Verslag plenaire vergadering
Ontwerp van decreet houdende aanpassing van de algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2001. Derde aanpassing
Verslag
Algemene bespreking
Aan de orde is het ontwerp van decreet houdende tweede aanpassing van de middelenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2001 en het ontwerp van decreet houdende derde aanpassing van de algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2001.
De algemene bespreking is geopend.
(verslaggever)
Het doel van de aanpassing is een conjunctuurprovisie creëren om de gevolgen van een eventuele economische terugval op te vangen. Voorts worden onder meer de CAO van het academisch personeel gehonoreerd en middelen voor het steunen van startende ondernemingen vrijgemaakt.
De vraag tot behandeling bij voorrang in de commissie stuitte op veel kritiek bij de oppositie wegens het tijdstip - na de behandeling van de begroting - en omdat het snel moest gaan. Daarom werd afgesproken om de ontwerpen in de commissie uitvoerig te behandelen. Er werd een hoorzitting georganiseerd en het advies van het Rekenhof werd gevraagd. Deze unieke procedure voor een behandeling bij voorrang was zeer leerrijk.
De vertegenwoordiger van de SERV gaf een heldere uitleg bij de techniek van de conjuncturele provisie en de gevolgen ervan op de saldi en de norm van de Hoge Raad van Financiën (HRF).
De spreker stelde dat deze ingreep niet negatief was voor het bereiken van de HRF-norm maar integendeel bijkomende ruimte creëert. Het begrotingssaldo van 2001 wordt verminderd met 2,1 miljard frank. Het Fonds voor Schuldafbouw en Eenmalige Investeringsuitgaven (FEU) krijgt meer ruimte. Dat zou ertoe kunnen leiden dat de normale investeringuitgaven in de begroting dalen en vervangen worden door eenmalige uitgaven. De voornaamste kritiek van het Rekenhof is dat het annaliteitsprincipe in het gedrang komt.
De minister maakte duidelijk dat de voorzichtigheid aan de basis lag van het bijblad : vooruitzien op een eventuele conjunctuurdaling ten gevolge van de economische terugval. De kritiek van het Rekenhof weerlegde hij door aan te geven dat het niet de bedoeling is om begrotingsruiters te gebruiken. De transparantie, eigen aan een fonds, laat toe op een heldere wijze provisies aan te leggen. (Applaus)
Wij zijn gepakt in snelheid. De Vlaamse regering had maandagvoormiddag het aanpassingsblad goedgekeurd en woensdag lag het op de banken. De oppositie moet dergelijke ontwikkelingen volgen en voorafgaand overleg is niet meer dan fair. Het gaat immers om een nieuwe begrotingstechniek, die grondig moet kunnen bestudeerd worden.
De vertegenwoordiger van de SERV had niet voldoende tijd om zijn advies voor te bereiden. Op de schriftelijke opmerkingen van het Rekenhof is onvoldoende geantwoord. De vertegenwoordigers van de HRF zijn niet komen opgedagen. In hun jaarverslag staat echter dat elke overweging tot structurele afwijking best ter beoordeling aan de raad voorgelegd wordt. In geval van reservevorming vraagt hij inzicht in het motief, de geplande opbouw en de toekomstige uitgavenstromen waartoe aanleiding wordt gegeven. Dat is niet gebeurd. Wij zullen vragen om de HRF in de commissie alsnog te horen zodat we hun houding en interpretatie terzake kennen.
Het provisionele kredite is geen goede techniek. Het Rekenhof spreekt over dubbel gebruik : er is al een begrotingspost voor het FEU en nu wordt een provisioneel krediet ingeschreven.
Er zijn uitzonderingen op de annaliteit. Het FEU werd vorig jaar gecreëerd en wordt niet alleen met 6 miljard frank kasoverschrijvingen maar nu ook 5,9 miljard frank provisionele kredieten gevoed. Deze 12 miljard frank heeft gevolgen voor de begroting van volgend jaar en doorbreekt de annaliteit. De specificiteit wordt doorbroken en deze middelen zijn niet meer onderworpen aan de controle van de vastlegging.
De minister wil de bestemming van de middelen duidelijk maken bij de begrotingscontrole. Ik meen begrepen te hebben dat de vastleggingen ook gecontroleerd zullen worden.
