Verslag vergadering Commissie voor Brussel en de Vlaamse Rand en Dierenwelzijn
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Vandenhove heeft het woord.
Minister, u zult het waarschijnlijk niet graag hebben dat er wordt gekeken naar een goed voorstel vanuit Wallonië, maar los van dit ideologische of sentimentele gegeven heeft de Waalse Regering een goed ontwerpbesluit goedgekeurd betreffende de voorwaarden voor de erkenning van inrichtingen voor dieren en de voorwaarden voor het houden en in de handel brengen ervan.
Het gaat meer bepaald over het fokkerijwezen. Het besluit houdt een hele reeks verbeteringen in voor het welzijn van de dieren, onder andere door een verstrenging van een aantal maatregelen. Het zorgt voor een vergroting van de minimumoppervlakte per dier, voor een beter toezicht op de voortplanting en voor verplichte opleiding van het personeel. Daarnaast wordt ook het aantal nesten per fokvrouwtje beperkt en wordt er een minimum- en maximumleeftijd voor drachten vastgesteld. Dat zijn allemaal enorm positieve initiatieven voor het welzijn van dieren, die wanpraktijken in fokkerijen tegen moeten gaan.
Het besluit zou ook het einde moeten betekenen van de verkoop van puppy’s uit Oost-Europese landen. Het houdt immers in dat handelaars van dieren alleen nog maar dieren die in hetzelfde land gekweekt zijn, mogen verhandelen. Daarmee wordt een enorm structureel probleem met de verkoop van puppy’s in ons land aangepakt.
Minister, u hebt zich in het verleden ook altijd hard uitgesproken tegen wanpraktijken bij het fokken en verhandelen van huisdieren. Eerder verstrengde u de regels rond het fokken van puppy’s, maar de invoer van puppy’s uit het buitenland blijft moeilijk controleerbaar. U hebt het al een aantal keer herhaald in deze commissie. Wij krijgen nog regelmatig verhalen te horen van mensen die doodzieke dieren kopen bij handelaars.
Een soortgelijke regelgeving in Vlaanderen zou dan ook een enorme stap vooruit kunnen zijn. Als de wetgevingen niet op elkaar afgestemd worden, lopen we bovendien het risico dat mensen die niet meer in Wallonië terechtkunnen, zich naar Vlaanderen zullen verplaatsen. U zou kunnen zeggen dat dat economisch een goede zaak is, maar ik vind dat we het hier niet over het economische gegeven moeten hebben, maar wel over het aspect dierenwelzijn.
Hoe evalueert u het principieel goedgekeurde besluit van de Waalse Regering, specifiek het verbod op de verkoop van dieren die in het buitenland gekweekt zijn? Gaat u in Vlaanderen een soortgelijk verbod invoeren? Of wordt er gedacht aan een aanpassing van besluiten en decreten die een stuk in die richting gaat?
Minister Weyts heeft het woord.
Dat men nu ook in Wallonië de voorwaarden voor de kweek en handel in honden en katten wil actualiseren en aanscherpen, is een goede zaak. Hiervoor heeft de Waalse Regering een wijzigingsbesluit goedgekeurd houdende erkenningsvoorwaarden voor inrichtingen voor dieren en de voorwaarden inzake de verhandeling van dieren. Dat is absoluut een verbetering, en ik vind het heel fijn dat Wallonië in de voetsporen treedt van Vlaanderen, want we hebben dat in Vlaanderen al gedaan in 2019. Toen hebben we de erkenningsvoorwaarden voor de inrichtingen en de voorwaarden inzake de verhandeling van dieren aangescherpt.
