Verslag plenaire vergadering
Verslag
Aan de orde is het ontwerp van decreet betreffende het onderwijs XV.
De algemene bespreking is geopend.
(verslaggever)
Het ontwerp van Onderwijsdecreet XV (OD XV) voert een aantal afspraken uit die het gevolg zijn van de Beleidsnota Onderwijs of van recente cao's en biedt enkele praktische oplossingen voor de organisatie van het schooljaar 2005-2006. Er zijn vier thema's. Het eerste betreft verscheidene personeelsmaatregelen, zoals het behoud van rechten in de scholengemeenschappen en de afschaffing van de vervangingspool. Het tweede thema is de uitbreiding van het onderwijs aan zieke kinderen. Het derde betreft de verlenging van onderwijsprojecten in het kader van het gelijkekansenbeleid en het vierde behandelt de scholengemeenschappen basis- en secundair onderwijs.
De belangrijkste politieke vaststelling is dat het ontwerp veel te laat is ingediend. Dat leidde tot de bizarre situatie dat de scholen al informatie kregen over het ontwerp nog voor het was goedgekeurd. De minister riep als verzachtende omstandigheid in dat het gaat om het eerste jaar van de regeerperiode, maar stelde dat dit nadien niet meer mag gebeuren. We gaan ervan uit dat dit een intentieverklaring is en dat de resolutie van mei 2003 voortaan correct wordt nageleefd. De commissie Onderwijs zal daar nauwlettend op toezien.
Groen! heeft problemen met de afschaffing van de vervangingspool; de heer Tavernier pleitte voor een evaluatie en bijsturing van het systeem. Vlaams Belang plaatst kanttekeningen bij het verlengen van de projecten inzake gelijke onderwijskansen en vindt dat de middelen anders moeten worden geïnvesteerd. Verder konden de maatregelen op een vrij ruime consensus rekenen. (Applaus)
Mijn fractie heeft het zeer moeilijk met de behandelingswijze van dit ontwerp. We hebben er in de commissie mee ingestemd om gedeeltelijk af te wijken van de procedure, maar dat neemt niet weg dat de manier van werken een aantal vragen oproept.
Naar aanleiding van de adviezen die op het eerste voorontwerp werden uitgebracht, zijn heel wat aanpassingen gebeurd. Die duurden echter zo lang dat de datum waarop decreten moeten worden ingediend om op 1 september in werking te treden, ruimschoots werd overschreden.
De minister heeft ondertussen een aantal maatregelen genomen om de hinder voor de scholen zoveel mogelijk te beperken. We hebben er begrip voor dat het niet gemakkelijk is om een verzameldecreet in het eerste jaar van een regeerperiode rond te krijgen, maar toch hebben we het moeilijk met deze werkwijze. Zo blijkt dat niet voor elke wijziging advies werd verleend. Verder komt de communicatie met de scholen erop neer dat het parlement en vooral de oppositie buitenspel worden gezet.
We zijn niet de enigen die bezwaren hebben; nagenoeg alle fracties, de vakbonden en de Raad van State vinden dat ook. COV stelde dat het niet gemakkelijk zal zijn om de organisatie van scholen en scholengemeenschappen te regelen.
ACOD vindt de manier van onderhandelen buiten alle proporties; VSOA spreekt van kunst- en vliegwerk en verwijst naar de resolutie betreffende de einddatum voor het indienen van teksten over het onderwijs. OVSG stelt dat dit ontwerp fundamentele wijzigingen aanbrengt op een moment dat de scholen al lang rond zijn met de voorbereiding van het volgende schooljaar en vindt dat het toevoegen van nieuwe denkpistes als de onderhandelingen afgerond zijn zeker niet van respect voor het middenveld getuigt. Ook de Raad van State merkt op dat dit ontwerp in de loop van de totstandkoming nog ingrijpende wijzigingen onderging, en vraagt zich af of aan alle vormvereisten is voldaan.
Wij willen wel constructief aan de debatten deelnemen, maar wij protesteren tegen het buitenspelzetten van het hele parlement. Het is blijkbaar de gewoonte van de minister om eerst met de buitenwereld te communiceren en dan pas met het parlement. In de commissie Onderwijs is immers nog geen woord gezegd over uw voorstellen inzake de alternatieve financiering voor infrastructuurwerken aan schoolgebouwen.
De zaak is uitgebreid besproken in de commissie voor Algemeen Beleid en Financiën; dat hoort ook zo. De minister-president communiceerde hierover reeds in een heel vroeg stadium.