Deze techniek creëert bovendien een budgettair stuwmeer. In de jaren negentig maakte de nieuwe begrotingwet over de eenheidsbegroting een einde aan de budgettaire fondsen. Het Rekenhof stelt dat nu opnieuw een dergelijk budgettair stuwmeer aangelegd wordt.
De regering wuift de kritiek van het Rekenhof weg en dat deed ze ook toen het Rekenhof stelde dat het budget voor 2002 met 30 miljard frank overschreden was. Ook de SERV werd opzijgezet. De oppositie is er echter gerust in : vroeg of laat zal de rekening worden gepresenteerd. Het advies van de HRF zal men moeten volgen.
Men spreekt van een voorzichtig beleid omdat men een conjuncturele buffer heeft ingebouwd. De buffer moet echter in de norm zitten. De euromeesternorm, die tijdneutraal is, heeft men opgegeven en nu heeft men zogenaamd opnieuw een norm ingevoerd : een nominale stijging van de uitgaven met twee procent. In de begroting wordt deze norm echter niet gerespecteerd. Blijkbaar bestaan er uitzonderingen, onder meer alles wat te maken heeft met CAO's.
De euromeesternorm behoedde ons voor de conjunctuur en voor de gevolgen van de vergrijzing. Nu werkt men met de norm van de HRF, een kortetermijnnorm. Men grijpt naar deze techniek omdat men weet dat er volgend jaar door de conjuncturele terugval minder inkomsten zullen zijn. De minister sprak in dat verband over tien miljard frank, maar volgens het VEV zal dat bedrag hoger liggen. Bij de begrotingscontrole zal men daarom moeten ingrijpen op de recurrente uitgaven en dat wil men vermijden.
Ik heb het verslag nogmaals doorgenomen. De HRF stelde dat men een bepaald saldo dient te bereiken. Op dat saldo had men vroeger een overschot. In 1999 bedroeg dat bijvoorbeeld nog zeven miljard frank. Nu is dat overschot zo goed als weg. De vertegenwoordiger van de SERV stelde evenwel dat het saldo nog zal verslechteren als men gebruik maakt van provisionele kredieten en dat kan men lezen op pagina 8 en op pagina 11 van het verslag. Zonder ingrepen in de reguliere begroting zullen we de norm dus niet halen.
De begroting werd dus goedgekeurd en straks zal men een budgettaire techniek goedkeuren waarvan de SERV zegt dat hij het saldo van de HRF zal doen verslechteren, waardoor de norm niet zal gehaald worden, tenzij men ingrepen doet bij de budgetcontrole. Ik betreur dat we de HRF niet hebben geconsulteerd. Op pagina 160 van het rapport van de HRF vraagt de Hoge Raad dat dit zou gemeld worden en op pagina 161 staat dat spaarfondsen alleen voor zogeheten geoogmerkte eenmalige investeringen mogen worden gebruikt. De heren Sannen en Denys zeggen dat deze fondsen alleen kunnen dienen voor eenmalige investeringen. Wil men uit deze fondsen bestaande of bijkomende investeringen financieren? De ministers Dua en Stevaert hebben gezegd dat bepaalde uitgaven weliswaar niet in de begroting vermeld staan, maar dat ze zullen gefinancierd worden uit het FEU. Daarin zit echter al een bedrag van 12 miljard frank. Nochtans stelt de HRF dat in dat fonds slechts een procent van de samengevoegde en gedeelde belastingen, dus vijf miljard frank, kan ondergebracht worden, al weet ik dat die begrenzing volgens sommigen alleen geldt als de norm niet gehaald wordt. Verschillende interpretaties zijn hier mogelijk..
Dit ontwerp zal zonder problemen goedgekeurd worden. Voor volgend jaar zal de regering wel een oplossing vinden, want het gaat hier om beperkte bedragen. Toch is dit een keerpunt voor het parlement, want men gaat in tegen de adviezen van het Rekenhof en van de HRF. Ik voorspel echter - read my lips - dat men volgend jaar of over anderhalf jaar zal moeten pleiten voor belastingverhogingen of voor ingrepen in de recurrente uitgaven.
Ik vraag dat we de HRF uitnodigen in de commissie voor Financiën om zijn mening te geven over deze techniek. Als men meent dat het saldo volgend jaar zonder problemen kan gehaald worden, dan kan men daartegen geen bezwaar hebben.
