Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw De Vreese heeft het woord.
Minister, dit is een opvolgvraag van een vraag die ik stelde tijdens de commissievergadering van 20 april. Toen hebben we al uitvoerig gesproken over het ‘green lane’-project Gateway2Britain. Op Vlaams niveau werken het Vlaams Instituut voor de Logistiek (VIL), het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO), het Vlaams netwerk van ondernemingen (Voka), Flanders Investment & Trade (FIT) en Deloitte samen aan dit project. U gaf mee dat deze partners op 1 april een overleg hadden, maar dat er ook een volgend overleg was gepland op 28 mei en dat het de bedoeling is om snel een aantal knopen door te hakken.
Het project Gateway2Britain zou een digitale en fysieke oplossing moeten bieden voor het afhandelen van douaneformaliteiten, die door de Brexit natuurlijk een hogere administratieve werklast opleveren: enerzijds via een digitaal platform om data en documenten ter beschikking te stellen en anderzijds door een parking en servicepunt in Vlaanderen te realiseren. Daardoor zouden vrachtwagens van en naar het Verenigd Koninkrijk op een vlotte doorgang kunnen rekenen via die ‘green lane’. U gaf mee dat de partners op 28 mei opnieuw samen zouden zitten en dat het ook cruciaal is – en dat ondersteun ik zeker – dat de douanediensten worden meegenomen.
Tenslotte heeft de vertegenwoordiging van de Vlaamse Regering in het Verenigd Koninkrijk (VK) ook een grote rol te spelen en moeten we de lijnen met onze ambassade gebruiken in het kader van dit project. Minister, we moeten echt in dit dossier zo snel mogelijk proberen deze green lane te realiseren. Zo kunnen we onze economie stimuleren en onze bedrijven maximaal ondersteunen om zo veel als mogelijk, in plaats van de negatieve impact van de Brexit te zien, eigenlijk een opportuniteit te zien, om als Vlaanderen zeer ambitieus een brug naar het VK te zijn.
Daarom heb ik heel wat vragen opgesteld:
Wat waren de resultaten van het partneroverleg op 28 mei? Hebt u in aanloop van dit partneroverleg ook contact genomen met uw federale collega minister Van Peteghem om de douanediensten te betrekken? Is er reeds beslist waar de fysieke parking en het servicepunt zouden komen in Vlaanderen? Wat werd er beslist over het digitaal platform? Wanneer zou dit project gerealiseerd kunnen worden? De verstrengingen komen eraan in oktober, denk ik, dus het zou wel goed zijn als we daarvoor al kunnen finaliseren.
Heeft de Vlaamse Regering in het kader van het 'green lane'-project contact opgenomen met de Vlaamse vertegenwoordiging in het VK en onze ambassade? Wat waren de resultaten van dit overleg?
Kunt u de laatste stand van zaken geven omtrent het omzetverlies van onze ondernemingen en de import- en exportcijfers van en naar het Verenigd Koninkrijk in de nasleep van de Brexit? Een eventuele update van de cijfers, dus.
Hoe verloopt de communicatiecampagne van FIT en VLAIO omtrent de toekomstige, strengere grenscontroles die ingaan vanaf 1 oktober 2021?
Minister Crevits heeft het woord
Dank u wel, collega De Vreese. Dat zijn inderdaad een hele reeks vragen.
Wij hebben in december 2020 beslist om in het VLAIO-Brexit Actieplan 2 miljoen euro te voorzien voor een project dat de mogelijkheid van een voorpost in Vlaanderen voor het afwikkelen van douanedocumenten onderzoekt. Er is daarbij zowel naar een fysieke als een digitale oplossing verwezen.
Op 28 mei vond er inderdaad een high level meeting plaats met VIL, VLAIO, FIT, Deloitte en Voka. Tijdens dit overleg stelden VIL & Deloitte hun gezamenlijk project ‘Gateway2Britain’ voor. De meningen bij de aanwezigen waren overwegend unaniem positief.
De digitale oplossing is de basis van het concept en faciliteert de administratieve en fysieke processen. Deze ontwikkeling van het digitale platform komt dus eerst. Het platform brengt data en documenten voor alle relevante private en publieke betrokkenen samen en vereenvoudigt op die wijze grenscontroleprocessen voor elke zending.
De fysieke oplossing bestaat uit een onestopshop, een servicepunt, op één of meerdere strategisch gelegen plekken op de route naar het VK. Op deze locatie kunnen bedrijven – en er wordt hier expliciet naar kmo’s gekeken - de noodzakelijke formaliteiten in orde brengen. Het is evident dat we eerst naar onze havens kijken voor de locatie van zo’n servicepunt. Op weg naar de haven van Zeebrugge met zijn sterke focus op het VK is volgens mij een geschikte locatie. Indien aangewezen, kunnen later bijkomende servicepunten op weg naar de andere havens en/of Calais overwogen worden.
In de laatste fase van het project wordt tegen de tweede helft van 2023 een 'green lane' of 'green corridor' in het vooruitzicht gesteld, vertrekkend van dat servicepunt. Het gaat dan om een door technologie beveiligde route waarop geen verdere controles door de overheidsdiensten nodig zijn.
