Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de kritieke toestand waarin de Vlaamse Opera zich bevindt
Actuele vraag over de middelen voor de Vlaamse Opera
Verslag
Mevrouw Hoebeke heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, collega's, volgend jaar, in 2007, bestaat de opera in Antwerpen 100 jaar. In het vernieuwde gedeelte van de gebouwen zal op 4 februari 'Die Walküre' van Wagner worden opgevoerd. Ondanks dit feest is het niet al rozengeur en maneschijn in het Vlaamse operalandschap. Het zal u bekend zijn dat er aan de Vlaamse Opera in Gent een stille protestbetoging is geweest. De Vlaamse Opera kampt immers met saneringsproblemen.
In eerste instantie boet men aan kwantiteit in, niet aan kwaliteit. In Antwerpen zullen er in totaal nog 33 avond- en middagvoorstellingen zijn, in Gent 31.
Men brengt het programma terug van acht naar vijf engagementen in een seizoen. In eerste instantie zijn de abonnees daarvan het slachtoffer. In Antwerpen moesten zij zelfs op andere plaatsen voorstellingen gaan bijwonen. Iemand met een abonnement bij de opera is echter verknocht aan zijn locatie en zelfs zijn zitje. Dat zal u bekend zijn.
De Vlaamse Opera werd vijftien jaar geleden opgericht. Momenteel zijn er geen middelen om de toen genomen engagementen uit te voeren. De sector weet dat. Men is zich bewust van de strategie die nu als het ware op het getouw staat. De vaste kosten zijn erg hoog. Men speelt op twee plaatsen, er is een orkest én een koor. Die zijn vast verbonden aan de instelling en vallen onder de vaste kosten. De verzuchting van de Vlaamse Opera is dat de Vlaamse overheid zou luisteren naar de betrokkenen en dat samen een langetermijnvisie wordt uitgewerkt.
Mijn vraag is ingegeven door enkele recente publicaties. Wat is uw overlegstrategie in deze zaak? Wenst u een samenspraak met de Vlaamse Opera? Hebt u een langetermijnvisie?
De heer Arckens heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, dames en heren, het probleem van de opera zit complex ineen. Het is niet erg dat het complex is, het is wel erg dat het blijft aanslepen en terugkeren. Het lijkt wel een carrousel. We krijgen straks de meest indringende vragen van de heer Vandenbossche, die zetelt in de raad van bestuur. Hij weet precies van naaldje tot draadje wat er allemaal aan de hand is.
De Vlaamse Opera heeft in de afgelopen jaren allerlei juridische vormen gehad. Het is zelfs een intercommunale geweest, het is een vzw geweest, en nu is het een VOI. Sommigen spreken ervan om er weer een vzw van te maken. expertenbureaus hebben zich over het probleem gebogen. Er is Nikè geweest, McKinsey, een internationale expertencommissie, en uw expert, de heer Claeys, heeft een oordeel geveld. Vorig jaar stelde ik u een interpellatie over de zaak die achttien bladzijden besloeg. We hebben in de commissie uitgebreid gedebatteerd over de opera. Er waren ook nog actuele interpellaties enzovoort.
Intussen hebben we de drie grote orkesten van de Vlaamse culturele instellingen, de Vlaamse Opera, het VRO/VRK en de Filharmonie, ondervraagd in de commissie voor Cultuur. Dat duurde een hele dag en alle aspecten kwamen aan bod, ook de afvloeiingen die er eventueel zouden volgen. Van mijn interpellatie herinner ik me één uitspraak van u: 'Ik zal geen operatie voorstellen of een beslissing nemen die een sociaal bloedbad tot gevolg heeft, wel integendeel. Ik zal ook geen beslissing nemen die de artistieke werking in de toekomst hypothekeert.'
Mijnheer de minister, ik lees in de pers dat de toestand in de opera zeer erg wordt. Men spreekt zelfs van een anorexiefase. U bent zelf zoon van een dokter, zoals zovelen in de partij waar u vandaan komt. U weet wat dat betekent. Binnenkort bereiken we het punt waarop de saneringsoperaties werkelijk het voortbestaan van de Vlaamse Opera in gevaar brengen.
Men wil nu een overgangsseizoen inbouwen, zonder liedrecitals, zonder nieuwe spelen, zonder barokopera's enzovoort. Er is de sanering bij het personeel. Er zijn al 25 mensen afgevloeid, 18 zullen er volgen. Mijnheer de minister, als u mensen ontslaat, zijn dat dan enkel violisten, of zijn het pauk- en triangelspelers? Desgevallend hou ik mezelf ter beschikking om als amateur blokfluit of piano te komen spelen om de zaak te depanneren.
Het is zover gekomen dat de opera moet delokaliseren. Ze speelt nu in Düsseldorf, in Zeeland enzovoort. Ligt een gehele delokalisatie van de opera in het verschiet? We zijn daar wel bang voor. U weet wat er in de energiesector is gebeurd. Ik verwacht me aan een delokalisatie naar Frankrijk, niet naar Nederland. Deze materie is heel complex. Ik kan dat nu niet helemaal uit de doeken doen.