Onze fractie zal dit ontwerp niet goedkeuren, want deze techniek zal de begrotingspolitiek op termijn totaal ondoorzichtig maken. Met het creëren van fondsen vervalt men in technieken van de jaren negentig. Men anticipeert decretaal op een begrotingscontrole nog voor de begroting in werking treedt. Ik betreur dat de meerderheid dat onvoldoende bestudeerd heeft. Vooral neem ik het de regering kwalijk, en zeker minister Van Grembergen, die toch een sterke parlementaire reflex heeft, dat ze het ontwerp op maandag goedkeurt, het op woensdag op de banken uitdeelt en het op vrijdag invoert, zonder dat de experts terzake hebben kunnen raadplegen. Zo is het Vlaams Parlement als controleorgaan op een hellend vlak terechtgekomen. (Applaus bij CD&V)
Ik zou willen beginnen met de pers tegen te spreken. De heer Van Rompuy is een goede oppositiewoordvoerder en ik hoop dan ook dat hij dit nog lang zal blijven.
De hier gebruikte techniek is niet de meest orthodoxe maar hij is wel correct.. Iedereen heeft, na de gebeurtenissen van 11 september, gevraagd aan de regering om iets te doen aan de economische recessie. De regering doet dat bij deze en speelt zo in op wat onze fractie in de commissie gevraagd heeft. Het beleid is voorzichtig.
Wij vroegen ook om een begrotingsaanpassing voor april 2002. Dit bijblad laat toe dat er ingespeeld wordt op de evoluties in 2001 en 2002. De techniek wordt trouwens door alle steden en gemeenten gehanteerd in de vorm van het systeem van de koptabellen. Indien zij dit bij de opmaak van hun begroting niet zouden mogen, dan zouden veel steden en gemeenten hun begroting niet rond krijgen.
Ik ben het ermee eens dat we de HRF horen. Deze keer was het echter niet mogelijk. We hebben wel een vertegenwoordiger van de SERV gehoord die diverse technieken aanbracht. Deze technieken zijn niet zo negatief als de heer Van Rompuy voorstelt. Bij de begrotingswijziging kunnen we dus een vertegenwoordiger van de HRF te horen en zo te weten te komen wat de mogelijke effecten het bijblad zal hebben op de saldonorm van het HRF.
De hele operatie heeft in elk geval gunstige gevolgen voor onze verplichtingen in het kader van het stabiliteitspact. Ook voor 2002 is het effect positief, op voorwaarde dat de regering de nieuwe middelen in het FEU niet gebruikt om haar positie ten aanzien van de recurrente uitgaven te vergemakkelijken en te versoepelen. Er moeten ook op dat vlak inspanningen worden geleverd, in het licht van het verwachte tekort van 10 miljard frank. Men is immers vaak geneigd om in een dergelijk geval in de eerste plaats te besparen op de investeringen in de plaats van in de lopende uitgaven. De minister gaf echter de nodige garanties dat dit niet het geval zou zijn. Bij de begrotingscontrole zullen wij hem aan die belofte herinneren. Wij steunen hem in elk geval. (Applaus bij de VLD, sp·a, AGALEV en VU&ID)
Ik sluit mij aan bij de verontschuldigingen die hier reeds geuit werden voor de manier waarop dit onderwerp behandeld werd in de commissie.
De heer Van Rompuy probeert het ontwerp te verdrinken in techniciteit. Hij beweert dat provisionele kredieten niet goed zouden zijn. De ervaring is echter nog beperkt voor een dergelijk oordeel. Op dit ogenblik hebben we één keer de oefening gemaakt om niet aangewende middelen toe te voegen aan het FEU. Tijdige evaluatie is wel aangewezen.
De techniek van het FEU tast misschien wel de annaliteit aan. Het Rekenhof en de SERV uitten die kritiek.
Het gaat hier in de eerste plaats om een politiek verhaal, waarin deze regering voorzichtig is en verantwoordelijkheid neemt voor de middelen van 2002. De regering handhaaft het ritme van de schuldafbouw en handhaaft de 2-procentnorm. Dit laatste gebeurt weliswaar met uitzondering van de CAO's. Deze regering moet blijven regeren, initiatieven nemen en projecten ontwikkelen.