Ik heb met belangstelling gekeken naar de poging om paal en perk te stellen aan de invoer vanuit Oost-Europa. Je kunt je daar wel enkele vragen bij stellen. Ten eerste is er de zuiver juridische vraag of een lidstaat van de Europese Unie, met vrij verkeer van goederen en diensten, de grens kan sluiten voor de import vanuit een andere EU-lidstaat. Dat lijkt me nogal discutabel te zijn. Dat zal moeten blijken uit de reactie van de Europese Commissie, maar ik denk niet dat er veel juristen zijn die zullen onderschrijven dat dit wel degelijk mogelijk is. Ik denk het niet.
Er is natuurlijk ook een andere vraag. Als je de import volledig gaat stilleggen, hoe ga je er dan voor zorgen dat de binnenlandse vraag afdoende wordt beantwoord? We weten dat nu al een groot aantal honden door Belgische particulieren in de buurlanden aangeschaft worden, zonder dat er enig zicht is op de kweekomstandigheden of oorsprong van deze dieren. Ik denk dat de internetverkoop gevoelig zal toenemen en de controle op de handel quasi pari passu gevoelig zal afnemen.
Jaarlijks worden ruim 15.000 tot 20.000 pups uit Hongarije, Slovakije en Tsjechië ingevoerd vanuit erkende buitenlandse kwekerijen naar Vlaamse kweker-handelaars. Het is dan ook onmogelijk voor Vlaamse hondenkwekers om plotsklaps aan deze vraag te voldoen met eigen gekweekte pups. Het onmogelijk maken van buitenlandse aanvoer kan de Vlaamse koper naar het buitenland drijven voor de aankoop van een pup, bijvoorbeeld naar Nederland, Frankrijk en Duitsland, al dan niet in combinatie met een internetaankoop. Het spreekt voor zich dat we dan elk toezicht op het welzijn van de honden in hun plaats van herkomst zullen verliezen.
Het is natuurlijk altijd voorwerp van discussie. De Vlaamse Raad voor Dierenwelzijn vat ik regelmatig met vragen in dat kader. Ik heb ook om een advies gevraagd, gelet op dit hoge importcijfer. In hun advies stond te lezen dat vooral de binnenlandse kweek gestimuleerd moet worden, zodat de invoer van buitenlandse honden en katten overbodig wordt.
Daarnaast moet er blijvend worden ingezet op een goede samenwerking met de bevoegde autoriteiten van Hongarije, Slovakije en Tsjechië, de drie voornaamste importlanden. Samen blijven we streven naar een transparante handel van honden en het optimaliseren van het dierenwelzijn in binnen- en buitenlandse kwekerijen.
Onze keuze is tweesporig. Enerzijds willen we een heel duidelijke, strenge regelgeving voor de kweek in eigen land. Anderzijds, in de wetenschap dat de kweek in eigen land niet voldoende is om te beantwoorden aan de vraag, trachten we maximaal de import vanuit Oost-Europa, dus vooral vanuit Hongarije, Slovakije en Tsjechië, te kanaliseren en die import te onderwerpen aan onze eigen voorwaarden, zoals die gelden voor binnenlandse kwekers. Dat is geen eenvoudige opdracht, maar we werken met een erkenningssysteem waarbij de exporteurs in kwestie in wezen moeten voldoen aan dezelfde voorwaarden zoals die gelden voor binnenlandse kwekers. Dat gaat met een systeem waarbij we samenwerken met die overheden, samenwerkingsovereenkomsten sluiten, waarbij ze zich ertoe engageren dat de betrokken kwekers in hun landen daadwerkelijk ook de Vlaamse voorwaarden naleven.
Daar is discussie over, maar ik denk dat dat vooralsnog – wordt ook bevestigd door de Vlaamse Raad voor Dierenwelzijn – de goede keuze is, dat die twee elementen elkaar in evenwicht houden en dat de finale overweging die we moeten maken is wat het beste is voor het dierenwelzijn. Vooralsnog denk ik dat die keuze via die twee kanalen het beste is voor het dierenwelzijn in Vlaanderen.
De heer Vandenhove heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik heb twee bedenkingen.