Dat klopt, maar verschillende commissieleden vroegen expliciet de zaak naar de betreffende commissie te verwijzen om er daar eerst verder over te praten.
Dit moest zeker in de commissie Algemeen Beleid aan bod komen, maar ook in de commissie Onderwijs. De minister kondigde daar een aangepast financieringsmechanisme aan, maar stelde het nooit concreet voor. We moesten gissen of de minister-president het daarover had toen die een paar verklaringen deed; zelfs daarover kon of wilde de minister geen uitsluitsel geven. Dit lijkt mij een eigenaardige manier van communiceren: zij is totaal ondoorzichtig. We moeten in de commissie Onderwijs dringend echte voorstellen krijgen, niet enkel intentieverklaringen.
Ik ben erg duidelijk geweest. Ik zei in de commissie dat ik bij de regering een technisch voorstel zou indienen, wat ook nog voor Pasen gebeurde. De minister-president vroeg me dit als een globale problematiek te bekijken; daarom heb ik daar niet apart over gecommuniceerd. Ik betreur dat mijn nota gelekt is en in de pers terechtkwam. Het globale probleem is intussen met de minister van Financiën besproken. De regering heeft nog niets beslist over de specifieke budgetten voor scholenbouw. Ik ijver wel voor een snelle beslissing.
Eens een specifieke benadering op punt gesteld is, zal die zeker in de commissie Onderwijs besproken worden, al was het maar omdat die decretale aanpassingen behoeft.
Daar twijfel ik niet aan, maar ik protesteer ertegen dat de zaak eerst in de pers verschijnt.
Over de inhoud van het ontwerp hebben wij een aantal vragen, op de eerste plaats wat betreft de uitbreiding van het onderwijs aan zieke jongeren naar het secundair onderwijs. Op zich is dit initiatief, dat op 1 september
Ook de afschaffing van de vervangingspool stellen wij in vraag, omdat deze maatregel goede, jonge leerkrachten mogelijk van het onderwijs zal losweken. Zij zullen, als ze een poosje werkloos zijn, geen andere job van de VAB kunnen weigeren. De kans dat deze potentile leerkrachten daarna nog naar het onderwijs zullen terugkeren, is vrij klein, zeker als die andere job hen bevalt.
Dat het onderwijsvoorrangsbeleid in het buitengewoon onderwijs verlengd wordt is heel positief. Op die manier kan aan de kinderen, ondanks het feit dat de beloofde GOK II en GOK III-decreten nog niet gerealiseerd werden, toch de nodige aandacht gegeven worden.
Met de verlenging van de lokale ondersteuning van het gelijkekansenbeleid gaan wij echter niet akkoord: dat zou intussen voldoende moeten ingeburgerd zijn. De budgetten kunnen beter genvesteerd worden in andere projecten zoals zorg of ICT.
Dit geldt ook voor de projecten kunstinitiatie: ook die willen wij liever niet verlengen, omdat zij hun initile doelstellingen niet waargemaakt hebben.
Al deze opmerkingen, en voornamelijk het feit dat de data van de resolutie met de voeten getreden worden, nopen er ons toe dit voorstel van decreet niet goed te keuren. (Applaus bij VB)
Schooldirect is blijkbaar het orgaan waarmee de minister aankondigt wat het parlement nog moet goedkeuren, op een ogenblik waarop de besprekingen nog moeten beginnen.
Scholen moeten inderdaad tijdig geïnformeerd worden, maar er moeten ook tijdig besluiten genomen worden. Dat is hier duidelijk niet het geval: de scholen zijn al lang rond met de voorbereiding van het volgende schooljaar, en dit voorstel van decreet is nog altijd niet goedgekeurd. De directies moesten dus hun planning maken op basis van een decreet dat er nog niet is. Dat betekent dat wij nu niet anders meer kunnen dan onze goedkeuring te geven.
De minister had wel heel wat excuses: het was zijn eerste jaar, hij moest het nog leren, en alles was heel log.
Dat heb ik niet op die manier gezegd.
Toch heb ik het zo aangevoeld.
Ik vrees dat de minister zal recidiveren. Uit het voorontwerp van het proeftuinendecreet blijkt dat het parlement in oktober een heleboel maatregelen zal mogen bekrachtigen die reeds in voege getreden zijn op 1 september. In Schooldirect zullen de scholen vernemen wat ze moeten doen om een project goedgekeurd te krijgen waarvan de decretale basis er nog niet is. Bovendien zijn de projecten geselecteerd vooraleer de onderhandelingen afgesloten waren. Het is dus allesbehalve zeker dat alle bepalingen van het voorontwerp gerespecteerd zijn.