VIL & Deloitte voegden ook een timing aan hun project toe. Het project wordt opgedeeld in vijf fases: na een verdiepingsfase in juni-juli, volgt het concept dat tegen het eind van de zomervakantie rond moet zijn. Eind dit jaar tot het derde kwartaal van 2022 wordt dan gewerkt aan het technisch ontwerp. Die fase overlapt deels met de vierde fase, de bouw van het digitaal platform. Die fase loopt dan tot het eerste kwartaal van 2023. In de vijfde fase – die loopt van het vierde kwartaal van 2022 tot het derde kwartaal van 2023 – wordt gefocust op het servicepunt en moet de 'green corridor' – dat is de combinatie van de digitale en de fysieke oplossing – volledig operationeel zijn.
Budgettair zijn er twee momenten. Er wordt eerst ondersteuning voor fase 1 en 2 gevraagd, dat is de conceptuele fase, en daarna de andere.
Het 'Gateway2Britain'-project beantwoordt aan de vraag die door de Vlaamse Regering in december 2020 is geformuleerd. Ik heb dan ook de beslissing genomen om de conceptuele fase alvast te ondersteunen.
In de eerste fase hebben we dus een budget nodig van 139.000 euro. In de tweede fase is er 2,3 miljoen euro nodig, en er is slechts een budget van 2 miljoen euro. We zullen dus moeten kijken of we een beperkte herschikking kunnen doorvoeren als we het project verder willen ondersteunen.
Ik heb aan de projectpartners aangegeven dat het superbelangrijk is om doorheen het hele project de Vlaamse havens en douane nauw te betrekken. Ik sta hierover ook in nauw contact met het kabinet van collega-minister Vincent Van Peteghem.
Wat uw tweede vraag betreft, met betrekking tot de internationale contacten aan de zijde van het VK, gaf FIT tijdens het overleg op 28 mei mee dat het netwerk in Londen ter beschikking staat. Maar het is natuurlijk het oversteken naar de Britse zijde dat relevant is als de conceptuele fase achter de rug is.
Dan zijn er de omzetverliezen. Op 25 mei heeft FIT nieuwe cijfers gepresenteerd. Wat zijn daarvan de belangrijkste vijf punten? In februari zat het VK in de hoek met de felst verliezende partnermarkten na alweer een exportdaling van 19,8 procent. Na twee maanden in 2021 is de Vlaamse export naar het VK jaar op jaar al ruim 815 miljoen euro of 19,8 procent kwijtgespeeld. Dat is een krimp die zich vooral laat voelen in de autosector, maar ook bij schoenen, machines en apparatuur.
De cijfers richting VK bleven negatief ondanks forse exportstijgingen in de sectoren aardgas en farmaceutica. Dat zijn voornamelijk covidvaccins. Na de meer-dan-halvering in januari met 53,7 procent liep ook onze import uit het VK in februari verder terug: 9,5 procent.
Ook voor maart 2021 voorspelt een prognose van de Nationale Bank weinig hoopvols, met nog altijd hardnekkige dalingen van respectievelijk 14,3 procent en 23,8 procent voor het driemaandelijkse export- en importgemiddelde naar en uit het VK.
Het is tegelijk ook niet onbelangrijk om ook de Britse cijfers in het oog te houden. Zo blijkt uit recente cijfers van het Britse Office for National Statistics dat het handelsvolume in het eerste kwartaal van dit jaar bijna een kwart lager is dan in dezelfde periode in 2018. De vergelijking wordt gemaakt met 2018 omdat dit als het laatste stabiele handelsjaar wordt beschouwd met het VK. Uit die cijfers, die we eigenlijk niet mogen vergelijken met de Europese cijfers, blijkt dat de handel zich verlegt. De handel tussen het VK en niet-Europese landen daalde in dezelfde periode immers met 0,8 procent.
Terzelfdertijd moeten we vaststellen dat het ondernemersvertrouwen in Vlaanderen en ook in West-Vlaanderen zich zeer sterk hersteld heeft. De conjunctuurcijfers bevinden zich op het hoogste niveau in meer dan tien jaar. Mijn visie is dus dat we niet mogen panikeren, maar we moeten het wel zeer goed opvolgen.
Dan is er de communicatiecampagne. De Britse overheid heeft het uitstel van de nieuwe invoereisen op 11 maart bekendgemaakt. Die informatie hebben we natuurlijk snel verspreid. FIT heeft aanvullend op 12 maart een mailing uitgestuurd naar alle bedrijven met interesse in het VK als exportland. Het nieuws is in de week nadien nog eens verspreid via de nieuwskanalen van VLAIO en FIT. De datum van 1 oktober wordt ondertussen onder de aandacht gebracht tijdens de brexitwebinars die georganiseerd werden en worden. In de aanloop van oktober zal er vanaf augustus opnieuw intensiever gesensibiliseerd worden via nieuwsberichten en sociale mediacampagnes. Er zal daarnaast ook een specifieke webinar georganiseerd worden over deze nieuwe invoereisen.
Ik wil als conclusie nog meegeven dat VLAIO en FIT de Vlaamse bedrijven blijven informeren over de post-Brexit-situatie. Het blijft belangrijk om de cijfers op te volgen. Het project Gateway to Britain wordt dus heel concreet. Ik kijk samen met u uit naar de uitkomst van de conceptuele fase.
Mevrouw De Vreese heeft het woord.
Ik denk dat er inderdaad geen tijd te verliezen is. