Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
Mevrouw Claes heeft het woord.
Minister, de werkzaamheidsgraad van personen met een arbeidsbeperking schommelt rond de 45 procent. Zonder extra begeleiding en ondersteuning op maat is het zeer moeilijk om die doelgroepen toe te leiden naar de arbeidsmarkt. Wij zijn ervan overtuigd dat het hebben van een job de motor vormt van meer maatschappelijke inclusie. In dat kader zijn wij ook enorme voorstander van het individueel maatwerk. Cruciaal daarbij is dat zowel mensen binnen het individueel als het collectief maatwerk moeten kunnen genieten van dezelfde begeleiding en omkadering.
De Vlaamse Regering heeft een nieuw regelgevend kader uitgewerkt voor individuele inschakeling van mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, in eerste instantie bij reguliere werkgevers. Daarmee wordt de drempel voor tewerkstelling van personen met een arbeidsbeperking verlaagd en maakt men werk van de juiste omkadering op de werkvloer. Werkgevers en zelfstandigen kunnen rekenen op een financiële ondersteuning in de vorm van een loonpremie en/of een begeleidingspremie. Het decreet individueel maatwerk vereenvoudigt het begeleidings- en ondersteuningskader voor personen met een arbeidsbeperking. De Vlaamse Ondersteuningspremie (VOP), de Sociale Inschakelingseconomie (SINE), de Lokale Diensteneconomie (LDE) en de maatwerkafdelingen binnen het collectief maatwerk worden ingekanteld in dat decreet.
Aanvankelijk was het de bedoeling om met het individueel maatwerk te starten vanaf 1 januari 2023. De Vlaamse Regering heeft echter beslist om dat met zes maanden uit te stellen, dus tot 1 juli 2023. Er komt wel een transitieperiode van 1 januari tot 30 juni.
Minister, hoe verloopt die transitieperiode op dit moment? Zal de timing voor het nieuwe kader, namelijk 1 juli 2023, worden gehaald? Welke knopen moeten nog worden doorgehakt? Wat is de timing daarvan? Hoe zult u dat verder aanpakken? Wordt daarover overlegd met het werkveld?
Hoe zal het individueel maatwerk worden gepromoot? Hoe worden de ondernemingen ondersteund en aangemoedigd om in te stappen in het systeem van het individueel maatwerk? Heeft VDAB de nodige voorbereidingen getroffen voor de indicering en de toeleiding?
Minister Brouns heeft het woord.
Dank u wel, collega, voor uw grote interesse in de uitrol van het individueel maatwerk. Het is belangrijk dat we dat kunnen doen. U hebt de situatie ook goed geschetst. We hadden besloten om de start met zes maanden uit te stellen. Tijdens die overgangsperiode heeft het departement Werk en Sociale Economie ingezet op een aantal acties. Ten eerste: communicatie. De website werd en wordt nog steeds aangevuld met nieuwe info. Op 22 november vorig jaar werden verschillende online infosessies georganiseerd, waar 876 unieke deelnemers aan hebben deelgenomen. De presentaties, de opnames en de vragen en antwoorden die tijdens de infosessies werden gesteld, zijn online beschikbaar. Verder werden ook infosessies georganiseerd op maat van de specifieke doelgroep, bijvoorbeeld leden van de koepelorganisaties en lokale besturen. Er zijn er ook nog gepland in de toekomst.
Ten tweede: een-op-eencoaching. Lokale diensteneconomieorganisaties en maatwerkafdelingen moeten een strategische beslissing nemen. Naargelang de activiteiten die ze uitvoeren, hun grootte en hun visie, maken die organisaties de keuze voor individueel of collectief maatwerk. Een tachtigtal organisaties hebben een of meerdere gesprekken gehad met experts van ons departement.
Ten derde: de procedure voor de erkenning van begeleiders. Werkgevers die voor individueel maatwerk kiezen, kunnen de begeleiding intern organiseren of daarvoor een beroep doen op externe dienstverleners. De procedure werd geopend op 23 november vorig jaar. Daaraan voorafgaand werden de diploma- en kwalificatievoorwaarden vastgelegd in een ministerieel besluit. Momenteel zijn er een 25-tal organisaties erkend. Zij kunnen dus hun diensten aanbieden aan werkgevers om begeleiding op de werkvloer te organiseren. De procedure blijft open staan, dus we verwachten dat dat aantal nog zal groeien. De namen van de erkende begeleiders staan op de website vlaanderen.be/individueel-maatwerk.
Ten vierde is er de ontwikkeling van IT, zodat werkgevers en zelfstandigen vanaf 1 juli de aanvragen voor individueel maatwerk kunnen indienen en het departement bij VDAB kan bevragen of de persoon een arbeidsbeperking en behoefte aan individueel maatwerk heeft.
En ten slotte: het opzetten van gegevensstromen om de aanvragen en betalingen vlot te kunnen laten verlopen en de overgangsmaatregelen te kunnen uitvoeren.
Voor uw volgende vragen proberen we u gerust te stellen. Individueel maatwerk zal op 1 juli van dit jaar in werking treden. Alle knopen zijn daarvoor inmiddels doorgehakt. De nodige ministeriële besluiten zijn gepubliceerd of in procedure.
Voor de bijzondere registratievoorwaarden voor uitzendkantoren die personen met een begeleidingsbehoefte willen tewerkstellen, zal de procedure na het webinar met Federgon op 21 maart ook geopend worden. Lokale diensteneconomieorganisaties en maatwerkafdelingen kregen de info over de te volgen procedure, nadat ze eerder al coaching en info hebben gekregen.
Werkgevers en zelfstandigen van wie de VOP afloopt voor 30 juni kregen van het departement extra informatie over individueel maatwerk. Alle werkgevers of zelfstandigen die een herinnering krijgen van de mogelijkheid tot verlenging, zullen dit de komende kwartalen ook ontvangen. Aanvragen van werkgevers en zelfstandigen voor een verhoging of een verlenging van de Vlaamse Ondersteuningspremie worden vanaf 1 april van dit jaar behandeld als een aanvraag voor individueel maatwerk.
Het departement heeft de voorbije maanden veel inspanningen geleverd om het werkveld te informeren en te ondersteunen bij eventuele vragen of keuzes die zij moeten maken.
Tot 30 juni van dit jaar zullen werkgevers en zelfstandigen nog gebruik kunnen maken van de bestaande maatregelen. Dit betekent dat voor nieuwe aanwervingen men gebruik kan maken van de Vlaamse Ondersteuningspremie en van de zogenaamde SINE-regeling. Lokale diensteneconomieorganisaties en maatwerkafdelingen kunnen tot die datum doelgroepwerknemers aanwerven. De Vlaamse Ondersteuningspremie kan ook aangevraagd worden voor werknemers die al in dienst zijn of door zelfstandigen. Personen die zich bij VDAB aanmelden kunnen pas vanaf 1 juli geïndiceerd worden voor individueel maatwerk. In de tussentijd kan wel een arbeidsbeperking en behoefte aan een van de vier bestaande maatregelen vastgesteld worden.
Als eerste hebben we ons gefocust op werkgevers en gebruikers van de huidige maatregelen: LDE en maatwerkafdelingen, de SINE-regeling en de Vlaamse Ondersteuningspremie. Zij zijn nu al betrokken en voor hen is de verandering ook het grootst. Maar de communicatie via de site vlaanderen.be/individueel-maatwerk, de infosessies die het departement heeft georganiseerd of waar ze aan meewerken, staan natuurlijk open voor alle andere organisaties en bedrijven. Die kunnen daar ook aan deelnemen.
Tot de inwerkingtreding zullen we nu ook breder communiceren. De inspanningen om bemiddelaars en intermediairen op te leiden en te informeren, zullen ook hun vruchten afwerpen. Dat is inderdaad te verwachten. Vanuit het departement wordt een specifiek communicatiepakket, met beelden en tekst, voorzien voor intermediairen, op hun maat, zodat zij naar hun leden of lezers op een passende manier kunnen communiceren.
Na de zomervakantie plannen we een lanceringsevent en een brede communicatiecampagne zodat we ook werkgevers en werknemers kunnen bereiken die vandaag nog niet van tewerkstellingsondersteunende maatregelen genieten. We doen dit bewust in die periode omdat communiceren naar werkgevers en hr-verantwoordelijken tijdens de zomervakantie een minder breed publiek zou bereiken.
Eén van de benodigde ministeriële besluiten is dat voor de indicatiestelling, de indicering. Dat is toch wel heel belangrijk. Dit ligt momenteel voor advies bij de Raad van State. We verwachten begin april het advies en kunnen het dan ook laten publiceren in het Staatsblad. Ondertussen heeft VDAB de nodige voorbereiding gedaan om personeelsleden, bemiddelaars, partners van VDAB en zo verder goed te informeren en op te leiden, zodat iedereen klaar is om burgers te indiceren, zodat iedereen klaar is om aan de slag te kunnen gaan. Belangrijk is ook om goed te informeren over de mogelijkheid om via individueel maatwerk personen aan te werven of langer aan het werk te houden.
Mevrouw Claes heeft het woord.
Bij de bespreking en goedkeuring van het decreet individueel maatwerk hebben wij heel enthousiast gereageerd. Dat brengt ook een vereenvoudiging binnen de sociale economie. Het individueel maatwerk heeft ook heel veel troeven. Het maakt ook de brug tussen de sociale en de reguliere economie, vooral met die blik op de doorstroom.
U hebt een heel uitgebreid antwoord gegeven. Er beweegt dus ook heel wat in die zes extra maanden, zo hoor ik, en ook vorig jaar. Die principes zijn mooi, maar alles staat of valt met de concrete uitwerking en de toepassingen ervan in de praktijk, minister.
De maatwerkafdelingen zoals de LDE, de SINE en de VOP hebben allemaal hun plaats onder de brede koepel van het individueel maatwerk. Dat vergt ook heel wat trek- en duwwerk om bestaande instrumenten in een nieuw kader te steken of te brengen. We weten ook dat verandering altijd met wikken en wegen verloopt. Een nieuwe balans zoeken, dat vraagt ook veerkracht van de sector, en een vermogen om zich aan die werking aan te passen. Ik besef ook dat het niet evident is, dat bewijst ook het uitstel van de datum van 1 januari naar 1 juli, dat zijn zes extra maanden die gebruikt kunnen worden. We hebben toen ook gezegd dat we akkoord gaan met die verlengingen zolang dat die periode ook goed gebruikt wordt, zodat die uitwerking goed verloopt, en ze ook goed voorbereid aan de slag kunnen gaan.
Ik ga even terug naar de hoorzittingen in verband met het individueel maatwerk die we hier met de collega’s hebben gehouden. De sector heeft toen ook duidelijk gemaakt dat ze een vragende partij zijn voor zorgzame en genereuze overgangsmaatregelen voor de maatwerkafdelingen en de LDE-ondernemingen. Mijn vraag is nu of dat mogelijk wordt gemaakt voor deze ondernemingen. Is de impact in verband met het individueel maatwerk bijzonder groot? U hebt dat zonet ook aangekaart.
Hebt u een zicht op de impact op het terrein in verband met die twee en de keuzes die worden gemaakt? Zij zullen knopen moeten doorhakken, en dat moet ook nog worden uitgeklaard.
Zullen de maatwerkafdelingen ervoor kiezen om te evolueren naar een maatwerkbedrijf?
Zullen de LDE-initiatieven een keuze moeten maken tussen een maatwerkbedrijf en een regulier bedrijf? Tegen wanneer moeten zij die keuze doorgeven of maken? Hebt u daar al zicht op?
Bepaalde beslissingen hebben ook gevolgen voor de lokale besturen, omdat zij daar ook mee samenwerken. Zal daar ook communicatie rond gebeuren? Worden zij verwittigd wat de gevolgen zullen zijn van het individueel maatwerk voor de lokale besturen?
Tot slot wil ik gewoon de algemene vraag stellen of onze sector klaar is voor die omschakeling tegen 1 juli 2023.
Mevrouw Vandromme heeft het woord.
Collega Claes, we gebruiken blijkbaar dezelfde radar, we hebben dezelfde thema’s die we opvolgen. U weet dat individueel maatwerk mij ook altijd heeft geïnteresseerd. Ik geloof ook heel sterk dat dit een belangrijke stap is in het inclusiever maken van onze samenleving, zeker wat de werkvloer betreft. Het decreet dat op tafel ligt, en uitgevoerd zal worden begin juli, biedt heel veel kansen. Ik wil ook namens onze fractie alvast een pluim geven aan de grote inzet die hier gebeurt vanop het terrein, maar zeker ook vanuit de administratie is er heel wat werk verzet. We willen daar toch onze dankbaarheid voor uiten.
Er zijn toch wat bezorgdheden, collega Claes heeft die geuit. Ik hoor op het terrein dat men zeer tevreden is met het luisterend oor dat u en uw kabinet bieden. Toch zijn er een aantal bezorgdheden. U had het over de intenties van de maatwerkbedrijven, er zijn er een tachtigtal langsgekomen om te luisteren, een 25-tal is ook erkend. Welke knelpunten hoort u vanop het terrein? Welke specifieke drempels zijn er nog die u misschien wilt aanpakken?
