Verslag vergadering Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid
Verslag
De heer Hendrickx heeft het woord.
Minister, het Europees-Marokkaans visserijakkoord was in deze commissie al vaak stof tot discussie met de toenmalige minister bevoegd voor de visserij, de heer Peeters. Enkele collega’s en ikzelf hebben dat bijzonder kritisch opgevolgd. Het gaat over een akkoord dat 30 miljoen euro per jaar aan Marokko schenkt, in ruil voor Europese visrechten in hun wateren.
Grote steen des aanstoots is dat in dit akkoord ook de visgronden van de Westelijke Sahara worden verpacht, door de internationale gemeenschap beschouwd als een niet-zelfbesturend gebied. De Westelijke Sahara staat sinds de Marokkaanse invasie van 1974 de facto onder Marokkaanse voogdij. Die is echter verre van legitiem. De Verenigde Naties noch het internationaal recht erkennen Marokko als administratieve autoriteit in de Westelijke Sahara.
Dat Europese belastinggeld verdwijnt in de Marokkaanse staatskas in ruil voor visrechten in bezet gebied. Dat is voor mij en andere collega’s bijzonder opmerkenswaard. De vorige regering gaf toch haar steun aan het vernieuwde protocolakkoord, dat begin 2014 van kracht werd. Ons werd gewezen op de garanties die dit akkoord bood voor economische ontwikkeling en werkzekerheid voor de Sahrawi’s. Bovendien was er een clausule die stelde dat dit akkoord afhankelijk was van het respecteren van de mensenrechten. Ook de EU pakte trots uit met de ‘human rights clause’.
Welnu, vorige maand bracht Human Rights Watch in samenwerking met SAIH een lijvig rapport uit over de mensenrechtensituatie in de Westelijke Sahara, en dat was vernietigend. Op een jaar vonden ze 256 gevallen van marteling, verkrachting, moord of andere schendingen van elementaire mensenrechten op Sahrawi’s door de Marokkaanse overheidsdiensten. Het rapport is bijzonder beklijvend leesvoer, ik kan u de lectuur zeker aanbevelen.
Minister, op welke manier volgt de Vlaamse overheid de uitvoering van de mensenrechtenclausule in het Europees-Marokkaans Visserijakkoord op? In hoeverre is er sprake van consequente monitoring door de Europese diensten? Neemt Vlaanderen hier systematisch kennis van? Zo ja, welke conclusies werden hier voorlopig uit getrokken? In hoeverre rijmen deze met het kwestieuze rapport? Bent u van mening dat de mensenrechtenclausule uit het akkoord nog steeds wordt gerespecteerd? Zo nee, plant u een initiatief?
De heer Vanderjeugd heeft het woord.
Als het klopt wat er in dat rapport staat, dan legt de heer Hendrickx dit terecht op tafel. Hij focust op het eerbiedigen van de mensenrechten. Ik wil ook een ander aspect van de visserij benadrukken, namelijk het stimuleren van selectieve en duurzame visvangst. In Europa wordt er hard gewerkt om de visbestanden te herstellen door het introduceren van een aanlandingsverplichting, een teruggooiverbod en het stimuleren van selectieve en duurzame vistechnieken. In hoeverre geeft Europa het goede voorbeeld voor het vissen in niet-Europese wateren? Daar gaan heel wat middelen naartoe.
Wordt er bij het Marokkaanse regime aangedrongen op selectieve en duurzame vangtechnieken door de eigen vissers? Uiteindelijk zijn deze nodig om de visbestanden te verzekeren en de voedselzekerheid van de bevolking te helpen garanderen. Als we hier met strengere regelgeving worden geconfronteerd, mag er daar geen oneerlijke concurrentie zijn.
De heer Caron heeft het woord.
De vraag van de heer Hendrickx is terecht. Vlaanderen heeft daar misschien relatief weinig impact op. Ik roep de minister wel op om bij de opvolging van dit protocolakkoord dit rapport op de tafel te leggen en te eisen dat er bepaalde zaken gebeuren.
