Verslag vergadering Commissie voor Binnenlands Bestuur, Gelijke Kansen en Inburgering
Verslag
De heer Van Rooy heeft het woord.
Mijn vraag gaat over LEVL. Zoals u weet, is dat een participatieorganisatie van de Vlaamse Regering die jaarlijks 700.000 euro ontvangt, en die lanceerde een videocampagne op de Internationale Dag tegen Racisme op 21 maart, vorige week dus.
Die campagne omvat vijf filmpjes waarin blanke Vlamingen getuigen over racisme – vermeend racisme – dat dierbaren met een migratieachtergrond – partner, kind, vriend enzovoort – hebben ervaren. De directrice Kathleen Van Den Daele wil hiermee naar eigen zeggen, en ik citeer haar: “tonen dat racisme en discriminatie een zaak is van iedereen”.
De opvolger van het Minderhedenforum LEVL, kiest met deze videocampagne volgens ons echter voor een wel zeer eenzijdige focus op racisme en discriminatie. Over racisme en discriminatie tegenover blanken of autochtone Vlamingen, of tussen groepen met een andere etnisch-culturele migratieachtergrond, bijvoorbeeld tussen Marokkanen en zwart-Afrikanen, tussen Turken en Koerden, of tussen Arabieren en Joden wordt immers met geen woord gerept in die video’s.
Door de suggestie die door die videocampagne dus wordt uitgedragen – dat alleen blanke, autochtone Vlamingen racistisch kunnen zijn – viseert en stigmatiseert LEVL de autochtone Vlaming. Men kan immers niet enerzijds vaststellen, en vaak ook toejuichen zoals organisaties zoals LEVL dat doen, dat onze samenleving vandaag superdivers is, en anderzijds steeds opnieuw doen alsof alleen de blanke Vlaming racistisch kan zijn, terwijl er zich allicht meer en virulenter racisme bevindt binnen bepaalde gemeenschappen met een migratieachtergrond.
Terwijl Dyab Abou Jahjah op de Internationale Dag tegen Racisme zeer terecht tweette, en ik citeer hem: “Op deze Internationale Dag tegen Racisme wil ik zeggen dat ik blij ben dat mijn kinderen opgroeien in het enige deel van de wereld waar racisme de uitzondering is en niet de regel, en waar overheden bezig zijn met het bestrijden van racisme in plaats van het te promoten.” Dat is dus ter illustratie van mijn punt.
De decretale opdrachten van LEVL als participatieorganisatie zijn, ten eerste, het behartigen van de belangen van personen van buitenlandse afkomst. Ten tweede, personen van buitenlandse afkomst vertegenwoordigen ten opzichte van de Vlaamse overheid. Ten derde, beleidsaanbevelingen uitbrengen. Ten vierde, lokale actoren sensibiliseren voor, en ondersteunen bij het nemen van initiatieven om de beleidsparticipatie van de personen die vermeld worden in artikel 3, te bevorderen.
Vandaar stel ik mijn vragen aan u, minister. Ten eerste, kunt u mij meedelen op welke wijze de videoreeks – de campagne van LEVL – past in de decretale opdracht van deze participatieorganisatie? Ten tweede minister, kunt u mij meedelen of het systematisch voorstellen van allochtonen als slachtoffers van racisme enerzijds, en blanke autochtonen als daders anderzijds de belangen van personen van buitenlandse afkomst behartigt? En ten derde minister, erkent u dat deze videoreeks om de genoemde redenen eigenlijk de integratie helemaal niet ten goede komt? En tot slot minister, stel ik nog de vraag op welke wijze u garandeert dat LEVL zich houdt aan zijn decretale opdracht en ons belastinggeld dus niet misbruikt voor dit soort toch wel zeer eenzijdige en stigmatiserende boodschappen? Bedankt.
Minister Somers heeft het woord.
Dank u wel, mijnheer Van Rooy, voor uw vraag. Aangaande uw eerste vraag hebt u zelf verwezen naar de opdrachten die LEVL krijgt als participatieorganisatie. LEVL moet werken rond de decretale opdrachten die via het ministerieel besluit van 11 oktober 2020 geconcretiseerd zijn in beleidsprioriteiten.
Een van de beleidsprioriteiten is het werken rond het thema racisme en discriminatie. Dit is ook zo opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst 2022-2026 tussen LEVL en de Vlaamse Regering. Het verrichten van bewustwordingscampagnes rond racisme en discriminatie past dan ook volledig binnen de opdracht van LEVL.
Ik wijs er ook op dat LEVL conform het Integratie- en inburgeringsdecreet haar opdrachten op onafhankelijke wijze uitoefent. Dit betekent dan ook dat het niet aan de Vlaamse Regering is om te bepalen hoe LEVL invulling geeft aan haar opdrachten en acties.
Wat betreft uw tweede en derde vraag verwijst u nadrukkelijk naar vijf filmpjes. Ik heb aan de voorzitter van de commissie gevraagd om dit filmpje te bekijken, iets wat we hier zelden doen. Het duurt 2 minuten en 56 seconden. Nadien kunnen we bekijken of het inderdaad is zoals u zegt, namelijk dat allochtonen als slachtoffers van racisme worden voorgesteld enerzijds, en blanke autochtonen als daders worden voorgesteld anderzijds. Ik stel voor dat we daar even naar kijken.
(Minister Bart Somers toont een filmpje.)
Dit was een van de vijf filmpjes. Ik heb ook de vier andere gezien, en die waren zeer gelijklopend. Ik stel vast dat het louter persoonlijke getuigenissen zijn van mensen zonder een migratieachtergrond die getuigen over de discriminatie die hun partners, kinderen of vrienden met een migratieachtergrond ervaren en hoe dat hen ook persoonlijk raakt.
U beweert dat de filmpjes blanke autochtonen als daders van discriminatie bestempelen maar dit wordt echter nergens in de filmpjes gezegd. Het is ook niet correct wat u doet.
De participatieorganisatie heeft met de filmpjes de aandacht willen vestigen op het gegeven dat niet enkel de slachtoffers geraakt worden door discriminatie en racisme, maar dat dit ook impact heeft op hun naaste omgeving, familie en vrienden.
Het uitrollen van een sensibiliseringscampagne om mensen, met of zonder migratieachtergrond, bewust te maken van de impact van discriminatie en racisme is niet iets dat de integratie belemmert zoals u aangeeft. Integendeel, het kan de integratie bevorderen doordat het juist het promoten van verdraagzaamheid in de samenleving beoogt.
In antwoord op uw vierde vraag, kan ik antwoorden dat het besluit van de Vlaamse Regering van 26 juni 2020 de nodige garanties biedt om erop toe te zien dat LEVL zijn opdrachten correct uitvoert en de toegekende subsidies correct aanwendt.
Conform dit besluit van de Vlaamse Regering wordt de participatieorganisatie door het Agentschap Binnenlands Bestuur jaarlijks geëvalueerd op volgende zaken: de naleving van de erkenningsvoorwaarden waaronder de beleidsprioriteiten die ik voor LEVL heb vastgelegd; de correcte uitvoering van de afspraken die opgenomen zijn in de samenwerkingsovereenkomst; de wijze waarop LEVL de toegekende subsidies heeft aangewend.
Van deze jaarlijkse evaluatie van LEVL bezorgt het Agentschap Binnenlands Bestuur mij een evaluatierapport uiterlijk tegen 1 juli van hetzelfde werkjaar. Indien het Agentschap Binnenlands Bestuur in haar evaluatierapport tekortkomingen vaststelt, dan kunnen er door mij, na een aanmaning zoals vastgelegd in het besluit van de Vlaamse Regering, een van de volgende sancties getroffen worden: subsidies verminderen of terugvorderen; een tijdelijke schorsing van de erkenning; het opheffen van de erkenning, waardoor de samenwerkingsovereenkomst met de Vlaamse Regering wordt ontbonden.
Maar zoals gezegd zie ik in dit filmpje geen enkel probleem, wel integendeel. Ik vind dit een mooie en correcte vertaling van haar decretale doelstellingen en van het actieplan dat de Vlaamse Regering heeft goedgekeurd.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Minister Somers, u bevestigt natuurlijk gewoon mijn punt. Dit is een heel eenzijdige blik op racisme. Er is hier niemand in deze filmpjes met een migratieachtergrond die getuigt over racisme of discriminatie vanwege iemand met een andere migratieachtergrond. Dat zijn serieuze problemen in onze samenleving. U hoeft soms maar de berichten te lezen over asielcentra waar bijvoorbeeld Afghanen en Syriërs elkaar de kop inslaan. U hoeft de berichten maar te lezen over de Turken en de Koerden die elkaar soms met messen te lijf gaan, bijvoorbeeld in de Brederodewijk in Antwerpen. U hoeft maar een boek te lezen zoals die van de Turks-Franse auteur Tarik Yildiz – en ik citeer hem: “Le racisme anti-blanc: ne pas en parler, un deni de réalité”, een realiteit waar niet over wordt gesproken – om te weten dat antiblank racisme, net zoals racisme tussen mensen met een migratieachtergrond onderling, een zeer groot probleem is. In geen enkele van die getuigenissen, of in die video’s, zie ik dat weerspiegeld worden.
Er wordt altijd gezegd dat het een afspiegeling moet worden van onze superdiverse samenleving. Wel, die video’s zijn geen afspiegeling van de superdiverse samenleving, want die lijken ervan uit te gaan dat racisme steeds eenzijdig gebeurt van de blanke versus de niet-blanke. Dat is de suggestie die wordt gewekt met die video’s. Ik begrijp dat niet goed. Waarom zie ik daar geen Afghaanse heer getuigen over racisme vanwege een Syriër? Waarom zie ik daar geen Marokkaan getuigen over racisme tegenover een zwarte? Waarom zie ik daar geen Joodse heer getuigen over antisemitisme vanwege een Arabische moslim? Dat is virulent aanwezig in onze samenleving binnen die gemeenschappen die zijn geïmmigreerd, en dat wordt nooit geadresseerd.
Ik zou u willen vragen, minister Somers, om dat toch te erkennen, en misschien toch gewoon ervoor te ijveren dat LEVL ook eens specifiek daar een videoreeks over maakt. Dat het hier niet in zit, vind ik al erg genoeg, maar dat zou natuurlijk kunnen worden opgelost door ook zo’n videoreeks te maken over andere vormen van racisme.
Mevrouw Sminate heeft het woord.
Ik vind het allemaal niet zo zwart-wit zoals het hier wordt voorgesteld. De titel van de campagne was: ‘Racisme is een strijd van ons allemaal’. Als ik het zo zie, dan laat men een nieuw perspectief toe in deze campagne. Men laat de familie en partners expliciet getuigen over de verbinding met de samenleving, en ik vind dat eigenlijk niet zo slecht. Ik vind het niet echt een verhaal van slachtoffers tegenover daders, mij komt dat zo niet over. Het zijn gewoon getuigenissen.
Dat wil niet zeggen dat ik het eens ben met alles wat ik gehoord heb, en met alle uitspraken die gedaan worden. Dat wil ook niet zeggen dat ik hier plots zit als de grote verdediger van LEVL, want ik zal die organisatie altijd kritisch blijven benaderen, en zij weten dat ook. Maar ik vind dit niet problematisch.
Racisme bestaat, ik weet dat maar al te goed. Het is niet structureel, zoals sommigen ons willen laten uitschijnen, maar ik vind niet dat deze filmpjes ons in die richting willen doen denken.
De suggestie die wordt gedaan om een bijkomende reeks filmpjes te maken, vind ik ook wel valabel om over na te denken. Ik zou daar zeker niet tegen zijn.
Minister Somers heeft het woord.
Laat me beginnen door eerst en vooral LEVL te feliciteren. Ik vind eigenlijk dat deze filmpjes heel goed gemaakt zijn. Ze zijn niet heel confronterend in het aanklagen van daders, maar getuigenissen zijn van Vlaamse mensen, die hun wortels in Vlaanderen hebben, een partner hebben die duidelijk van ergens anders komt en getuigen over wat men in het leven tegenkomt en ervaart. En dat is een realiteit in Vlaanderen. We kunnen onze ogen daarvoor sluiten. Mensen met een beperking komen dat ook tegen. Verschillende soorten mensen komen dat tegen. Hier gaat het over mensen met een etnisch-cultureel andere achtergrond die dat tegenkomen. En zo’n getuigenis van iemand die met zo’n persoon opgroeit, vind ik heel sterk. Dat is motiverend, mobiliserend en haalt eigenlijk het beste uit de Vlaamse samenleving. Dat is een eerste zaak. Ik maak ze niet, ik kan ook niet de opdracht geven om ze te maken, maar ben eigenlijk heel tevreden over de kwaliteit van die filmpjes.
Ten tweede wordt nergens in dat filmpje gezegd dat de partner slachtoffer is van racisme jegens een persoon met een blanke achtergrond. Dat wordt nergens gezegd. Dat is een veronderstelling die gemaakt wordt door de heer Van Rooy. De heer Van Rooy zegt: “Je ziet Vlaamse mensen die getuigen dat ze een partner hebben, die zelfs niet in beeld komt. Die botst op vooroordelen en racisme.” Vanwaar die vooroordelen en dat racisme komen, wordt nergens gezegd. Er wordt nergens gezegd dat dat van blanke mensen komt.
Ondanks die vaststelling, mijnheer Van Rooy, ondanks die vooringenomenheid, vind ik wel dat u eigenlijk een goede suggestie doet. Ik sta altijd open voor goede suggesties, en ik denk dat het inderdaad goed is, en we gaan die suggestie meegeven aan LEVL – en nogmaals, LEVL is daar heel vrij in – dat het de reeks filmpjes nog sterker zou maken, mocht iemand met een duidelijk etnisch-cultureel andere achtergrond ook getuigenis afleggen op dezelfde manier. Maar opgelet: indien zulke filmpjes gemaakt zouden worden, met bijvoorbeeld mensen met een Turkse, Marokkaanse of Afghaanse achtergrond, die komen getuigen over wat hun partner meemaakt, zou iemand als Sam Van Rooy hier komen zeggen: “Ja maar, kijk eens, je bent opnieuw bezig. Die persoon is opnieuw slachtoffer van discriminatie veroorzaakt door blanke mensen.”
Want we moeten het op dezelfde manier maken, dus met de getuigenis van iemand met bijvoorbeeld een Marokkaans uiterlijk die zegt dat, wanneer zijn partner op straat loopt, die wordt gediscrimineerd, wordt nagefloten. Het zou bijvoorbeeld een Marokkaanse man kunnen zijn die zegt dat zijn vrouw wordt nagefloten op straat, en dat hij dat niet kan aanvaarden. En dan zal de grote vraag in het hoofd van sommigen natuurlijk zijn: wordt die nagefloten door een blanke, of door iemand met een migratieachtergrond? Het blijft dus natuurlijk altijd een manier waarop je er vanuit een soort vooringenomenheid naar kijkt.
Maar ik vind het een goede suggestie om inderdaad ook mensen die geen Vlaamse roots hebben, in zo’n filmpje mee te nemen en getuigenis te laten afleggen.
Want het is juist wat u zegt, mijnheer Van Rooy: discriminatie en racisme vind je niet alleen bij één groep in de samenleving. Dat risico, het gevaar, de vooroordelen kunnen overal bestaan. Erger nog, volgens mij bestaan ze ook overal. Het is niet omdat je je roots in Afrika of Azië hebt, dat je niet ontvankelijk bent voor vooroordelen en racisme. En we weten allemaal dat er in onze samenleving, omdat er veel diversiteit is, soms ook racisme is van bijvoorbeeld een Marokkaanse man tegen een zwarte, Afrikaanse vrouw, of omgekeerd. Dat bestaat ook, evenzeer als racisme van blanke mensen tegenover Afrikaanse mensen. Dat is nu eenmaal een realiteit, en is in al die verschillende dimensies even verwerpelijk. Ik vind het dus belangrijk om dat in beeld te brengen op een manier die rakend is. Ik denk dat veel mensen, omdat ze zich identificeren met die spreker, meegenomen worden door empathie en inderdaad aanvoelen dat het niet serieus is. Ik denk dat het inderdaad een goede zaak zou zijn om ook andere Vlamingen, met een etnisch-cultureel andere achtergrond, te mobiliseren om zich niet te laten meeslepen door racisme en discriminatie.
De heer Van Rooy heeft het woord.
De realiteit wordt toch wel onder de mat geveegd. Men hoeft toch alleen maar naar de landen van herkomst te kijken en de cultuur daar: het racisme dat daar heerst – niet bij iedereen uiteraard – is veel virulenter en zit veel dieper dan bij ons. Kijk naar het geïnstitutionaliseerde racisme dat vaak heerst in landen in Afrika, Noord-Afrika en Azië om te beseffen dat die groepen uit die landen komen. Wij zijn een samenleving die al decennia institutioneel strijdt tegen het racisme. Dat om te beginnen. Men kan niet zomaar zeggen – want dat doet u altijd – dat er overal wel wat racisme zit. Op zich klopt dat, maar bij de ene cultuur en bij de ene bevolkingsgroep is dat natuurlijk veel manifester en virulenter dan bij de andere, vanwege historische en culturele redenen.
Ten tweede vind ik die video’s op zich misschien ook nog niet zo slecht gemaakt. Maar de sterkte die u erin ziet, mijnheer Somers, namelijk dat het getuigenissen zijn van ‘partners van’ en dat de dadergroep inderdaad niet wordt genoemd, vind ik eigenlijk net de zwakte van deze video’s. Natuurlijk kunt u tegen mij zeggen dat het eender wie kan zijn. Ik heb met heel wat mensen gesproken die de campagne hebben gezien. Iedereen voelt aan: het is opnieuw de blanke Vlaming die hier eenzijdig wordt benoemd als dader. Dat is wat deze filmpjes doen, net omdat er geen dadergroepen worden genoemd.
Ik zou eigenlijk zo’n videoreeks willen die superdivers is – zoals een stad als Antwerpen bijvoorbeeld, of een stad als Brussel – waarbij allerlei bevolkingsgroepen en culturen aan het woord komen. Ze getuigen over het racisme dat zij ontvangen vanwege bepaalde andere migrantengroepen, die dan ook benoemd worden. Láát ons dat maar eens benoemen, wie de daders zijn. Daar moet u toch achter kunnen staan, om de daders ook effectief te benoemen? Als je de daders niet kent, of hun culturele achtergrond niet kent, kun je het racisme natuurlijk moeilijk bestrijden, want je weet niet waar het vandaan komt.
Minister Somers, we hebben elkaar misschien een beetje gevonden, maar gaat u dan de suggestie … Ik mag eigenlijk geen vraag meer stellen, ik weet het. Maar gaat u dan de suggestie doen aan LEVL? Ik hoop althans dat u dat effectief gaat doen en dan wacht ik met spanning op de volgende videoreeks die wij dan opnieuw zullen bespreken, absoluut!
Bij dezen moet ik duidelijk zijn: op die vraag mag de minister niet meer antwoorden. Het staat u vrij om een vraag om uitleg ter zake in te dienen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.