Verslag plenaire vergadering
Verslag
Bespreking
Dames en heren, de bespreking is geopend.
Mevrouw Temsamani, verslaggever, verwijst naar het schriftelijke verslag.
De heer Roegiers heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, collega's, als men denkt dat men te klein is om invloed uit te oefenen, heeft men nooit met een mug in de kamer geslapen. Ik wil daarmee zeggen dat ik best besef dat het voorstel van resolutie dat we vandaag ter stemming voorleggen in het Vlaams Parlement relatief is. Een parlement van 6 miljoen mensen, dat een vuist maakt tegenover een parlement van 1 miljard 300 miljoen inwoners, is behoorlijk relatief.
Toch hebben we met de commissie, naar aanleiding van diverse hoorzittingen die werden gehouden, een boeiend gesprek gehad met de ambassadeur van China hier in België. Uit dat gesprek heb ik in elk geval begrepen dat een voorstel van resolutie ten aanzien van China effectief indruk maakt.
Ik besef dat het relatief is en tegelijkertijd denk ik dat het ook wel enige indruk maakt. Met dit voorstel van resolutie, dat in de commissie unaniem is goedgekeurd, sluiten we ons bovendien aan bij de resolutie die door het Europees Parlement is aangenomen. Dat parlement vertegenwoordigt dan toch 500 miljoen inwoners.
Wij vragen in dit voorstel van resolutie aandacht voor de mensenrechten en de situatie in Tibet. Wij doen een oproep ten aanzien van het IOC en het BOIC. Wij vragen aandacht voor de internetvrijheid in China en wij zijn voorstander van de handhaving van het wapenembargo.
Collega's, het mag duidelijk zijn, en ik hoop dat ik die duidelijkheid hier kan overbrengen, dat het wat ons betreft niet de bedoeling is om vanuit Europa met het geheven vingertje te wijzen naar China, maar wel om naar aanleiding van de Olympische Spelen aandacht te vragen voor een aantal knelpunten in de Chinese samenleving waarbij wij de overtuiging zijn toegedaan dat China daar enige vooruitgang in kan boeken. Om die reden, en omdat het absoluut niet de bedoeling is om met het geheven vingertje China terecht te wijzen, hoop ik dat dit parlement met een grote meerderheid dit voorstel van resolutie kan goedkeuren zodat dit een aansporing kan zijn voor de Chinese autoriteiten om werk te maken van meer democratisering, meer sociale rechten en meer mensenrechten. (Applaus)
Mevrouw Hoebeke heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, collega's, het voorstel van resolutie dat voorligt, komt er omdat we de mening zijn toegedaan dat er een standpunt moet worden ingenomen, dit bij gebrek aan een standpunt van de Europese Unie. Het ware evidenter dat de Europese Unie een eensgezind standpunt innam, maar tot op heden is dat standpunt er niet gekomen. De ene leider van een land van de Europese Unie zal ter plaatse gaan, de andere niet, nog een andere beweert niet ter plaatse te gaan en de twijfel blijft of die wel een uitnodiging heeft gekregen. Daarom menen we vanuit de commissie en ook vanuit mijn partij een signaal te moeten geven.
Zoals de heer Roegiers zegt, gaat het niet om een opgeheven vinger maar veeleer om een doordachte resolutie. In eerste instantie moeten we au sérieux worden genomen omdat we een bepaald standpunt naar voren willen brengen, dat door de commissie wordt gedragen. Wij wensen niet zo ver te gaan als de voorstellen van resolutie die zijn ingediend, die streven naar ofwel een boycot van de openingsceremonie ofwel een boycot van de Spelen zelf. We menen immers dat het van een zekere onbeschaamdheid zou getuigen om sporters voor de politieke kar te spannen en, in tweede instantie omdat niemand, ook een politicus niet, graag heeft dat zijn inspanningen over een periode van vier jaar achteraf door anderen zouden worden gekelderd. Daarom menen we dat de resolutie zoals ze voorligt, de meest aangewezen is.
Ze is ook niet contraproductief. Ik meen dat we dat moeten vermijden. Bovendien gaan we het thema mensenrechten niet uit de weg. We menen, en dat hebben we in extenso in het voorstel gesteld, dat de mensenrechten in China nog altijd beter kunnen. Daartegenover staat dat Amnesty International recent een verslag heeft afgeleverd waar niet minder dan 155 landen in voorkomen die de mensenrechten met de voeten treden. Wat betreft Tibet, dient een zekere nuance gemaakt te worden. In ons halfrond zijn er velen die met een zekere voorkennis kunnen zeggen dat Tibet, voor China er ter plaatse is gekomen, een feodaal regime had en dat momenteel de leeftijd van de Tibetanen veel hoger is omdat er een betere gezondheidszorg is en omdat er aandacht wordt besteed aan het onderwijs.
Wat de mensenrechten betreft, verdient die bedenking toch ook een plaats.
Bovendien meen ik dat de jongste signalen die ons bereiken uit Tibet en China, naar aanleiding van de aardbeving die daar heeft plaatsgevonden, hoopvol zijn. In tegenstelling tot wat er in Myanmar, het voormalige Birma, is gebeurd, moet we toch stellen dat er sprake is geweest van een openstellen van de volksrepubliek. Men heeft er de hulp uit het Westen wel met open armen aanvaard. Verslaggeving werd er toegelaten. Er werd met een zekere consequentheid hulp geboden aan de bevolking die onder de natuurverschijnselen te lijden had. We moeten daar echter aan toevoegen dat een van onze journalisten aan den lijve heeft mogen ondervinden dat het niet zo evident is om ter plaatse vandaag objectieve verslagen naar het Westen te zenden.
Alles welbeschouwd menen we dat het voorstel dat voorligt, een evenwichtig voorstel is. De openheid die China ook toont ten opzichte van Taiwan, hoewel er meer dan tien jaar stilte is geweest, is eveneens een hoopvol teken. Daarom kunnen we stellen dat het voorstel van resolutie evenwichtig en ruim ondersteund is. Het wijst de Chinezen niet alleen op hun politieke verantwoordelijkheid, maar ook op de economische macht die daarmee samenhangt. Er zijn hoopvolle signalen, maar we blijven alert wat de mensenrechten betreft. Dat alles hebben we ingebed in een niet-agressieve boodschap. Daarom steunt onze fractie dit voorstel dan ook volledig. (Applaus bij Open Vld)
De heer Van Overmeire heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, geachte leden, in juli 2001 kende het Internationaal Olympisch Comité (IOC) de organisatie van de Olympische Zomerspelen toe aan de Volksrepubliek China. Die Olympische Zomerspelen beginnen over een maand. Ze vinden plaats van 8 tot 24 augustus. Er werd ons in 2001 voorgespiegeld dat het toekennen van de Olympische Spelen aan de Volksrepubliek China een positief effect zou hebben op de mensenrechtensituatie en op de persvrijheid. Helaas hebben we daar de voorbije jaren en maanden bijzonder weinig van mogen merken, integendeel. Het recht op vrije meningsuiting, het recht om zich te verenigen, het recht om te vergaderen, godsdienstvrijheid en persvrijheid zijn in de Volksrepubliek China nog altijd zeer relatieve begrippen. Ik heb daarnet mevrouw Hoebeke gehoord. De talrijke hoopvolle signalen die Open Vld krampachtig tracht te ontdekken, zien we vooralsnog niet.
De organisatie van de Olympische Spelen is door het Chinese regime op voorspelbare wijze misbruikt als een gigantische pr-stunt. Om valse noten te vermijden, werden zogenaamde subversieve elementen preventief opgepakt. De toegenomen repressie heeft in Tibet tot massale protesten geleid, protesten die overigens - laten we dat niet vergeten - met harde hand zijn neergeslagen. Tibet verschijnt misschien ondertussen niet langer op onze televisieschermen, maar het gros van de mensen die toen werden opgepakt, zit nog altijd in de gevangenis.
Onze fractie heeft een voorstel van resolutie ingediend, waarin we de Vlaamse Regering vroegen om met betrekking tot de mensenrechten duidelijke standpunten in te nemen tegenover de Chinese regering en er bij de federale regering op aan te dringen hetzelfde te doen. Andere fracties en leden hebben gelijkaardige, vaak inderdaad minder verregaande voorstellen van resolutie ingediend. Op een bepaald ogenblik lagen er niet minder dan vijf teksten ter bespreking in de commissie. Nu moeten we de kracht en de impact van een resolutie van het Vlaams Parlement of om het even welk parlement best niet overschatten. Als we een signaal willen geven, dan kan dat het beste met unanimiteit gebeuren. Het belangrijkste is dat er een duidelijk signaal is. Daarom hebben wij als Vlaams Belangfractie ervoor gekozen ons eigen voorstel in te trekken, en ons te scharen achter het vijfde, weliswaar minder verregaande, maar anderzijds meer geactualiseerde voorstel.
We hebben op dit voorstel in de commissie nog vier amendementen ingediend. Een eerste strekte ertoe de titel te wijzigen, zodat de resolutie ook na de Olympische Spelen nog actueel zou zijn. Er is na 24 augustus ook nog leven in China. Een tweede amendement wilde een passage in de tekst invoegen die uitdrukkelijk aandacht vroeg voor de repressie in Tibet, voor de gewelddadige onderdrukking van de vreedzame manifestaties aldaar en voor het feit dat tal van betogers nog altijd gevangen zitten. Een derde amendement strekte ertoe de Chinese regering op te roepen om buitenlandse journalisten, humanitaire organisaties, advocaten en diplomaten niet alleen vrije toegang tot Tibet te verlenen, maar tot alle gebieden in China.
Deze drie amendementen werden - voorspelbaar - weggestemd, evenals een vierde amendement dat wij vandaag in de plenaire vergadering opnieuw hebben ingediend. U vindt de tekst op uw bank en ik vraag er uw aandacht voor. In de huidige tekst wordt de Chinese regering opgeroepen om aanhangers van alle geloofsovertuigingen onmiddellijk vrij te laten. Bedoeld wordt natuurlijk: alle personen die omwille van hun geloofsovertuiging zijn opgesloten. Het hebben van een geloofsovertuiging mag natuurlijk geen ticket naar de vrijheid zijn voor misdadigers van gemeen recht. Moordenaars, dieven en verkrachters moeten natuurlijk hun straf uitzitten, ook in China, ongeacht of ze nu atheïst of boeddhist of falun gong of christen of moslim zijn. Het amendement dat wij indienen, zorgt dat daarover geen misverstand kan bestaan. Ik hoop dat de open geest die de dalai lama en zijn volgelingen prediken, en die wij in dit voorstel van resolutie van de Chinezen vragen, straks bij de stemming over ons amendement, ook hier in dit halfrond aanwezig is.
Boycot of niet? Moeten sportmannen dapperder zijn dan de bedrijfsleiders die in groten getale richting China trekken? Moet de minister de openings- of slotceremonie boycotten? Is de minister wel uitgenodigd? Welk signaal geeft de Belgische federatie door een prins te sturen? Die discussies zijn achter de rug. De Olympische Spelen starten over nauwelijks een maand. Het komt eropaan dat het Vlaams Parlement net als andere parlementen in Europa, een zo duidelijk en zo krachtig mogelijk signaal geeft. Daarom zullen wij het voorstel van resolutie mee goedkeuren. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Glorieux heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijns inziens is het evident dat de universele mensenrechten immens belangrijk zijn. Het is onze taak als parlementsleden erover te waken dat deze rechten worden nageleefd, waar ook ter wereld, ongeacht het regime waarover het nu concreet gaat. Trouwens als we willen dat Vlaanderen overal ter wereld zijn vlag kan planten, moeten we duidelijk maken welke lading deze vlag dekt. Voor ons is het duidelijk dat die lading waarden als vrede, democratie, duurzame ontwikkeling, solidariteit en respect voor de mensenrechten dekt. Men zegt dat China de laatste tijd - ook bij de recente natuurrampen - veel meer openheid heeft getoond dan bijvoorbeeld Myanmar. Laat ons niet vergeten dat China als een van de weinige landen ter wereld in grote mate het regime in Myanmar steunt.
Wij vinden het jammer dat de meerderheid een gelijkaardig voorstel van resolutie van Groen! niet heeft gesteund. Maar we zijn blij dat er alsnog een voorstel van resolutie van de meerderheid tot stand kwam. Het staaltje van economische chantage dat de Chinese ambassadrice tijdens ons etentje te berde bracht, is onaanvaardbaar. Wij zullen het voorstel van resolutie van de meerderheid volop steunen. Ik wil expliciet de heer Roegiers bedanken omdat hij zich heeft ingespannen om de meerderheid achter één voorstel van resolutie te krijgen.
De heer Verstreken heeft het woord.
Van economische chantage tijdens dat gesprek heb ik niet echt iets gemerkt. Integendeel, ik vond het een open gesprek. We konden zeer kritische vragen stellen - het was natuurlijk informeel - waarop de ambassadrice zeer open antwoordde.
