Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister, de Belgische voetballer Dante Vanzeir zal voor onbepaalde tijd niet meer spelen voor zijn team, de New York Red Bulls. Ondertussen is het wel al een beetje bijgelegd. Onze landgenoot zou zich schuldig gemaakt hebben aan racistisch taalgebruik tijdens de match tegen de San José Earthquakes.
In de Verenigde Staten neemt men racistisch en discriminerend taalgebruik zeer ernstig. In de Belgische competitie en vele andere Europese competities is dat jammer genoeg veel minder het geval. Zo vertikken veel clubs het om hun eigen spelers terecht te wijzen of te straffen bij racistische uitlatingen. Ze gaan de uitlatingen soms zelfs minimaliseren om lichtere straffen te krijgen. Dat is een fout signaal.
Paul Beloy, ex-speler van KV Mechelen, Beerschot en Lierse, vindt dat alleen duidelijke regels helpen. Ook volgens sportpsycholoog Jef Brouwers heerst er in de VS nu eenmaal een duidelijker racismebeleid in de sport dan bij ons. Enkel als je kordaat optreedt, kun je dit probleem aanpakken. Zo niet, blijft het schering en inslag op onze velden en zal het aantal meldingen blijven toenemen.
Hoe staat u tegenover de kordate aanpak van racisme en discriminatie in het Amerikaanse voetbal?
Kunt u het Amerikaanse racismebeleid in de sport toelichten? Welke lessen trekt u hieruit voor de strijd tegen racisme in de Vlaamse sport?
Vindt u de huidige straffen, die meestal alternatieve straffen zijn, zoals een bezoek aan Kazerne Dossin, het lezen van een boek of het bekijken van een documentaire, afdoende? Denkt u dat die straffen helpen?
Minister Weyts heeft het woord.
Wat de aanleiding van deze vraag betreft: nu het stof wat is gaan liggen, blijkt dat er nogal snel gecommuniceerd en opgetreden is en dat de soep misschien wat te heet werd opgediend, in die zin dat de vraag rijst of er wel degelijk sprake was van racisme. Het was alleszins niet intentioneel, het was een jammerlijke woordkeuze.
Ik ben natuurlijk geen specialist in het Amerikaanse sportsysteem, maar de Amerikaanse sport is eigenlijk opgebouwd via een sterke schoolsportorganisatie, via het Olympisch Comité, de sportfederaties en de profliga’s. Het Europese sportmodel zit helemaal anders in elkaar en een vergelijking met ons sportmodel is dan ook niet zomaar te maken. Wat interessant is en als voorbeeld kan dienen, is dat er van overheidsregulering weinig tot geen sprake is in de Amerikaanse sportwereld en er dus een grote mate van zelfregulering is, ook op het vlak van racisme.
In Vlaanderen werken we samen met Voetbal Vlaanderen heel actief aan het ‘Come Together’-actieplan en de Nationale Kamer Racisme en Discriminatie, waarmee we zeker in het voetbal al sterk inzetten op zelfregulering en kordater optreden tegen allerlei vormen van discriminatie. Dat hebben we hier al regelmatig besproken, meestal na een vraag van u, mevrouw Lambrecht.
Ik herhaal graag dat in een tuchtreglement – gelukkig – verschillende gradaties van sancties zitten en het aan het tuchtorgaan is om te oordelen welke sancties het meest gepast zijn ten overstaan van de gepleegde feiten. Dat kan gaan van alternatieve maatregelen, die gedragsverandering willen ondersteunen, tot zwaardere sancties.
We konden hiervan getuige zijn via de afleveringen van ‘De Rechtbank’, waarin de Nationale Kamer Discriminatie en Racisme van de Voetbalbond aan bod kwam. Het ging toen om een casus waarbij een speler die een scheidsrechter beledigde met termen als ‘kutchinees’ en ‘spleetoog’, zes maanden geschorst werd, waarvan vier met uitstel. Een andere speler kreeg dan weer een schorsing van zes maanden, waarvan drie met uitstel, omdat die ‘Ga terug naar uw land!’ tegen een tegenstander gezegd had. Daaruit blijkt echt wel dat daar kordaat tegen wordt opgetreden, in samenwerking met de federatie in kwestie, Voetbal Vlaanderen. Dat gaat in concreto dus niet louter om alternatieve sancties, maar echt doortastende sancties.