Ook de Raad van State krijgt onder het mom van de start van het schooljaar nauwelijks de tijd om over de ontwerpen te adviseren.
Het ontwerp bevat goede aspecten. Het is een gemiste kans dat de regeling voor het politieke verlof in het hoger onderwijs niet analoog is aan de regeling in basis- en secundair onderwijs. Ik betreur de afschaffing van de vervangingspool. Er waren zeker een aantal aanpassingen nodig. De regeling zorgde ervoor dat gemotiveerde jongeren in het onderwijs aan de slag konden en niet afvloeiden naar andere sectoren. Een gegevensbank heeft niet hetzelfde resultaat. De afschaffing van de vervangingspool ontneemt jongeren de kans om ervaring op te doen en scholen de kans om die jongeren, met ervaring, in dienst te nemen. Besparen zal de nieuwe regeling niet tenzij een aantal interimopdrachten niet ingevuld geraken, wat toch niet de bedoeling kan zijn.
Als er te veel jonge leerkrachten zijn, kunnen ze niet allemaal terecht in de vervangingspool. Dat wekt frustratie en de indruk dat er voor hen geen plaats is in het onderwijs.
Een goede selectie vangt dat bezwaar op. Vaak zijn het de jongeren die zich het meest flexibel opstellen, die opgenomen worden in de pool. Die soepelheid kan men geen jaren opbrengen, dus blijft men best niet te lang in het systeem.
Door het artikel over de boekhoudkundige verplichting kunnen gesubsidieerde vrije scholen eigen verplichtingen over de vereenvoudigde of dubbele boekhouding bepalen. Ik kan het belang van eenvormige boekhoudingen niet genoeg beklemtonen. In bepaalde scholen zal de boekhouding op zich dus niet aan elke boekhoudkundig geschoolde duidelijkheid verschaffen, steeds zal het document met de specifieke verplichtingen moeten worden geraadpleegd.
In de memorie van toelichting zegt minister Vandenbroucke dat de 4 representatieve verenigingen afzonderlijke regels mogen opstellen. De Vlaamse Regering zal er akte van nemen. Voor de openbaarheid van bestuur worden ze wel bekendgemaakt in het Staatsblad. De Vlaamse Regering stelt zich niet in de plaats van de raad van bestuur van de VZW en oordeelt evenmin over de gelijkwaardigheid van de boekhouding.
Er is een wet. Minister Vandenbroucke geeft toestemming ervan af te wijken. Het volstaat dat de koepels intern overeenkomen. Van transparantie, doorzichtigheid en duidelijkheid trekt de minister zich niets aan.
Dat kan echt niet. Scholen hebben inderdaad iets specifieks, maar de aparte regels moeten gelden voor het hele onderwijs. Scholen zullen wellicht schermen met betutteling maar wat is het verschil tussen betutteling door het departement Onderwijs en betutteling door een koepel? Ik vind dit een slechte regeling. Ik heb een amendement ingediend om dit artikel te schrappen. Er is nog tijd om een alternatief voorstel te formuleren.
Minister Vandenbroucke vraagt het Vlaams Parlement voortdurend om volmachten. Nu geeft hij de koepels volmachten. Dat is onaanvaardbaar. Het Vlaams Parlement moet tijd krijgen om ontwerpen grondig te bespreken. Er is overleg nodig. Anders gaan we naar dictaten. Groen! zal dit decreet niet goedkeuren ondanks een aantal goede elementen. (Applaus bij Groen!)
Het klopt dat dit ontwerp van decreet laat is ingediend. In 2004 waren er verkiezingen en is deze regering aangetreden. Andere redenen voor de vertraging zijn de CAO-onderhandelingen en de noodzakelijke besparingen. Bovendien moet over zo'n ontwerp onderhandeld worden. Ik benadruk dat deze argumenten volgend jaar niet meer zullen gelden.
Het is jammer dat dit plenaire debat voornamelijk over de procedure ging. Enkel de heer Tavernier heeft inhoudelijke opmerkingen gemaakt. Dit debat had moeten gaan over de vraag of dit ontwerp van decreet de beleidsnota uitvoert.
Eerst en vooral vind ik het wel jammer dat de heer Tavernier en Groen! buiten spel staan.