In vergelijking met vroeger zijn dat serieuze stappen voorwaarts, maar er is nog heel wat werk aan de winkel. Voor het standpunt van onze fractie verwijs ik naar de tussenkomst in de commissie. We steunen dit voorstel van resolutie.
De heer Bossuyt heeft het woord.
Als het gaat over de naleving en het respect voor de universele rechten van de mens kunnen we allemaal volmondig een standpunt innemen. Er bekruipt me echter in deze zaak een dubbel gevoel, zeker als we een voorstel van resolutie willen stemmen over een grote natie als China. We moeten dan wel bedenken dat dit niet betekent dat we een restauratie wensen van een middeleeuwse situatie zoals die in Tibet bestond.
In gesprekken met een Chinese delegatie moeten we beseffen dat we behoren tot een land dat in het verleden als koloniale mogendheid geen voorbeeld is geweest van de naleving van de mensenrechten. Er zijn niet zoveel bewindvoerders die zich daarover hebben verontschuldigd. Het zou goed zijn dat het parlement zich beraadt om ondubbelzinnig op te komen voor de universele verklaring van de rechten van de mens, en te zeggen dat we die periode van onze geschiedenis laakbaar kunnen vinden.
Ik wil nog repliceren op het amendement dat is ingediend door het Vlaams Belang. Dat is een tekstuele herschrijving van wat is bedoeld in de meerderheidsresolutie. Daarom zullen we dit amendement niet steunen.
Ik sluit me aan bij wat de heer Bossuyt zegt. Zijn opmerking is veeleer een aanvulling op het voorstel van resolutie dan dat ze in de plaats komt.
Als collega's tijdens ons etentje met de charmante ambassadeur van China de ondertoon van haar economische chantage niet hebben gehoord, dan laat ik dat voor hen. Ik heb wel heel duidelijk gehoord dat ze zei dat China heel wat investeringskapitaal heeft, en dat het vanzelfsprekend is dat als ze moeten kiezen waar ze dat investeren, ze veeleer zullen kiezen voor landen die hun vrienden zijn dan landen die zich negatief over hen uitlaten. Dat is natuurlijk op een diplomatieke wijze omfloerst geformuleerd, maar de boodschap was wel heel duidelijk.
Ik heb zelden iemand uit een ex- en nog steeds communistisch land zo open horen spreken. Dit was geen chantage. We konden open, vrank en vrij vragen stellen. Zij was ook vrank en vrij. Er was absoluut geen sprake van chantage. (Opmerkingen van de heer Eloi Glorieux)
Ik sta wat versteld van de tussenkomst van de heer Verstreken. Ik wou daar eerst niet op terugkomen, maar hij houdt vol. Het is op vraag van de ambassadeur dat we niet in een openbare commissievergadering zijn bijeengekomen. We zijn samen gaan eten. Daar valt wel iets voor te zeggen, maar ik heb begrepen dat ze er op het einde van de bijeenkomst fijntjes op wees - chantage is misschien een zwaar woord - dat een resolutie wel repercussies zou kunnen hebben. Je kunt toch niet ontkennen dat de Chinese ambassadeur een tussenkomst in die zin heeft gehouden. Of dat chantage is, of een terechtwijzing of nog een ander woord, dat wil ik voor een andere discussie laten. Maar dat ze op enige manier zei dat het goedkeuren van een resolutie wel gevolgen zou kunnen hebben, kun je toch niet ontkennen.
Mevrouw de voorzitter, zoals ik daarnet al zei, lagen er vijf teksten ter bespreking en ter stemming in de commissie. We hebben gekozen voor de tekst die onder andere door de heer Roegiers en door de heer Verstreken werd geschreven, omdat ik meende dat daarover een consensus bestond. Nu ik de twee collega's hier bezig hoor, vraag ik me af of we wel de juiste tekst als basis hebben genomen.
Alle gekheid op een stokje. Ik zal hier niet proberen om de ondertoon van de besprekingen te analyseren, want het is over de tekst van de resolutie dat we uiteindelijk stemmen. Die tekst is heel duidelijk, ook aan het adres van de Chinese regering. Het bereiken van een consensus erover, is essentieel. Als dat lukt, dan hoeven we elkaar de wind toch niet uit de zeilen te nemen. Die twisten doen niet ter zake, de tekst van de resolutie wel en ik ben blij dat blijkbaar alle fracties die zullen goedkeuren.
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de stemming over het amendement en de hoofdelijke stemming over het voorstel van resolutie houden.