst moet gebeuren.
Ondertussen stel ik vast dat een aantal mensen binnen deze coalitie al zeggen dat het voor hen niet meer hoeft, ook al is het proefproject nog niet voleindigd. Ik heb vastgesteld dat de heer Van Malderen, de fractieleider van sp.a, dat vrij uitdrukkelijk zegt in De zevende dag. Ook aan de andere kant van de taalgrens zegt de voorzitter van de cdH, de heer Lutgen: “Nooit is er een akkoord gesloten tussen de drie gewestregeringen om een duidelijke taks in te voeren. Met tevredenheid stelt cdH vast dat het rekeningrijden voor particulieren begraven is.” Dus ook aan de andere kant van de taalgrens wenst men het rekeningrijden niet meer.
Minister, mijn vraag aan u is dan ook vrij simpel: wat is het nut van een proefproject als iedereen, zelfs binnen uw meerderheid, uiteindelijk al tot de beslissing is gekomen dat het niet meer hoeft? Waarom hebben we dan uiteindelijk nog een proefproject nodig?
U verdedigt dit proefproject, en dat is een beetje pijnlijk, zeker in de communicatie, al was het maar omdat de Vlaamse Regering daardoor de indruk wekt dat ze wat ze zelf niet kan, namelijk het oplossen van de files, nu afschuift op de burger en op de automobilist. Dat in het vooruitzicht van de verkiezingen, is natuurlijk een slecht signaal.
Minister, wat wilt u nu feitelijk nog met dit proefproject, wanneer blijkt dat aan de andere kant van de taalgrens en ook binnen uw eigen meerderheid, niemand nog het rekeningrijden steunt?
De heer Reekmans heeft het woord.
Minister, de reden dat deze vraag vandaag wordt gesteld, is dat bepaalde partijen van de meerderheid, waar u ook deel van uitmaakt, standpunten innemen in de media, en dan vooral in tv-studio’s – in het parlement is dat iets moeilijker, dat hebben we vandaag gezien, maar in tv-studio’s lukt dat heel vlot – die afwijken van het Vlaams regeerakkoord. Mijnheer Van Malderen, het verheugt me dat u tegen rekeningrijden bent. Ik ben daar ook tegen, en onze fractie was daar reeds op dag één tegen. Minister, de vraag die vandaag rijst, is: heeft dit proefproject nog nut?
Er zijn meerdere redenen. Ten eerste: als je kijkt naar wat het proefproject omvat, is dit dan voldoende wetenschappelijk onderbouwd? Als je naar de periode van acht weken kijkt, als je ziet dat het enkel in de zone rond Brussel is, is dat dan representatief om effectief een beslissing te nemen? Ten tweede: intussen hebben 160.000 mensen al online geprotesteerd tegen het rekeningrijden. Ten derde: wat op tafel ligt, is totaal in strijd met alles wat eerder al is beslist langs federale zijde, namelijk dat wagens met zwaardere motoren zwaarder worden belast – u weet wel, die pestbelasting voor mensen met een firmawagen en voor bedrijfsleiders en ondernemers. Nu wordt iemand met een zware wagen beloond en iemand met een kleine wagen gestraft. Waar is de logica? Maar vooral, minister: deze regering bestelt voor de zoveelste keer een studie over iets en zegt dan op het einde van de legislatuur dat de volgende regering moet beslissen.
We kennen het dossier van het onderwijs. Ook daar wordt gezegd: dat is voor de volgende regering. Minister, ik ken uw antwoord eigenlijk al, maar de reden dat deze vraag vandaag wordt gesteld, is dat het debat door sommige meerderheidspartijen niet hier wordt gevoerd maar wel in de tv-studio’s, terwijl dit toch gaat over een heel belangrijk ding dat heel veel Vlamingen in hun portemonnee zal treffen.
De heer Keulen heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, er zijn een aantal zwakke punten in deze Vlaamse Regering. Mobiliteit is er een van, met een verdubbeling van de files op vier jaar tijd. Maar het gebeurt ook veel te vaak – ik heb het nooit zo frequent meegemaakt als in deze legislatuur – dat het ene lid van de meerderheid de rekening maakt van het andere lid van de meerderheid. Afgelopen zondag kregen we daar weer een staaltje van. Bart Van Malderen deed het rekeningrijden op de schop. U hebt daarover bepaalde duidelijke afspraken gemaakt in het kader van het regeerakkoord. Achteraf probeert men dat te nuanceren.
Minister, ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat men u een moeilijk weekend wilde bezorgen. U die altijd heel vlot omgaat met de media, moest plotseling rekenschap komen geven voor de camera’s van VTM. Daar waren al die verontwaardigde kijkers die toch wel zeer ongerust waren. Minister Crevits moest door het stof kruipen.
