Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over het standpunt van de Vlaamse Regering ten aanzien van eventuele wapenleveringen naar Syrië
Verslag
De heer Van Overmeire heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, we worden elke dag geconfronteerd met de gruwel van het Syrische conflict. Het is niet zonder reden dat de landen van de EU naast andere sancties ook een wapenembargo tegen Syrië hebben afgekondigd. Helaas moeten we vaststellen dat op de vergadering van maandag jongstleden de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU er niet in geslaagd zijn om eensgezindheid te creëren over het voortzetten van dat embargo. Dat betekent dat vanaf als ik het goed heb de nacht van vrijdag op zaterdag elk land van de EU vrij is om al dan niet die wapenleveringen op te starten. Een aantal landen hebben verklaard dat ze voorlopig geen wapens zullen leveren. Als ze dat dan toch doen, hopen we met zn allen dat die tuigen bij de juiste groepen terechtkomen.
In elk geval moeten de verschillende lidstaten nu een standpunt innemen. Als het over België gaat, gaat het gezien onze bevoegdheden meteen over Vlaanderen. Wij worden dus geacht om nu een standpunt in te nemen. U hebt ter zake het instrument van de zogenaamde onholdlanden. Op dit moment zijn dat Egypte, Jemen en Bahrein als ik me niet vergis. Het zijn landen waar er zoveel problemen zijn dat er redenen zijn om alle vergunningen beter op voorhand on hold te zetten.
Nu is het onze vraag om ook Syrië aan dat lijstje toe te voegen. Dat is ook het voorwerp van een voorstel van resolutie dat vandaag in het parlement is ingediend en straks wellicht wordt besproken. Minister-president, ik heb begrepen dat u ondertussen Syrië op het lijstje hebt gezet, maar het is misschien goed om dat ook nog even in dit parlement met zoveel woorden te verklaren en ons te laten delen in uw inzichten ter zake.
De heer Roegiers heeft het woord.
Minister-president, ik sta hier omdat ik denk dat ik hier moet staan, niettegenstaande ik met u reeds enkele keren over dit onderwerp heb gedebatteerd. Ik sta hier omdat ik vanuit mijn pacifistische overtuiging steeds met een kritisch oog naar alle wapenhandel wil kijken. Ook vanuit de meerderheid ben ik af en toe behoorlijk streng, maar ik denk dat ik daarmee mijn overtuiging gestand doe.
Minister-president, ik wil u in de eerste plaats feliciteren. U hebt gisteren zeer vlug gereageerd op het mislukken van het overleg tussen de EU-buitenlandministers: u hebt meteen Syrië op de lijst van de onholdlanden gezet. Dat is goed. Ik denk dat we daarover straks in het parlement nog verder zullen debatteren om u daarin verder te ondersteunen. U zult ook wel begrijpen dat ik enigszins kritisch kijk naar wat die beslissing is geweest. Het heeft immers weinig zin de poort van de wapenhandel naar Syrië te sluiten als u het deurtje ernaast laat openstaan, namelijk het deurtje van Saoedi-Arabië dat heel actief wapens levert aan de rebellen in Syrië.
Minister-president, het is niet voor het eerst dat ik u dit vraag: bent u bereid om er bij federaal minister Reynders op aan te dringen ik denk dat we het op die manier zullen moeten doen om op het overleg van de EU-ministers op 22 juli ook het punt van Saoedi-Arabië aan de agenda toe te voegen? Bent u zelf de mening toegedaan dat het hoog tijd wordt om Saoedi-Arabië aan de onholdlijst toe te voegen?
Minister-president Peeters heeft het woord.
Voorzitter, het antwoord is al gegeven door de snelheid waarmee beslissingen worden genomen. Dank u voor de felicitaties. Het EU-wapenembargo tegen Syrië is door Europa opgeheven. Tot nu toe was dat ook voor Vlaanderen geen probleem, maar door het verdwijnen van dat wapenembargo was de vraag: wat is de houding van Vlaanderen en van de bevoegde minister?
Ik heb door het feit dat er gisteren heel wat vragen over zijn gesteld, met mijn administratie contact opgenomen en beslist om de wapenvergunningen die wij afleveren wat betreft Syrië, on hold te zetten. Dat wil zeggen dat er geen enkele vergunning zal worden afgeleverd zolang Syrië op die lijst staat samen met Egypte, Bahrein en Jemen. Aan die landen worden er geen wapenvergunningen afgeleverd.
U beiden, en ook dit parlement, kennen zeer goed het Wapenhandeldecreet dat hier is goedgekeurd. Daar staat onder meer uitdrukkelijk in dat wanneer wapens kunnen worden gebruikt voor binnenlandse onderdrukking en tegen de eigen bevolking, dit een reden is om die vergunning te weigeren. Dat is zeer duidelijk. We zullen, net zoals jullie, van zeer nabij opvolgen wat de evoluties zijn. Maar nu: on hold, geen wapenvergunningen naar Syrië.