Mijnheer de minister, de sector vraagt wat u zult doen. Bovendien is er het steeds terugkerend probleem van Gent en Antwerpen. Er wordt gezegd dat Antwerpen zijn best doet, en Gent niet. Gent antwoordt dat sinds de laatste beheersovereenkomst tot 2001 er niets meer is opgelegd. Cultuur is trouwens geen verplichte uitgavenpost in gemeentelijke begrotingen. Steden kunnen dus facultatief optreden bij de financiering van de opera. Mijnheer de minister, wat zal er nu gebeuren met de steden? Vorig jaar ging het in het debat over de culturele instellingen over een gehele of gedeeltelijke fusie van de koren en orkesten van de grote Vlaamse instellingen, maar ook over de ontkoppeling van de instelling en de infrastructuur. U wilt dus de steden responsabiliseren. Maar is dat een vooruitgang in dit dossier? Wat betekent het kerntakendebat dat hier in 2006 zou moeten worden gevoerd? Ziet u mogelijkheden dat er vooruitgang wordt geboekt?
Uw voorganger, voormalig minister Van Grembergen, had indertijd performantieboni van 50 miljoen frank beloofd aan de Vlaamse opera, als die zou voldoen aan een aantal criteria. Die zouden jaarlijks worden toegekend. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Vandenbossche heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, collega's, ik hoor dat de vraag van de heer Arckens opnieuw over de verhouding tussen Antwerpen en Gent gaat. De subsidiëring van Gent is verminderd met een vierde. Ik heb enige weken geleden gesuggereerd om het Gentse gebouw uit de Vlopera-constructie te halen, maar dat is een andere discussie.
Er is in de Vlaamse Opera een structureel tekort dat zich manifesteert in een besparingsoperatie. Deze besparing vertaalt zich in een vermindering van het aantal producties en van het personeel. De heer Arckens vroeg of ook het aantal violisten is teruggeschroefd. Er zijn nu nog 77 orkestleden en 44 koorleden. Op dit ogenblik is het kader van het orkest dus nog steeds ingevuld.
Het besparingsplan bevindt zich voorlopig in een beginfase. Op dit ogenblik wordt met de betrokken vakbonden onderhandeld. Nadat het besparingsplan door de Vlopera werd bekendgemaakt, zijn heel wat verklaringen afgelegd, onder meer door de schepen van Cultuur van de stad Antwerpen. Hij heeft gezegd dat de subsidiëring van de Vlaamse Gemeenschap met betrekking tot de Vlopera ondermaats is, waardoor het probleem telkens opnieuw de kop opsteekt. Volgens het rapport-Claeys moet inderdaad een aantal operaties doorgevoerd worden maar dat is niet gebeurd. Volgens de schepen van Antwerpen is de financiële situatie van de Vlaamse Opera de schuld van de Vlaamse Gemeenschap. Hij vraagt dan ook meer subsidies van de Vlaamse Gemeenschap. Mijnheer de minister, wat zult u met deze suggestie doen?
Minister Anciaux heeft het woord.
Mijnheer de voorzitter, collega's, er zijn inderdaad heel wat verklaringen afgelegd naar aanleiding van de bekendmaking van het besparingsplan. Ik heb geen verklaringen afgelegd maar heb met verbazing kennis genomen van de verklaringen die sommige anderen hebben afgelegd.
Ik heb er een aantal cijfers bijgehaald, en cijfers liegen meestal niet. Sinds 1999 heeft de Vlaamse Gemeenschap een jaarlijks bedrag van 3.106.393 euro toegekend aan de Vlaamse Opera. Dat is een stijging van 27,38 percent. Ik zal u de cijfers van de andere partners niet onthouden.
De provincie Antwerpen heeft haar schamele bijdrage van 50.000 euro teruggetrokken en geeft niets meer. De middelen die de provincie Oost-Vlaanderen uittrekt, zijn gestegen met jaarlijks 146.000 euro. We zitten nu aan een jaarlijks bedrag van 250.000 euro. De stad Gent heeft een jaarlijkse besparing doorgevoerd van 684.185 euro. De dotatie van de stad Gent is dus gedaald met 27,6 percent. En dan hoor ik de verklaringen van de schepen van Antwerpen, de heer Heylen, die het lef heeft om de verantwoordelijkheid door te schuiven naar de Vlaamse Gemeenschap.
Als ik dan de cijfers bekijk van de stad Antwerpen, dan zie ik dat er een besparing werd gerealiseerd van 741.310 euro. Er werd geen euro meer toegekend. Dat betekent dat de dotatie werd verminderd met 32,16 percent tijdens de periode dat de huidige schepen, de heer Heylen, daarvoor verantwoordelijkheid draagt.