Ik ben, voor alle duidelijkheid, geen jurist, en bovendien gaat het hier over de Europese wetgeving, wat het nog een stuk ingewikkelder maakt, maar ik zou toch willen afwachten of het besluit van de Waalse Regering de juridische drempel zal halen. Ik denk alleszins dat het een moedig initiatief is vanuit Wallonië om dat te proberen. Natuurlijk, iets wat juridisch niet kan, kan niet, maar dat moeten we afwachten.
Natuurlijk hebt u gelijk dat als er een beslissing genomen wordt, er altijd afgeleide consequenties zijn, onder andere op hoe de Vlaamse markt bevoorraad zal worden. Ik denk dat het daar mogelijk zou zijn om met een bepaalde overgangssituatie te werken. Uiteindelijk hebben we in Vlaanderen een bepaald economisch model van vraag en aanbod. Natuurlijk, als het van vandaag op morgen verboden wordt, dan ga je effectief misschien ook wel illegale praktijken krijgen.
Maar mochten we het juridisch kunnen onderbouwen en als het inderdaad mogelijk zou zijn, dan denk ik dat we dat zeker moeten doen. Via het werken bijvoorbeeld met een overgangssituatie en via het aanpakken van een aantal randfenomenen, moet het mogelijk zijn om dit te doen. Het initiatief dat Wallonië genomen heeft door specifiek het einde van de verkoop van puppy's uit Oost-Europese landen te verbieden, is alleszins een goede poging. Vraag is in welke mate dat al dan niet in de praktijk zal kunnen worden gerealiseerd. Maar wie niet probeert, zal ook niet slagen.
Mevrouw Claes heeft het woord.
Het spreekt voor zich dat we allemaal deze wanpraktijken die de heer Vandenhove aanhaalt, verafschuwen. In onze mailbox komen er regelmatig berichten binnen van schrijnende situaties. Ik vind het dan ook lovenswaardig dat de Waalse collega's deze stap zetten.
Ik wil nog eventjes teruggaan in de historiek. De minister zei het ook al dat het Vlaamse Kennelbesluit dateert van 2019. Dat is dan nog gewijzigd. Het handelt al over de huisvestingsnormen, de verplichtingen inzake opleiding enzovoort. Er wordt ook systematisch gesensibiliseerd. Met het Waalse ontwerpbesluit dat hangende is, wordt er nu pas een wijziging aangebracht aan het koninklijk besluit daterend uit 2007. In Vlaanderen hebben we hierin eigenlijk al enkele noodzakelijke stappen gezet.
Zoals de minister aanhaalde, is het grote probleem – waar niet alleen wij mee te maken hebben maar waar ook andere landen mee worstelen – de interne Europese markt. Het effect van een totaalverbod, zoals de heer Vandenhove beschrijft, zal nog eventjes afwachten zijn. We moeten ook zien hoe de Europese Commissie reageert op dit voorstel.
Ik heb al meermaals in de commissie aangehaald dat transparantie enorm belangrijk is in de handel van die dieren. Ik denk aan landen zoals Hongarije, Tsjechië en Slovakije. Minister, zijn er nog recente ontwikkelingen omtrent de handel vanuit het buitenland?
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Collega's, ik wil me aansluiten bij deze vraagstelling.
Wanpraktijken – het woord draagt het in zich – vindt niemand oké en iedereen wil er op een of andere manier vanaf raken. In het hele verhaal zijn er wel een aantal nuances. We leggen al heel duidelijk een aantal voorwaarden op. In zijn vraagstelling hoor ik de collega pleiten voor een totaalverbod op import, en ik veronderstel ook op uitvoer. In de vraag komt ook wel naar voor dat het eigenlijk gaat over Oost-Europese landen waarmee we niet willen handelen. Er zit dus heel wat nuance in.