De vraag is: geldt het regeerakkoord wat betreft het rekeningrijden nog steeds? Wat vindt u van deze handelwijze? Tot dusver hebt u immers op gezette tijdstippen in de commissie tussenrapporten afgeleverd over de stand van zaken van de technische implementatie van het rekeningrijden. Sp.a was dan altijd een verdediger van dat principe. Wat vindt u nu eigenlijk van de gebeurtenissen van het afgelopen weekend?
Minister Crevits heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, voorafgaandelijk wil ik het volgende zeggen. Op 30 januari 2014, dat is nog niet zo lang geleden, is er een uitvoerige stand van zaken gegeven over het project kilometerheffing en is ook een uitvoerige stand van zaken gegeven over het proefproject rekeningrijden zoals dat op dit ogenblik wordt uitgerold. Ik ga niet hernemen wat daar allemaal is verteld. Ik vind het een beetje sneu dat er vragen worden gesteld over de wetenschappelijke onderbouwing waar op 30 januari zeer uitgebreid een antwoord op is gegeven.
Collega’s, het Vlaams regeerakkoord bevat de volgende passage: “Wat het personenvervoer betreft wordt onderzocht onder welke voorwaarden (mobiliteitsimpact, sociale impact, impact op leefbaarheid, haalbaarheid …) een kilometerheffing voor personenwagens kan worden ingevoerd. Daartoe wordt een pilootproject opgezet.”
Zegt het regeerakkoord dat wij een kilometerheffing voor personenwagens zullen invoeren? Absoluut niet. Heeft de Vlaamse Regering beslist om een kilometerheffing voor personenwagens in te voeren? Neen. Maar er is wel afgesproken dat er een pilootproject zou komen.
En er is meer. In 2011 is er een akkoord gesloten tussen de drie gewesten, en daarin staat: “De gewesten komen eveneens overeen om het nodige studiewerk uit te voeren om na te gaan onder welke voorwaarden een kilometerheffing voor lichte voertuigen kan worden ingevoerd. De drie gewesten zetten daartoe een pilootproject op in de GEN-zone.” Dat akkoord is door drie gewestregeringen ondertekend. Vijftien bevoegde ministers en acht politieke partijen hebben hun handtekening gezet. Ik geef ze u nog eens mee. Voor de Vlaamse Regering zijn dat CD&V, de N-VA en sp.a, en via de Brusselse Regering zijn ook Open Vld en Groen gevat. (Opmerkingen)
Wordt dit proefproject nu uitgerold op het terrein? Ja. Heeft de Vlaamse Regering een beslissing genomen om zo’n kilometerheffing in te voeren? Neen. Heeft de Vlaamse Regering beslist over tarieven die gehanteerd worden? Neen. Wie heeft dat beslist? Een comité van wetenschappers en transporteconomen, dat dat project begeleidt en dat een onderzoek gevoerd heeft. Dat comité heeft ook gezegd dat je voldoende differentiatie moet hebben om zo’n theoretische test te doen, om juist de sociale, de leefbaarheids- en andere effecten te kunnen bekijken.
Dat project wordt dus absoluut wetenschappelijk opgevolgd. Het is zeer zeker interessant om zulke proefprojecten te doen. Maar betekent dat dat er beslist is om over te gaan tot de invoering van de kilometerheffing voor personenwagens? Absoluut niet.
Wat ik wel al vaak gehoord heb, van iedereen in dit parlement, is dat het relevant en belangrijk is dat alle weggebruikers, dus ook de buitenlanders, een bijdrage zouden leveren tot het gebruik van ons wegennet. Je kunt dat maar op twee manieren doen: via een wegenvignet of via een bijdrage per kilometer. Het wegenvignet staat ook in het politieke akkoord, evenals het proefproject voor personenwagens. De resultaten van dat proefproject zullen ons allemaal, of al wie in de toekomst verantwoordelijkheid neemt, doen beslissen wat de beste optie is.
Laat ons nu alstublieft een beetje nuchter zijn. Laat ons dat theoretische proefproject uitrollen. Laten we kijken wat daarvan de resultaten zijn. Dan zal dat punt uitgevoerd zijn, zoals in het regeerakkoord staat. Dan zullen de volgende regeringen en politieke partijen keuzes maken over hoe daar in de toekomst mee wordt omgegaan.