De regering blijft ook het stabiliteitspact respecteren. Meer nog : door de provisionele kredieten gaat ze verder dan haar beloften. Vlaanderen heeft, in het kader van het stabiliteitspact, altijd zijn verantwoordelijkheid genomen. Ook deze keer doet het dat. De schuldafbouw en het mogelijke overschot voor 2002 blijven gehandhaafd. Men grijpt niet in in de recurrente uitgaven. Ik begrijp de bekommernis van de heer Van Rompuy dan ook niet dat, door dit mechanisme, het stabiliteitspact bedreigd zou worden. Ik zie zelf geen probleem.
Wel is het belangrijk dat, indien de begroting een tekort zou vertonen van 10 miljard frank, er een nieuwe begrotingscontrole zou komen. Door het bijspijkeren van het FEU komen middelen vrij, zodat de verbintenissen voor de begroting voor 2002 kunnen gehandhaafd blijven. Het is een goed initiatief. Onze fractie steunt het.
Bij het begin van mijn politieke carrière in 1981 trok ik al ten strijde tegen de massale schuldopbouw in de sociale huisvesting. Ik zet me dus al twintig jaar in voor die zaak.
Een vraag om spoedbehandeling in de plenaire vergadering impliceert nog niet dat het ontwerp hals over kop werd ingediend. De indiening van het ontwerp is een logisch gevolg van de besprekingen in de commissie voor Financiën en Begroting van de begroting 2002. Het ontwerp wil tegemoetkomen aan de verzuchtingen van onder meer de heer Denys, die de vrees uitsprak dat een deel van het budget onderbenut zou blijven. Ik heb hem daarop geantwoord dat de Vlaamse regering eventueel een derde bijblad zou goedkeuren om de slechte parameters op te kunnen vangen en de verschillende engagementen verbintenissen toch te kunnen nakomen.
We hebben gekozen voor de term 'provisioneel krediet', maar het woord 'provisioneel' kan gerust worden weggelaten. Men kan even goed spreken van conjunctureel krediet. De Vlaamse regering wil gedurende een begrotingsjaar alleen maar de mogelijkheid tot kleine correcties vrijwaren. Op het einde van het jaar worden ze geannuleerd, waardoor ze in het FEU terechtkomen. Het gaat trouwens om een techniek die vorig jaar nog door het Vlaams Parlement werd goedgekeurd. Alle schepenen van Financiën die hun budget in overeenstemming willen brengen met de begrote uitgaven en beschikbare middelen, hanteren het systeem.
Wat de HRF-norm betreft, wijs ik erop dat de voorbije jaren een flinke reserve werd opgebouwd, waardoor deze norm helemaal niet in het gedrang komt. De heer Poelvoorde wees er in commissie op dat de operatie budgettair neutraal is voor de begroting 2001, maar wel een effect kan hebben op de begroting 2002. Dat wordt bepaald door de verhouding tussen de betalingen in 2002 en de reserveringen. Het Vlaams Parlement moet elke uitgave van het fonds echter goedkeuren, zodat het er strikt kan op toekijken dat de norm niet wordt overschreden.
Ook ik ben vraag om een transparante werking van het FEU. Het moet duidelijk zijn welke middelen waaraan zullen worden besteed. Daarom heb ik me er ook toe geëngageerd een begrotingstabel met ESER-codes op te maken. ESER staat voor Europees Stelsel voor Europese Rekeningen. En het Vlaams Parlement heeft de definitieve controle op de verschillende vastleggingen.
Regeren is vooruitzien. Maatregelen om de budgetcontrole correct te laten verlopen, behoren volgens mij dan ook tot daden van goed bestuur.
De algemene bespreking is gesloten.
Artikelsgewijze besprekingen
Aan de orde is de artikelsgewijze bespreking van het ontwerp van decreet houdende tweede aanpassing van de middelenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2001.
Er werd op de banken een erratum rondgedeeld. Kan de minister mij verduidelijken waarover het gaat?
Ik heb in de commissie een tekst voorgelezen en laten ronddelen. Deze tekst werd nu op officieel papier van het Vlaams Parlement gedrukt en aan het verslag toegevoegd.
- De artikelen worden zonder opmerkingen aangenomen.
De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen om 15 uur de hoofdelijke stemming over het ontwerp van decreet houden.
Aan de orde is de artikelsgewijze bespreking van het ontwerp van decreet houdende derde aanpassing van de algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2001.
- De artikelen worden zonder opmerkingen aangenomen.
De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen om 15 uur de hoofdelijke stemming over het ontwerp van decreet houden.