Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
In dit geval is ‘snus’ geen dialect voor ‘snor’, maar wel degelijk een verboden middel.
De heer Muyters heeft het woord.
Ik moet vaststellen dat snus de laatste jaren aan een stille opmars bezig is, voornamelijk in de voetbalwereld, zegt men mij.
Snus ziet eruit als een theezakje, maar het is gevuld met fijngemalen tabakpoeder en het wordt tussen de bovenlip en het tandvlees geklemd. Via de bloedvaatjes komt er dan zo nicotine in het lichaam. Het zou een rustgevend effect hebben, waardoor stress afneemt, maar zou tegelijkertijd ook zorgen voor extra adrenaline en een verhoogde ademhaling. Het kan ook onopvallend gebruikt worden, dit in tegenstelling tot vapes of sigaretten.
Snus kent echter ook heel wat gezondheidsrisico's: het leidt tot hartkloppingen, de bloeddruk stijgt, het beschadigt de mond en het zou de kans verhogen op mond- en keelkanker. Bovendien zou het bijzonder verslavend zijn. Ik weet niet of jullie dat weten, maar er zou drie keer meer nicotine in snus zitten dan in een sigaret.
Bij ons zouden de tabak- en nicotinezakjes vooral bij de eersteklassers in het voetbal te vinden zijn. Getuigenissen spreken van vijf tot zeven spelers die het gebruiken in sommige ploegen. Sommige clubs zouden ondertussen infosessies organiseren over de gevaren ervan.
Ik heb gehoord dat er stemmen opgaan om snus volledig te weren uit de sport en dat het mogelijk op de verboden lijst van het Wereldantidopingagentschap (WADA) zou komen, maar daar zou nog onderzoek lopende zijn. Ondertussen stellen ook toxicologen bij ons dat snus onder de noemer van doping zou kunnen vallen.
Wat is uw visie op het gebruik van snus in het voetbal?
Hebt u reeds contact gehad met WADA over het gebruik van dit product? Is er zicht op wanneer WADA dit product op de lijst van verboden middelen zal zetten?
Hebt u reeds meldingen gekregen dat snus ook in het amateurvoetbal, of misschien zelfs in het jeugdvoetbal, gebruikt wordt? Ik hoop althans van niet. Wordt hierover overleg voorbereid met Voetbal Vlaanderen?
Minister Weyts heeft het woord.
De invoer en fysieke verkoop van snus is illegaal in de EU, met uitzondering van Zweden, dat als enige EU-land een derogatie voor snus heeft gekregen en dus van de regel mag afwijken. De gebruiker zelf is op dit moment evenwel nog niet strafbaar. Het wettelijk kader is nog volop aan het evolueren. Minister Vandenbroucke kondigde recent ook een verbod op nicotinezakjes aan, boven op het reeds bestaande verbod op snus. Dat is de strafrechtelijke kant.
Specifiek voor sport staat snus, met de actieve stof nicotine, nog niet op de WADA-dopinglijst. Vooraleer een stof of product op de lijst geplaatst wordt, gaat daar een zeer uitgebreide analyse en discussie onder experten en zo nodig een wetenschappelijke studie aan vooraf. Alle stoffen worden afgewogen op de drie geldende criteria. Eén, heeft de stof een prestatiebevorderend aspect? Twee, is er een actueel of potentieel gezondheidsrisico voor de sporter? Drie, is het gebruik in strijd met de ‘spirit of sport’? Elke stof die op de lijst geplaatst wordt, dient aan minstens twee van de drie criteria te beantwoorden.
Vanuit WADA werd deze week nogmaals bevestigd dat nicotine, en dus snus, niet aan de criteria voldoet om op de dopinglijst te worden geplaatst. De studies die er zijn over de mogelijke prestatiebevorderende aspecten van snus of in het algemeen nicotine in de sport, ook de studies die WADA mee ondersteund heeft, zijn op dat vlak niet eenduidig en spreken elkaar op sommige punten zelfs tegen.
Nicotine staat wel al jaren op de ‘monitoring list’, wat wil zeggen dat de stof in de gaten wordt gehouden en dat jaarlijks geëvalueerd wordt of het product al dan niet op de dopinglijst moet worden geplaatst. WADA bevestigde wel zich ervan bewust te zijn dat snus in bepaalde sporten wordt gebruikt en dat het actief de evoluties en nieuwe data blijft evalueren.