Zoals ik ook vorige keer al aangaf, zitten we nu pas in het tweede werkingsjaar van het ‘Come Together’-actieplan. Toch stel ik tot mijn tevredenheid vast dat er bakens verzet worden.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Vlaanderen doet inderdaad een aantal dingen, zij het niet veel. Iedereen verdient zeker ook een tweede kans. Mensen volledig uitsluiten na een geval van discriminatie of racisme vinden wij ook geen oplossing. Iedereen moet tot inzicht kunnen komen en daarna terug kunnen komen.
De clou van de zaak is wel dat het signaal duidelijk moet zijn. Daarom betreur ik dat u zegt dat het bij Dante Vanzeir misschien wel zou gaan om een jammerlijke woordkeuze. Daarmee gaan we in tegen de duidelijkheid. Er was duidelijk sprake van racisme, niet van een jammerlijke woordkeuze. (Opmerkingen van Philippe Muyters)
Het was iemand die dacht dat het kon om anno 2023 nog dergelijke racistische uitspraken te doen.
Het gaat ook in tegen wat ik op de televisie gezien heb van de Nationale Kamer Discriminatie en Racisme, want die treedt wel degelijk streng op en geeft geen voordeel van de twijfel, toch in de gevallen die ik gezien heb. Ik zou toch pleiten voor die duidelijke lijn.
Spelers en ouders die zich bezondigen aan racisme, worden in Vlaanderen soms niet genoeg op de vingers getikt door de clubs. De clubs vergoelijken soms om minder boetes te krijgen. Ik denk dat we daarvan af moeten.
Langsgaan in Kazerne Dossin of een documentaire bekijken, ik denk dat dat nuttig kan zijn, maar het zijn toch wel zeer zwakke sancties. Er zouden duidelijke sancties moeten zijn, met ook een degelijk hersteltraject, waarvan je ziet dat iemand inzicht verwerft. Dante Vanzeir heeft zich bijvoorbeeld publiekelijk geëxcuseerd. Ik denk dat er bij hem wel sprake is van enig inzicht.
Zijn er elementen van die Amerikaanse aanpak, die heel erg duidelijk en kordaat is op het vlak van zelfregulering, die u nog wilt overnemen? Als ik denk aan zelfregulering in Italië: daar werkt dat niet, toch niet als je ziet wat Lukaku daar onlangs meemaakte, toen hij slachtoffer werd van die koren in het publiek omdat hij opkwam tegen racisme.
We zien heel veel diversiteit op de voetbalvelden, maar veel minder in de bestuurskamers. We hebben daar al veel vragen over gesteld. De samenstelling van de sportbesturen is totaal niet meer representatief voor de diversiteit bij de sportende Vlamingen. Ook dit betekent eigenlijk een rem in de strijd tegen discriminatie. Bent u nog bezig met het aanpakken van die diversiteit in de bestuurskamers? Ziet u daar ook resultaten van?
De heer Muyters heeft het woord.
Ik wil heel kort tussenkomen, omdat ik vind dat er hier soms nogal gemakkelijk wordt veroordeeld. Het is ten eerste niet aan ons om mensen te veroordelen, zeker niet als ik dan de versie lees van Dante Vanzeir zelf: hij had het tegen de scheidsrechter, niet tegen zijn collega, en hij mompelde in zichzelf ‘what a monkey’, in de filosofie van ‘wat een clown van een scheidsrechter’. Je kunt jezelf de vraag stellen of je een scheidsrechter een ‘clown’ mag noemen, maar dat gaat over iets helemaal anders dan een feit van racisme. Er was zelfs sprake van dat hij zijn collega het n-woord genoemd zou hebben. Het lijkt mij niet aan ons om hem te veroordelen. Hij aanvaardt zijn straf en gaat ook een verbeteringstraject volgen. Mensen die hem kennen – ik ken hem niet persoonlijk – waren ook heel verbaasd dat hij zich schuldig zou maken aan racisme. Ik doe dus een oproep om voorzichtig te zijn met veroordelen en zo duidelijk te zeggen dat die persoon die fout gemaakt heeft.