Minister-president, er is een Vlaams spreekwoord dat zegt: ‘Bescherm mij tegen mijn vrienden, en ik houd me wel bezig met mijn vijanden.’ Dat spreekwoord is perfect van toepassing op mevrouw Crevits. Met zo’n medestander hebt u geen oppositie meer nodig. Mevrouw Crevits lanceert, op minder dan vier maanden van de verkiezingen, een proefproject, waardoor ondertussen heel Vlaanderen denkt dat uw regering en deze meerderheid het rekeningrijden zullen invoeren, iets waar u nauwelijks medestanders voor vindt bij de bevolking, en zelfs niet eens in uw eigen meerderheid.
Toch dringt u dit op aan de goegemeente, met alle gevolgen van dien. Qua verkeerde communicatie kan dit tellen. Bedankt, mevrouw Crevits, u hebt de oppositie een grote dienst bewezen. Wij kunnen u daar alleen maar dankbaar voor zijn.
Minister, u las hier trots het lijstje af van de partijen die het proefproject ondersteunden. De heer Van Malderen zal straks wel het woord nemen. Ik hoop dat de fractieleider van CD&V nu niet namens hem zal spreken. U hebt acht partijen genoemd, maar bent u wel zeker dat die er nog achter staan? Ik hoop het antwoord op die vraag straks te vernemen, liefst uit de mond van de sp.a-fractieleider zelf.
Het regeerakkoord zegt inderdaad niet dat u die beslissing zou nemen. Maar dan vraag ik mij af of het regeerakkoord voor 70 procent bezigheidstherapie was, en het doorschuiven van zaken. Dan geeft u eigenlijk toe wat de oppositie hier al heel lang zegt, namelijk dat dit een doorschuifregering is. Denk maar aan het onderwijsdossier, aan dit dossier enzovoort.
Ik zal citeren wat er letterlijk in het regeerakkoord staat, en niet wat u daarnet een beetje tsjeverig kwam zeggen. Er staat letterlijk: “We investeren in de infrastructuur die nodig is voor rekeningrijden.” Dat is duidelijk.
Het voordeel van vijf jaar in de Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken te zitten en daar ook meestal aanwezig te zijn, is dat je je ook heel wat besprekingen herinnert. Ik zal het nooit vergeten: in 2011 ging het over de kilometerheffing voor vrachtwagens, en collega van Rouveroij, die voor dat item woordvoerder was voor Open Vld, had daar toch wel wat bedenkingen bij, vooral vanuit het oogpunt van de concurrentiepositie van de logistieke sector in Vlaanderen.
De heer Roegiers van sp.a zei toen: “Mijnheer van Rouveroij, u moet daar iets offensiever in worden, u moet dat ondersteunen, dit is een moderne manier om aan mobiliteitsbeleid te doen, om dat te ontwikkelen, om aan filebestrijding te doen.”
Van twee dingen één: ofwel heeft men een probleem en zegt men dat, ofwel zegt men dat niet. Niemand verplicht je tot een standpuntinname, om dan nadien te zeggen dat je het niet hebt bedoeld zoals je het hebt gezegd. Wat er is gebeurd, mijnheer Van Malderen, is dat u minstens mist hebt gespuid en zo paniekvoetbal hebt gecreëerd. Als oppositie zien we dat natuurlijk graag gebeuren, maar het geeft aan, minister-president, dat er geen samenhang is in uw regering. Dit is een operatie beschadiging Hilde Crevits, en dit is het zoveelste incident op een rij. Wat zal het volgende zijn? We zullen er niet lang op moeten wachten. Er is één zekerheid: de incidenten volgen elkaar op gezette tijdstippen op. (Applaus bij Open Vld)
De heer Van Malderen heeft het woord.
Voorzitter, ik dank u dat u me de kans geeft de puntjes op de i te zetten. Voor ons is de kilometerheffing een middel en geen doel op zich. Het is een middel dat je op zijn effecten moet beoordelen. Net daarom zijn we voor rekeningrijden voor vrachtwagens. We willen die uitrol zo snel mogelijk gerealiseerd zien.
Omdat bepaalde voorwaarden niet zijn vervuld, zijn we geen voorstander van rekeningrijden hic et nunc voor personenwagens. Toch is dit experiment zeker nuttig, omdat het net kan onderschrijven wat ik zeg, namelijk dat we een aantal randvoorwaarden beter moeten kennen. Ik ben ervan overtuigd dat we volop op die randvoorwaarden moeten inzetten omdat ze, ongeacht het rekeningrijden, ook iets doen aan mobiliteit, zowel aan de vlotheid van onze verplaatsingen als aan de duurzaamheid ervan. Qua helderheid kan aan ons standpunt niets worden afgedongen.
De heer Rzoska heeft het woord.