Voetbal Vlaanderen gaf mee dat het geen kennis heeft van een echte problematiek, los van de krantenartikels, maar is wel bereid om dit in de komende competitieluwe periode mee te nemen in hun campagne voor de promotie van een faire en gezonde sport. Hierbij kan ook de verantwoordelijkheid van de clubs worden meegenomen, om ook in hun interne reglementen regels rond snusgebruik op te nemen, net zoals dit rond roken gebeurt. Nu, ook al is het voorlopig niet opgenomen op de dopinglijst, toch neemt de Nationale Antidopingorganisatie Vlaanderen (NADO Vlaanderen) haar verantwoordelijkheid op door snus in haar opleidingen en in haar algemene boodschap op te nemen.
Het gaat dus niet om een illegaal of verboden product binnen de sport, maar ik sluit mij zeker aan bij de ontradingsinspanningen. Verslaving van sporters aan eender welk product dat schadelijk is voor de gezondheid, valt niet te rijmen met een gezonde levensstijl, al zeker niet als het gebruik ervan zich rond het sportgebeuren zou afspelen. Het hoort in elk geval niet bij een gezonde sportbeoefening.
De heer Muyters heeft het woord.
Uw antwoord is voor mij heel duidelijk, minister. Ik juich toe dat het zou worden opgenomen in de campagne rond fair en gezond sporten en in de interne reglementen van voetbalclubs. Ik ben ook heel blij te horen dat NADO Vlaanderen dit in haar opleidingen zal opnemen.
Ik heb geen bijkomende vragen. Ik ben heel tevreden met dit antwoord.
De heer Annouri heeft het woord.
De eerste keer dat ik over snus las, was enkele weken geleden in de pers. De eerste keer dat ik hoorde dat ‘snus’ ook dialect is voor ‘snor’, was deze ochtend, toen collega Almaci dat zei.
Ter verduidelijking, u geeft aan, minister, dat dit illegaal is in de EU, behalve in Zweden, maar dat het tegelijkertijd niet op de dopinglijst staat. Dat lijkt me wat contradictorisch: als iets verboden is, dan zou het logisch zijn dat het ook niet gebruikt mag worden of toegelaten is in de sport. Daar zit volgens mij een discrepantie. Kunt u dat wat meer toelichten?
De heer Deckmyn heeft het woord.
Mijn vraag was wat gelijkaardig. Snus is verslavend en gevaarlijk voor de gezondheid, maar het is ook verboden in Europa. Dan is het toch vreemd dat het nog niet op die lijst staat? Ik begrijp de discussie wel: het gaat over stimulerende effecten. Maar ik heb dus dezelfde vraag als collega Annouri inzake die discrepantie.
We hebben het hier nu vooral over voetbal, maar, minister, hebt u er weet van of snus ook zijn ingang heeft gevonden in andere sportmiddens?
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister, mijn tussenkomst ligt helemaal in lijn met de vorige. Het is inderdaad onbegrijpelijk dat dit nog niet verboden is en dus gebruikt kan worden in de sport. Kunt u vanuit uw kabinet geen richtlijn meegeven aan de clubs waarin u sterk aanbeveelt dat gezond en ethisch sporten niet samengaat met snus?
Minister Weyts heeft het woord.
Voor alle duidelijkheid, op strafrechtelijk vlak zijn de invoer en verkoop van snus illegaal, maar het gebruik ervan niet. Er is dus niet echt een incongruentie op dat vlak.
Als het dan specifiek gaat over het dopingaspect, dan zijn er drie criteria ter zake, waarvan er twee vervuld moeten zijn. Producten en de wetenschap errond worden op regelmatige basis aan die criteria getoetst. Zoals gezegd, spreken de studies rond nicotine elkaar flagrant tegen. Er zijn zelfs studies die aantonen dat nicotine geen stimulerend, maar net een tegenovergesteld effect heeft. Er is dus geen wetenschappelijke eenduidigheid.
Via NADO Vlaanderen nemen we het wel mee in de sensibiliserende en educatieve taak.
De heer Muyters heeft het woord.
Ik denk dat het duidelijk is, uit de vragen en de publicaties die er zijn geweest, dat snus iets is om verder op te volgen. Ik denk dat we dat zeker zullen doen.
Die dopinglijst van WADA, daar hebben we vanuit Vlaanderen geen grip op. Die wordt ook wel heel degelijk opgesteld, zo heb ik altijd ervaren, dus ik zou mijn pijlen daar niet op richten.
Nu, ik ben heel blij met de initiatieven die u niettegenstaande die tegenstrijdige berichten wilt nemen, minister. Het is sowieso ongezond en volgens mij ook tegen de spirit van de sport.
De vraag om uitleg is afgehandeld.