De heer Roegiers en andere collegas de heer Caron is nu even buiten hebben daar vragen over gesteld. U zegt dat er heel wat wapens via Saoedi-Arabië die richting uitgaan. Ik heb toen geantwoord dat in Vlaanderen sinds deze legislatuur zes vergunningen zijn toegekend voor Saoedi-Arabië. Een ervan betrof luchthavenverlichting, wat trouwens niet voorkomt op de Europese lijst van militair materieel.
De andere vijf vergunningen zijn voor dossiers die dateren uit 2009 en 2010, waarbij onderdelen zoals wielassen en stangen voor voertuigen voor het Saoedische leger werden uitgevoerd. Met andere woorden, het is niet zo dat Vlaanderen massaal vergunningen aflevert voor wapenmaterieel voor Saoedi-Arabië. Het gaat dus over zes vergunningen, waaronder de laatste voor luchthavenverlichting.
Ik deel uw bezorgdheid. Wanneer er elementen zijn om ook Saoedi-Arabië op de onholdlijst te zetten, zal ik daarnaar handelen wanneer de informatie van dien aard is dat ik dat ook kan motiveren.
Minister-president, ik dank u voor uw toelichting. We zullen hier straks nog een debat voeren over het voorstel van resolutie, maar ik heb de indruk dat er toch een heel breed draagvlak voor bestaat. Als u bijzondere aandacht aan Saoedi-Arabië wilt schenken, dan hebt u absoluut gelijk. Ik wil u enkel vragen om die bijzondere aandacht niet enkel te beperken tot Saoedi-Arabië. Als we de verslaggeving over het conflict lezen, merken we dat ook andere landen zoals Turkije en Jordanië, erbij betrokken zijn. Saoedi-Arabië verdient zeker bijkomende aandacht, en meer dan ooit, maar ook andere landen in de regio. Minister-president, ik kreeg graag van u de garantie dat er niet alleen Saoedi-Arabië maar aan de hele brede regio, extra aandacht wordt besteed.
Minister-president, ik dank u voor uw antwoord. Ik heb begrepen dat u nu toch wel de deur een beetje op een kier zet om Saoedi-Arabië inderdaad op de onholdlijst te zetten. Ik moet u helaas nog eens herinneren aan die meer dan zes wapenexportvergunningen die gegeven zijn. Er zijn er zes rechtstreekse voor Saoedi-Arabië geweest, maar er zijn ook wapenvergunningen uitgereikt voor Turkije met verdere doorvoer naar Saoedi-Arabië. Als we het één zeggen, moeten we het wel allemaal durven te zeggen.
Minister-president, u zegt dat er misschien wat nieuwe, duidelijke feiten naar voren moeten komen. Ik denk dat we allemaal weten wat de rol van Saoedi-Arabië in het hele conflict is, maar het is misschien goed om het rapport van het Vlaams Vredesinstituut rond de wapenexport naar de Arabische landen nog eens goed door te nemen. Misschien bevat het wel elementen om u te steunen in uw mogelijk voornemen om Saoedi-Arabië op de onholdlijst te zetten.
De heer Kennes heeft het woord.
Minister-president, ik dank u voor uw duidelijk antwoord in verband met het on hold zetten van wapenleveringen naar Syrië. Europa is niet tot een consensus kunnen komen om die beslissing te verlengen, en Vlaanderen voegt Syrië nu toe aan de lijst. Ik heb ook genoteerd dat de minister-president spreekt over de terughoudendheid waarmee ook andere landen in de regio worden bekeken wanneer het gaat om wapenleveringen.
Voorzitter, dat is vandaag de belangrijkste boodschap. Meer wapens in de regio zullen het probleem niet oplossen. Er zijn voldoende voorbeelden van landen in de wereld waar door een toevloed van wapens de problemen niet alleen groter worden, maar ook zeer lang blijven aanslepen.
De heer Creyelman heeft het woord.
Minister-president, ook wij zijn blij met uw antwoord. Vanuit onze fractie steunen wij de beslissing van de Vlaamse Regering om Syrië toe te voegen aan de onholdlijst. Het is bijzonder ongelukkig dat op een moment dat de VS en Rusland er eindelijk in slagen om de betrokken partijen daar lijkt het toch op aan tafel te krijgen, Europese landen met een soort van historisch grootmachtsyndroom, zoals Frankrijk en Groot-Brittannië, beslissen om wel wapens te leveren aan de rebellen, zonder dat ze de zekerheid hebben dat die wapens niet in handen zullen vallen van alle mogelijke religieuze gekken, religieuze gekken die ook nog eens worden bewapend de heer Roegiers heeft dat terecht gezegd door onder meer Saoedi-Arabië. Die wapens zullen het conflict in de regio alleen maar verscherpen en verder exporteren en mogelijk zelfs worden ingezet in Europa. Dit is onbegrijpelijk. Europa zou in feite de Nobelprijs voor de Vrede die het heeft gekregen, moeten teruggeven. Het is goed dat Vlaanderen met al zijn beperktheden in dit verband, daar niet aan meewerkt.