Ik doelde daarmee op de timing. Ik probeer mijn rol te spelen als oppositielid. Het Vlaams Parlement probeert dat ook. We moeten er wel genoeg tijd voor krijgen.
Vlaanderen heeft uitstekend onderwijs dankzij de inzet van velen. We mogen niet vervallen in zelfgenoegzaamheid. Het onderwijs moet zich voortdurend kunnen aanpassen aan de snel veranderende wereld. Voorts gaapt er een grote prestatiekloof tussen leerlingen, die verklaard kan worden door socio-culturele achterstand. De beleidsnota bevat een aantal speerpunten om deze uitdagingen aan te pakken.
Scholen moeten zelf in staat zijn zich aan te passen aan de veranderende omgeving. Bovendien is de omgeving voor elke school anders. Daarom moeten we het beleidsvoerend vermogen van onze scholen versterken.
De onderwijskwaliteit steunt op de kwaliteit van de leerkrachten. De loopbaan van de leerkracht verdient alle aandacht. Voorts moeten bruggen gebouwd worden tussen onderwijs en de arbeidsmarkt. Ten slotte streven we naar een nieuwe financiering doordrongen van het gelijkekansenprincipe.
Staat dit ontwerp van decreet haaks op de beleidsnota? We zetten belangrijke stappen om de scholengemeenschap te professionaliseren als samenwerkingsverband om het beleidsvoerend vermogen te versterken. Het puntensysteem voor het basisonderwijs maakt het mogelijk vanaf september 200 tot 400 nieuwe mensen in dienst te nemen.
De vervangingspool was een uitstekend initiatief in 1999 omdat er toen een schaarste was op de onderwijsarbeidsmarkt. Omdat we zoveel mogelijk mensen in het onderwijs wilden houden namen we maatregelen die niet volledig optimaal waren. Nu er geen schaarste meer is, is de gebrekkige doelmatigheid van de vervangingspool wel een probleem.
We stellen vast dat 61 procent van het budget wordt gebruikt voor vervangende onderwijstaken en 39 procent van het budget gebruikt wordt als inkomenszekerheid. We hebben eerst alle betrokkenen proberen te overtuigen dat een afgeslankte vervangingspool aangewezen is. Omdat men daar niet akkoord mee kon gaan, luidde onze conclusie dat we beter iets anders beginnen.
Ik benadruk dat de vervangingspoolmiddelen die oorspronkelijk bestemd waren voor het basisonderwijs geïnvesteerd zullen worden in nuttige en doelmatige onderwijs- en ondersteuningsjobs in het basisonderwijs. Een systeem van inkomenszekerheid wordt vervangen door een systeem van onderwijsaanbod.
De vervangingspool was een goed initiatief, maar de veranderde conjunctuur vraagt om een ander systeem.
De vraag hoe men voor een aantrekkelijke loopbaan zorgt, staat daarbij centraal. Dat doet men door een goede aanvangsbegeleiding van beginnende leerkrachten, door taakdifferentiatie, door een financiële beloning die evenredig is aan de bijzondere verantwoordelijkheden die een directieambt met zich meebrengt en door een goed einde van de loopbaan.
In tegenstelling tot de heer Tavernier vind ik het niet onze taak om tot in het kleinste detail allerlei boekhoudkundige regels op te stellen. Wij kiezen voor een meer responsabiliserende optie, met een omschrijving van enkele minimale voorwaarden. Wij laten echter niemand toe de nieuwe wet te omzeilen.
Mijn voorstel is niet om alles minutieus te reglementeren. Ik stel voor om de bestaande boekhoudkundige regels te gebruiken, met eventueel enkele vereenvoudigingen. Voor de duidelijkheid kan die vereenvoudiging beter centraal en eenvormig gebeuren.
De implementatie van die vereenvoudiging is een zeer detaillistische oefening. De vraag is wie men die verantwoordelijkheid geeft.
De algemene bespreking is gesloten.
Aan de orde is de artikelsgewijze bespreking van het ontwerp van decreet betreffende het onderwijs XV.
- De stemmingen over het amendement op artikel III.16 en over de amendementen tot schrapping van artikel VIII.2 en artikel X.5 en over de artikelen III.16, VIII.2 en X.5 worden aangehouden.
- De overige artikelen worden zonder opmerkingen aangenomen.
De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen deze namiddag de hoofdelijke stemming over het ontwerp van decreet houden.