Een tweede element is welke mogelijkheden er juridisch zijn. We hebben er al verschillende keren in het verleden op gewezen dat het allerbelangrijkste is dat we in Vlaanderen zelf in staat moeten zijn om een professionele, binnenlandse markt, fokkerij uit te bouwen en dat we die ook zelf moeten durven waarderen. We moeten bekijken hoe we die verder kunnen ondersteunen in de professionalisering. Dat is om een stuk aan de vraag te kunnen voldoen, want we weten dat we zelf nog niet aan die vraag kunnen voldoen.
In die zin zal invoer nog noodzakelijk zijn. Het allerbelangrijkste is dan dat de dieren die worden ingevoerd voldoen aan dezelfde strenge voorwaarden die we opleggen aan onze eigen fokkers. U hebt aangestipt, minister, dat u probeert daar werk van te maken met die landen en in het kader van erkenningen, maar er ligt wel nog heel wat werk op de plank om die garantie te kunnen leveren. We hebben al gesproken over de registratie van dieren, over de paspoorten. Ik heb in het verleden al gezegd dat het goed zou zijn mochten daar ook de vader- en moederdieren op worden geregistreerd. Maar het is ook belangrijk om dezelfde voorwaarden te stellen aan dieren die we invoeren. Daarmee hebben we de beste garantie om bijvoorbeeld inteelt en overfokkerij te vermijden en de afkomst en de omstandigheden waarin de dieren gehouden worden, te garanderen. Minister, ik zou u willen vragen om toch extra aandacht te geven aan de gelijkheid van voorwaarden voor ingevoerde dieren.
Een derde element, waarover ik minder heb gehoord, maar waar de minister wel naar verwezen heeft maar daarbij niet duidelijk over een actieplan gesproken heeft, is de internetverkoop. Die verkoop komt er natuurlijk bij en is het minst transparant, staat het verste van ons af en kan van overal en met elk dier gebeuren. Minister, voorziet u daar acties rond? Zijn er acties lopende om de internetverkoop meer te reguleren en te sturen?
Mevrouw Sterckx heeft het woord.
Ik heb ook nog enkele bedenkingen bij deze vraag. Ik vind het een zeer goed ontwerpbesluit van de Waalse Regering, dat Vlaanderen zeker zou moeten volgen. De minister heeft er bedenkingen bij of we de grenzen daarvoor wel kunnen sluiten. Tijdens corona konden we de grenzen sluiten voor mensen die niet voldeden aan de vaccinatieplicht of die besmet waren en niet binnen mochten komen. Dan gaat het wel, maar in het kader van dierenwelzijn zou dit niet kunnen. Ik vind het nogal vreemd dat we dat wel kunnen om besmettingen in ons land te voorkomen. Dan denk ik dat we het ook kunnen om te voorkomen dat er hier hondjes binnenkomen die in erbarmelijke omstandigheden gefokt worden.
Onderzoeksjournalisten hebben al onderzoek gedaan naar de trajecten die afgelegd worden vanuit die Oostbloklanden naar Vlaanderen. Die zogezegd erkende fokkers ginder zijn dikwijls niet meer dan een bestelwagen die niets anders doet dan rondrijden naar arme boeren om tegen enkele tientallen euro's puppy's op te kopen, die hier dan voor meer dan het tienvoudige worden verkocht. We moeten dat echt een halt toeroepen.
Wat Wallonië voorstelt, is toch wel een zeer grote stap in de goede richting. Dat we niet ineens de vraag kunnen opvangen met puppy’s van eigen fokkers is wel duidelijk, en we zullen misschien moeten werken met een overgangsfase. We moeten dan toch wel zeer streng controleren op de puppy's die Vlaanderen binnenkomen. In Duitsland worden er geregeld vrachten onderschept met puppy's bestemd voor Vlaanderen. Ik heb daar al meerdere keren vragen over gesteld, maar blijkbaar zijn er hier niet echt gegevens en worden vrachtwagens of bestelwagens niet echt onderschept. Het is toch wel zeer vreemd dat dat in andere landen wel kan gebeuren.