Minister, ik zat ook in dat debat en ik moet eerlijk zeggen dat ik uw project heb verdedigd. Ik hoop dat ik dat met verve heb gedaan, want ik voelde me toch ook wat op mijn ongemak op het moment dat een van uw coalitiepartners daar de facto verklaarde dat, om het even wat de uitkomst van het proefproject is, het er met hen eigenlijk niet komt.
Mijnheer Van Malderen, dat vind ik wat merkwaardig. Ik heb mijn huiswerk gemaakt. De kilometerheffing is in dit parlement verschillende keren besproken. De heer Martens heeft in januari 2008 heel duidelijk een standpunt pro rekeningrijden verkondigd. Als ik verneem dat de stad Leuven onder impuls van de burgemeester, Louis Tobback, zelf een proefproject heeft opgezet voor rekeningrijden, dan begrijp ik echt niet waarom sp.a dit verhaal geen kans geeft, vooral op het moment dat je duidelijk kunt maken dat dit een verschuiving van lasten is: we schrappen sommige belastingen zoals de belasting op de inverkeerstelling (BIV) en de jaarlijkse verkeersbelasting, en we verschuiven dat naar gebruik.
Minister, wat mij betreft, hebt u groen licht, en ik hoop dat u in de toekomst uw project ook kunt realiseren. (Applaus bij Groen)
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Het debat over de kilometerheffing is toch wel serieus de bocht uitgegaan. Een proefproject dient nu eenmaal om alle effecten van wat zo’n kilometerheffing voor persnonenwagens zou kunnen betekenen, in kaart te brengen. Het houden van zo’n pilootproject stond uitdrukkelijk in het regeerakkoord. Vooralsnog zijn wij het gewoon ons daaraan te houden. Het zal pas na het proefproject zijn dat we zullen kunnen evalueren of en hoe het autoverkeer geleidelijk anders zou kunnen worden ‘beprijsd’. Want daar gaat het eigenlijk om: gaan we met zijn allen in de file blijven stilstaan met een gelijke verkeersbelasting, of gaan we naar een andere manier om te betalen voor het autogebruik, met een gebruiksbelasting, een kilometerheffing dus?
De vraag van de enquête was beter anders gesteld. Men had bijvoorbeeld kunnen vragen: gaat u ermee akkoord dat iemand die 10.000 kilometer per jaar met z’n auto rijdt evenveel verkeersbelasting betaalt als iemand die 20.000 kilometer per jaar rijdt? Of voor de heer Dewinter: gaat u ermee akkoord dat buitenlanders mee zouden betalen voor onze wegen?
Mevrouw Jans heeft het woord.
Als je de mensen de vraag stelt of de files in Vlaanderen moeten worden opgelost, zegt iedereen ja. We hebben hier ook al het debat gevoerd. Het openbaar vervoer en de investeringen in infrastructuur spelen daar een rol in. Wij denken dat ook de slimme kilometerheffing voor personenwagens een deel van de oplossing kan zijn. We gaan niet het bezit belasten maar het gebruik. Iemand die veel rijdt, zal inderdaad iets meer betalen dan iemand die wat minder rijdt. Ik vind dat correct.
Dit is een zeer gevoelig thema. De enquête op het internet heeft dat bewezen. Er waren heel veel reacties. Daarom vind ik het essentieel dat we dit proefproject daadwerkelijk op korte termijn uitvoeren en er ook de conclusies uit kunnen trekken. Er zijn heel wat effecten die moeten worden bestudeerd. Dat kunnen negatieve effecten zijn. Daar moeten wij in de toekomst rekening mee houden. Wij zijn er absoluut voorstander van dat dit proefproject op een goede manier wordt afgerond en dat we daarna de juiste conclusies kunnen trekken.
Collega’s, ik kan vrij kort zijn. Ik heb een paar slechte eigenschappen, maar ook een paar goede, denk ik. Een van de eigenschappen die ik veeleer positief vind, is dat ik doorgaans zeer transparant ben in de dingen die ik wil en zal doen. Over het thema waarover jullie op dit forum vragen stellen, is zeer uitgebreid gediscussieerd in de commissie. De heer Rzoska verwees ernaar: ik heb in de commissie bijzonder weinig kritische opmerkingen gehoord over het feit dat dit proefproject er kwam. Het is niet omdat er nu luid geroepen wordt door mensen die de indruk geven dat deze Vlaamse Regering zou beslist hebben om nu, onmiddellijk een kilometerheffing in te voeren, dat ik mij persoonlijk ‘gematrakkeerd’ of beschadigd voel.