Ik denk dat er ook nog heel wat werk moet worden gestoken in de promotie en het bekendmaken, want onbekend is onbemind. Ik doe er alvast alles aan om het wijd te verspreiden, ook binnen onderwijs. Ik hoop in elk geval dat we hier een succes van kunnen maken. Ik wens u in elk geval veel succes met de verdere uitrol.
De heer Verbeurgt heeft het woord.
Ik wil mij aansluiten bij de zorg die leeft bij de collega’s. Ik wil de vergelijking maken met een andere hervorming die wij enkele jaren geleden hebben getracht door te voeren rond inclusiviteit, namelijk het M-decreet. Waarom maak ik die vergelijking? Omdat ik merk, aan de hand van gesprekken met werkgevers, maar ook met mensen die vandaag al werken rond maatwerk, dat er een zorg is of onze bedrijven vandaag klaar zijn voor die inclusieve aanpak. Het zou bijzonder jammer zijn, mocht een hervorming die vanuit zeer goede bedoelingen vertrekt, stranden bij het feit dat onze bedrijven, net als onze scholen indertijd, niet klaar zijn voor die inclusieve aanpak en dat we daardoor op termijn zelfs het draagvlak voor inclusiviteit ondergraven omdat er frustratie ontstaat bij zowel de werknemer als de werkgever.
Minister, ik sluit me dus graag aan bij de vraag van collega Claes: hebt u het gevoel dat onze bedrijven klaar zullen zijn tegen 1 juli, de datum van de invoering van het nieuwe kader? Is de ‘state of mind’ van inclusief werken er echt bij onze bedrijven, en wat kunnen we eventueel doen om ervoor te zorgen dat het draagvlak er is, om te vermijden dat een goedbedoeld beleidsinitiatief op den duur verzandt in frustratie en het draagvlak voor inclusiviteit daardoor op lange termijn net zou ondergraven?
Minister Brouns heeft het woord.
Ik begrijp de zorgen die worden geuit. Dat is natuurlijk ook voor een stukje eigen aan zo’n grote transformatie. Ik geloof echter heel sterk in individueel maatwerk op zich. We moeten dat zeker ook alle kansen geven, mits de nodige ondersteuning en begeleiding en een overgangsperiode van twee jaar, waarin wel degelijk is voorzien en die ook nodig zal zijn. Dit is een instrument om te komen tot een meer inclusieve arbeidsmarkt, een meer inclusieve samenleving. Wat mij betreft, slaat dit ook meer dan vandaag de brug tussen de reguliere en de sociale economie. Wat mij betreft, zou er in de ideale wereld een soort continuüm moeten zijn in plaats van dat harde onderscheid tussen die twee sectoren. Dat is althans mijn ambitie wat sociale economie betreft.
Het is echter inderdaad belangrijk dat er de nodige begeleiding en ondersteuning is. Dat is cruciaal. Het is ook daarom dat die personen worden begeleid bij de ondernemingen die daarvoor zullen kiezen. Dat spreekt voor zich. Dat is een belangrijke voorwaarde om het te kunnen doen slagen.
Ik heb verwezen naar de overgangsperiode. Dat was een zorg. Dit moet een zachte overgang mogelijk maken. Bijvoorbeeld als een lokale diensteneconomie ervoor kiest om collectief maatwerk te worden, zal men de tijd hebben om die overgang te maken naar het minimumaantal van twintig voltijdsequivalenten (vte’s). Er is de bezorgdheid of ondernemingen met individueel maatwerk nog zullen worden erkend als sociale economie. Die bezorgdheid nemen we zeker ook mee. We gaan daarvoor ook een oplossing uitwerken in de schoot van de regering.
Wat het draagvlak betreft, als je ziet dat al 876 unieke gebruikers deelnamen aan onze eerste infosessie, dan denk ik dat dat daar ook van getuigt.
Collega’s, ik noteer dus alle zorgen. Wij blijven ook spreken met het werkveld. Wij beseffen dat de keuzes die moeten worden gemaakt, ingrijpend zijn. De overgangsperiode moet de overgang zacht maken, maar dit is een heel belangrijke structurele hervorming om te komen tot meer inclusiviteit.
Mevrouw Claes heeft het woord.
Minister, dank u wel. U weet dat onze N-VA-fractie het individueel maatwerk steunt en daarin gelooft. Ik hoop dat, met de bezorgdheden en alle ontwikkelingen, iedereen klaar zal zijn op 1 juli van dit jaar. Ik kijk dus ook uit naar het verloop en de afloop van dit proces de komende maanden.
De vraag om uitleg is afgehandeld.