Ik wil zelf nog een kleine aanvulling geven. Het hele debat is natuurlijk Amerikaans. De vraag is wat wij in Vlaanderen kunnen doen of leren. Wat mij in het hele proces het meeste is opgevallen, is de houding van de supporters. We hebben hier al verschillende vragen gekregen over racistische gezangen en incidenten vanuit de tribunes, maar daar hebben supporters de radicale keuze gemaakt dat ze geen enkele vorm van racisme tolereren, in die mate zelfs dat ze niet willen supporteren voor een club die niet streng genoeg is. Dat is een mentaliteitsverandering. Je kunt je dan nog afvragen of het niet te zwart-wit is, maar het is een opmerkelijke mentaliteitsverandering die het beleid alleen maar kan ondersteunen in zijn aanpak van racisme en die aan duidelijkheid niets te wensen overlaat. Dat is de oefening die we moeten maken met supporters en iedereen die deel uitmaakt van het hele sportgebeuren: de algemene teneur moet zijn dat racisme niet kan en dat iedereen die mentaliteit moet uitdragen. Dat is wat me het meeste is opgevallen aan wat daar in de VS gebeurd is. Wat dat betreft, denk ik dat we daaruit kunnen leren om de strijd samen aan te gaan. Dat is de nuance die ik wilde aanbrengen.
De heer Van Dijck heeft het woord.
Ik onderschrijf wat hier gezegd wordt, en ik wil een oproep doen. Straks in de plenaire vergadering ligt er een voorstel van resolutie ter stemming voor, een voorstel dat eerst hier behandeld is, waarmee we geweld en dergelijke willen veroordelen. Ik ben heel blij met het beleid dat hier in Vlaanderen gevoerd wordt. We hebben de aanspreekpunten integriteit (API’s), we hebben de fairplayhouder, het fairplayklassement, de communicatiecampagne, het Centrum Ethiek in de Sport (ICES) en noem maar op. Er wordt dus wel heel wat gedaan.
Als het dan echt om sanctioneren gaat, dan kijk ik naar twee instanties. Enerzijds zijn er de federaties zelf. Daar is er dat zelfregulerende, zoals in Amerika. Anderzijds is handhaving en sanctioneren een federale uitdaging. Als we dat in Vlaamse handen willen, dan vindt u in ons een bondgenoot om de minister die bevoegdheid te geven, mevrouw Lambrecht. (Opmerkingen van Annick Lambrecht)
Minister Weyts heeft het woord.
We vinden elkaar alsnog.
Wat betreft de ambitie om te zorgen voor een meer divers samengestelde bestuurskamer: we werken daarvoor samen met het ICES. Elementen rond diverse samenstelling van raden van bestuur van sportfederaties zitten ook vervat in de Code Goed Bestuur.
Wat de aanleiding van de vraag betreft, is de bezorgdheid dat we uitspraken en handelingen niet te snel als racistisch mogen bestempelen, want daarmee devalueer je eigenlijk de werkelijk racistische uitspraken en handelingen. Als u zegt dat we niet kordaat optreden: ik heb u net het voorbeeld gegeven van de Nationale Kamer Discriminatie en Racisme, die effectieve schorsingen heeft uitgesproken. Dat is wel degelijk doortastend, niet zonder meer symbolisch. Als het gaat om werkelijk racistische uitspraken, dan wordt er kordaat opgetreden.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Ik ondersteun dat kordate optreden. In deze commissie trekken we, op één partij na, die hier nu niet aanwezig is, aan hetzelfde zeel als het over racisme gaat.
Ik wil toch nog dit zeggen: ook al gaat het om racistisch gemompel, dan nog is het racisme en kan het niet door de beugel. Uitspraken als ‘what a monkey’ kunnen ook niet. Ik zeg dat niet alleen, een heel belangrijke politica zei ooit: “Taal is belangrijk.” Ik denk dat dat zeker opgaat voor racistisch taalgebruik.
Nu, iedereen verdient een tweede kans. Alle steun voor allerlei verbeteringstrajecten, zodat mensen inzien wat kan en wat niet kan.
Ik steun de voorzitter ook heel erg in haar pleidooi rond de supporters, die vrijwillig en onbezoldigd een heel grote rol spelen en die gelukkig met steeds meer zijn die dergelijk gedrag niet tolereren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.