Mevrouw Moerman heeft het woord.
Voorzitter, ik vind het een goede zaak dat de minister-president eventuele leveringen aan Syrië on hold zet. Ik zou wel iets aan zijn woorden willen veranderen. Volgens hem is het embargo tegen Syrië opgeheven. Eigenlijk is het ten gevolge van een gebrek aan beslissing ten einde gelopen en niet verlengd. Ik wil de zaken juist formuleren. Ik sluit me overigens helemaal bij die beslissing aan. Mijns inziens zou het geen goede zaak zijn letterlijk en figuurlijk nog meer kruit in die regio te laten toekomen.
Ik wil nog iets over Saoedi-Arabië zeggen. Ik heb destijds de export naar Saoedi-Arabië verboden. Ik heb me daarvoor gebaseerd op de gedragscode van de EU uit 1998. Die gedragscode heeft het onder meer over de eerbiediging van de mensenrechten in het land van eindbestemming, alsmede de eerbiediging van het internationaal humanitair recht door dat land. We hebben de EU of een volgend kruitvat niet nodig. In Saoedi-Arabië worden de mensenrechten constant, permanent en op geïnstitutionaliseerde wijze met de voeten getreden. Wat mij betreft, zouden geen als wapens gekwalificeerde voorwerpen aan dat land mogen worden geleverd.
Minister-president, u verschuilt zich achter het feit dat het geen wapens zouden zijn. Vlaanderen produceert geen schiettuig in de technische zin van het woord. Dat gebeurt aan de andere kant.
De verlichting moet dus weg.
Het gaat erom of deze zaken volgens de wetgeving al dan niet als wapens worden gekwalificeerd. Dat is het enige criterium.
Volgens mij bestaat er een kamerbreed akkoord over Syrië.
Mevrouw Moerman, wat Saoedi-Arabië betreft, wil ik erop wijzen dat die heel belangrijke bevoegdheid, die tot discussies aanleiding kan geven, aan een minister wordt gegeven. Ik herinner me dat zeer goed. De minister die u heeft opgevolgd, heeft die vergunningen dan wel afgeleverd. Indien ik me niet vergis, was dat mevrouw Ceysens. Ik begrijp dat dit heel gevoelig ligt. Er zijn zes vergunningen afgeleverd. De heer Roegiers heeft op dat vlak nog een nuance aangebracht. Het gaat over verlichting, wielassen en dergelijke.
Ik verschuil me echter achter niemand. Ik zal de beslissing nemen. Ik heb in het verleden al verklaard dat het dossier van Saoedi-Arabië wordt opgevolgd. Het gaat trouwens niet enkel om Saoedi-Arabië. We volgen ook andere landen op. U kunt hier echter moeilijk verklaren dat u hebt het tegengehouden en dat uw opvolgster het heeft goedgekeurd. Dat is geen argument. Ik kan daar enkel akte van nemen.
Zoals iedereen kan vaststellen, bestaat er hier een zeer breed draagvlak voor de genomen beslissing. Dat zal straks, tijdens de behandeling van het voorstel van resolutie, ongetwijfeld ook blijken. (Opmerkingen van de voorzitter)
Voorzitter, na twintig jaar moet ik blijkbaar nog wat oefenen. (Opmerkingen van de heer Stefaan Sintobin. Gelach)
Het is een goede zaak dat we ons allemaal op dezelfde lijn bevinden. Het is echter niet zo goed dat we dit debat hier moeten voeren. De vaststelling dat de Europese landen er met betrekking tot een dossier als de leveringen aan Syrië niet in slagen om over een fundamentele kwestie eensgezindheid te bereiken en dat bepaalde middelgrote landen nog steeds in de illusie leven als grootmachten een eigen politieke rol in een dergelijk conflict te kunnen spelen, stemt ons tot nadenken. Wat nu gebeurt, is voor alle Europese landen een regelrechte blamage. We kunnen enkel hopen dat de 27 lidstaten van de EU zo snel mogelijk weer op één lijn komen te zitten.
Ik wil me bij de gedachte van de heer Kennes aansluiten. Er is geen plek op de wereld waar meer wapens tot meer vrede hebben geleid.
De actuele vragen zijn afgehandeld.