Het is een beetje cynisch. Er komen twee facetten samen: duurzaam vissen, waar we allemaal achter staan, en tegelijkertijd kopen we ons zieltje af en maakt Europa zijn geweten schoon door Marokko 30 miljoen euro te geven om te vissen in een gebied dat eigenlijk niet van hen is. Ik zeg het zoals het is. Daarenboven gebeuren er sterke mensenrechtenschendingen, en ik denk dat de heer Vanderjeugd gelijk heeft dat de duurzaamheid van de visserij met de voeten wordt getreden. Die praktijken zijn Europa onwaardig.
Een terechte vraag en bekommernis van de heer Hendrickx. Hoe volgt de Vlaamse Regering dit op? Wat is de bevoegdheid van de minister van Landbouw en Visserij? Wat is de bevoegdheid van de minister van Buitenlands Beleid? In welke mate is er overleg tussen u beiden in verband met dergelijke dossiers?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Dames en heren, het betreft geen visserijbevoegdheid, maar een bevoegdheid die behoort tot het Departement internationaal Vlaanderen. De Vlaamse Regering en de minister-president, die bevoegd is voor het buitenlands beleid en de ontwikkelingssamenwerking, vindt de mensenrechten uiteraard erg belangrijk. Het staat ook expliciet in de beleidsnota en wordt goed opgevolgd.
De mensenrechtensituatie in Marokko wordt op Europees vlak gemonitord door de Europese dienst voor extern optreden (EDEO). Het directoraat-generaal Maritieme Zaken en Visserij is enkel bevoegd voor de monitoring van de sectorale steun en het visserijgebeuren. De duurzame visserij wordt vanuit Europa opgevolgd. Als er signalen zijn dat dit niet goed gebeurt, zal ik die zorg nog eens overbrengen naar de instanties.
Op basis van rapporten van de EDEO moet de Raad Buitenlandse Zaken besluiten of er sprake is van een schending van de mensenrechten of niet. Als dat zo is, worden de akkoorden, dus ook de visserijakkoorden, automatisch opgeschort.
U citeert een rapport waarin melding wordt gemaakt van mensenrechtenschendingen in Marokko en de Westelijke Sahara. Het lopende protocolakkoord met Marokko bevat op vraag van de Europese Unie expliciete mensenrechtenclausules. Het is aan de Marokkaanse verdragspartner om die bepalingen te respecteren.
U vraagt naar de rol van Vlaanderen. Rechtstreeks is de Vlaamse overheid geen partij bij dit protocolakkoord. Vlaanderen zelf kan er bij Marokko dus niet op aandringen om de mensenrechtensituatie aan te pakken. Dat gebeurt via de federale overheid en via het Europese niveau. Er zijn de voorbereidende vergaderingen van de Directie-Generaal voor Europese Zaken en Coördinatie (DGE), waar dit kan worden aangekaart. Ik zal de bezorgdheden die hier leven, in die zin meegeven. Ik zal dit daar zeker ter sprake laten brengen zodat het goed kan worden onderzocht. We delen deze bezorgdheid allemaal samen, zowel inzake mensenrechten als duurzame visserij.
De heer Hendrickx heeft het woord.
Ondanks het middaguur blijf ik op mijn honger zitten. U fietst rond de materie heen. U begint met te zeggen dat dit meer de bevoegdheid is van Buitenlands Beleid. Volgens mij mag dit geen getouwtrek rond een bevoegdheid worden. Het is ook niet voor niets dat deze vraag in deze commissie wordt behandeld. Ik vraag u toch om dit nauwgezet op te volgen, al dan niet samen met de minister van Buitenlands Beleid. Vlaanderen moet resoluut het voortouw nemen en krachtdadig optreden.
U kondigt aan dat u de bekommernis meeneemt. Dat maakt me blij. Ik zal dit blijven opvolgen. Het is veel te ernstig. Het is niet zomaar een rapportje dat er melding van maakt tussen de regels door. Het staat expliciet in een rapport van een lovenswaardige instelling. We moeten dit au sérieux nemen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.