Als u hier niet op in zult gaan en niet dezelfde regelgeving zult volgen als in Wallonië, hoe gaat u er dan voor zorgen dat er niet nog meer puppy's vanuit die Oostbloklanden in Vlaanderen terechtkomen om hier verkocht te worden omdat er geen afzetmarkt meer is in Wallonië?
Minister Weyts heeft het woord.
Er waren vragen omtrent fokkerij, inteelt en andere fokkerijproblemen. Dat pakken we niet aan via het Kennelbesluit, maar via een toekomstig Fokkerijbesluit. Er loopt trouwens nu al een studie bij de UGent en de KU Leuven.
Wat betreft de handel, import en export, van honden en katten hebben we in Vlaanderen zowat de strengste regelgeving van de hele wereld. Een kweker-handelaar kan enkel honden of katten uit het buitenland verhandelen in zoverre men heeft vastgesteld dat de wetgeving van het land van oorsprong aan zijn honden- en kattenfokkers ten minste de voorwaarden vastlegt zoals die gelden voor Vlaamse fokkers. Daarnaast moet uit een verklaring van de bevoegde autoriteit van het land van oorsprong die belast is met de controle van het dierenwelzijn in de kwekerij van oorsprong blijken dat deze ten minste voldoet aan dezelfde voorwaarden die ik net heb geschetst. De lijst van landen en van de kwekerijen die voldoen aan de vereiste voorwaarden publiceren we ook. Als een kweker-handelaar honden of katten wil verhandelen van een land of kwekerij die niet op deze lijst voorkomt, dan moet de betrokkene een aanvraag indienen bij mijn diensten.
Ik ben de eerste om te erkennen dat dat niet volledig sluitend is. We maken gebruik, zo maximaal mogelijk, van een grijze zone, toch nog in respect met de EU-regelgeving van vrij verkeer van goederen en diensten en ook in de wetenschap dat er sowieso nood is aan een extra kanaal en dat de binnenlandse kweek op zich niet voldoende is om te beantwoorden aan de vraag. Maar het is in die optiek natuurlijk wel essentieel dat er goed wordt samengewerkt met de overheden in kwestie. We hebben het hier dus over Slovakije, Hongarije en Tsjechië. Die administraties werken goed mee. Met Tsjechië zijn we nog in een onderhandeling om mogelijk te maken dat ze zelf tweemaal jaarlijks onaangekondigde inspecties doen, al staat dat nog niet volledig op punt. Met Hongarije is er een vruchtbaar overleg op het niveau van de administraties. Dat gebeurt nu zelfs maandelijks. Daarbij zijn de belangrijkste conclusies dat men in Hongarije bereid is om gezamenlijke, onaangekondigde inspecties toe te laten op hun grondgebied, en dat ze ook de gebruikte transparantie willen waarborgen. Ze kunnen op vraag van mijn dienst Dierenwelzijn de gegevens bezorgen van de fokker van de naar ons uitgevoerde pups wanneer daarover gezondheidsproblemen zouden worden gesignaleerd.
Het is eigenlijk de intentie om de samenwerking met Hongarije te verdiepen, en daar nog extra voorwaarden en garanties in te bouwen in functie van het dierenwelzijn. Vervolgens willen we daarmee ook naar Tsjechië en Slovakije trekken, om ervoor te zorgen dat we die afspraken zouden kunnen kopiëren. Dat is het plan van aanpak.
De heer Vandenhove heeft het woord.
Bedankt. Nogmaals, ik herhaal dat we moeten afwachten wat het gevolg zal zijn van de beslissing van Wallonië. Ik blijf dit een goede beslissing vinden, en ik denk inderdaad dat we ook in Vlaanderen in die richting moeten denken. Uiteraard moet het juridisch kunnen, maar ik kijk uit naar de reactie van de Europese Unie op dat besluit.
De vraag om uitleg is afgehandeld.