Wat leer ik hier uit? Er werden heel wat verklaringen afgelegd. Slechts weinigen hebben echter hun verantwoordelijkheid genomen. Als de opera vandaag nog draait en ten opzichte van 1999 een positieve evolutie doormaakt - de middelen werden verhoogd met 10 percent of 1.777.000 euro -, dan kunnen we dat volledig op het conto van de Vlaamse Gemeenschap schrijven.
Indien de Vlaamse Gemeenschap haar bijdrage niet zou leveren, dan zouden de subsidies heel wat lager zijn. Dankzij de jaarlijkse stijging van meer dan 3.100.000 euro kan de Vlaamse Opera nog draaien. Bovendien volgt er de volgende jaren nog een forse indexering van het huidige bedrag. De Vlaamse Gemeenschap zal een gewaarborgde, verzekerde som ter beschikking stellen. Op dit moment gaat het jaarlijks om 14,5 miljoen euro. De volgende jaren volgt er een gewaarborgde verhoging.
Daarnaast stel ik vast dat de Vlaamse Gemeenschap de afgelopen jaren voor meer dan 37 miljoen euro heeft geïnvesteerd in gebouwen die niet haar eigendom zijn, maar van de steden Gent en Antwerpen. Als er in Antwerpen een investering gebeurt, wordt dat bedrag afgetrokken van de werkingsmiddelen van de opera. Dat is niet correct.
Collega's, het wordt tijd om grondig over de rol en de samenwerking tussen de Vlaamse Gemeenschap en de twee steden na te denken. Ik heb een langetermijnvisie voorgesteld. Het lijkt me logisch dat ik met het volgende schepencollege van Antwerpen en Gent deze visie vastleg.
Ondertussen ben ik bezig om de aanwervingsprocedure voor de nieuwe intendant, die vanaf 2008 in dienst moet zijn, voor te bereiden, zodat een artistieke langetermijnvisie kan worden uitgewerkt. Wat ik voorstel is de steden te responsabiliseren door de totale kost en de exploitatiekost van de twee gebouwen apart te beschouwen en de vergoedingen van de steden aan de opera op nul te brengen. Ze moeten dan wel de volledige kost voor de exploitatie van die twee gebouwen en van het personeel op zich nemen. Het zijn hun gebouwen. Het zou misschien properder zijn om daarover een duidelijke regeling af te spreken.
Collega's, de Vlaamse Opera is een goede opera. Er zijn extra kosten omdat we de twee steden ook als gaststad willen behouden. De twee steden moeten dan echter ook volledig hun verantwoordelijkheid nemen. Vandaag merk ik dat Antwerpen en Gent op langere termijn niet in een groei hebben voorzien. De afgelopen zes jaar werd er enkel bespaard. In Gent wordt dat voor een deel opgevangen omdat de provincie Oost-Vlaanderen een bijdrage levert.
Ik wil de zaak bekijken. Ik zal me daarbij niet vijandig opstellen. Ik ben het wel beu steeds de pispaal te zijn terwijl enkel de Vlaamse Gemeenschap haar verantwoordelijkheid neemt. Het is onterecht te vragen waar Anciaux blijft met zijn creatieve ideeën. Ik ben de enige die creatieve ideeën op tafel legt. Ik ben de enige die centen op tafel legt. Ik verwacht nu een verantwoord antwoord van degenen die over het onderwerp heel straffe verklaringen afleggen. (Applaus bij sp.a-spirit)
Mijnheer de minister, ik dank u voor het uitvoerige en cijfermatig toegelichte antwoord. Na de gemeenteraadsverkiezingen komt er een nieuw schepencollege en als gevolg van de provinciale verkiezingen komt er waarschijnlijk ook een nieuw provinciaal bestuur. Ik hoop dat u met beiden zult kunnen overleggen over een langetermijnvisie.
Wat u zegt over de gebouwen, kan onze goedkeuring wegdragen.
Mijnheer de minister, ik heb nog een vraag over de cijfers in verband met Antwerpen. Gaat die 32 percent enkel over werkingsmiddelen?
Er stelt zich ook een perceptieprobleem. Het is goed dat u Antwerpen en Gent oproept om hun verantwoordelijkheid op te nemen maar er ontbreekt wel 1 miljoen euro waarmee de Vlaamse Opera valt of staat. Ik wil dat even vergelijken met andere cijfers. De gerenoveerde KVS heeft 57 miljoen euro gekost. Ik weet wel dat dit van alle mogelijke overheden komt. U hebt vorig jaar de beslissing genomen in verband met het FoCI dat over een bedrag van 101 miljoen euro ging. Hier gaat het over 1 miljoen euro. Dit probleem moet opgelost geraken. Niet alleen de steden moeten zich responsabiliseren, u ook. Volgend jaar moeten we dit probleem niet weer op onze boterham krijgen. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Het incident is gesloten.