Collega’s, deze regering heeft niet beslist om een kilometerheffing voor personenwagens in te voeren. Er zijn daarvoor ook geen tarieven beslist. Er is wel beslist om een kilometerheffing voor vrachtwagens in te voeren. Er wordt op dit ogenblik gezocht naar manieren om iedereen, ook het buitenlands verkeer, een bijdrage te laten betalen voor het gebruik van ons wegennet. Ik denk dat iedereen daar voorstander van is. Laat ons nu eerst alstublieft theoretisch de effecten onderzoeken en dat wetenschappelijk laten begeleiden, om dan in alle nuchterheid keuzes te kunnen maken. Niemand hoeft zich nu in zijn portemonnee aangevallen te voelen.
Wij maken een theoretische proef, waar trouwens ook Touring in betrokken is, de automobielorganisatie die al een voorproef heeft gedaan. Laat ons die proef doen, en dan in alle nuchterheid de effecten, de hiaten, de noodzakelijke voorwaarden bekijken. Dit is een oproep aan iedereen in dit parlement: laat die proef plaatsvinden. Maakt u zich geen zorgen: op dit ogenblik verandert er helemaal niets. Het wordt gewoon bestudeerd.
Minister, ik neem aan dat uw oproep vooral aan de heer Van Malderen gericht is. De socialisten zijn wat dat betreft helderziend. Zij zeggen: “Wij hebben geen proefproject nodig. Wij kennen de resultaten van het proefproject al. Wij zijn er tegen want de resultaten zijn datgene wat wij al hebben geconcludeerd.” Ja, ik wil wel. Maar richt u niet tot de oppositie, richt u tot sp.a, uw regeringspartner, die het nu al afschiet, publiek, in uw aangezicht, terwijl u met moeite uw proefproject hebt opgestart.
Minister, de realiteit is dat u verkeerd communiceert. U wekt bij de Vlamingen de indruk dat u uiteindelijk wat u zelf niet opgelost krijgt, met name de verkeersfiles en de problemen met betrekking tot mobiliteit in dit land, afschuift op de Vlamingen. Wat de Vlaamse Regering niet kan – het wegwerken van de missing links, het oplossen van Oosterweel, de noord-zuidverbinding in Limburg en aanverwanten – schuift u af op de Vlamingen: “Die zullen we laten betalen en daarmee lossen we de files op.” Dat is wat u ervan maakt, proefproject of niet, gedeeld door de regering of niet. Dit is een verkeerde vorm van communicatie, waarbij de Vlaming – de petitie op internet bewijst dat – de indruk krijgt dat hij het gelag zal moeten betalen. We zullen zien wat er gebeurt na 25 mei.
Minister, u zegt dat deze regering het niet beslist. Inderdaad, deze regering beslist zo weinig. Dat klopt. Dit is zeer verwarrend. U hebt op maandag campagnedag, maar het zou wel eens tijd worden dat op die campagnedagen elke partij eens duidelijk zegt waar zij voor staat. Dat is nu het punt. Minister, u mag nu nog voor uw proefproject zijn en de resultaten afwachten om te zien of dit de files kan verminderen. Maar ik vind dat onrechtvaardig, en daarin kan ik sp.a volgen.
Mijnheer Van Malderen, ik snap het niet. Uw ‘parler’ van daarnet is al een heel andere ‘parler’ dan in De zevende dag. Of het moet zijn dat ik half in slaap ben gevallen toen u bezig was. Dat leek mij een heel ander debat. De heer Rzoska zat erbij. Hij zal het beter weten wat u daar zegde. Het was lichtjes anders dan wat u hier vertelt.
Weet u, minister, wat me het meeste stoort? Uw proefproject gaat ertoe leiden dat iemand die met een Porsche Cayenne rijdt, minder gaat betalen dan iemand die met een Opel Corsa rijdt. Als dat de sociale oplossing van deze Vlaamse Regering is, om de files op te lossen, dan zou ik als sp.a-lid ook protesteren drie maanden voor de verkiezingen, en ik zou mijn proefproject stilleggen.
Voorzitter, collega’s, we kunnen er niet omheen. Mijnheer Van Malderen, als u de communicatie had gevoerd zoals u dat nu doet, dan was er zondag geen incident geweest. De vraag blijft of dat gewild of ongewild was: een minister die vlot omgaat met de media ook eens in het stof laten bijten.
Collega’s van de meerderheid – CD&V, sp.a en N-VA –: kom overeen, werk samen. Het is nog drie maanden, en dan komt er aan deze lijdensweg een einde. Veel sterkte! (Applaus)
De actuele vragen zijn afgehandeld.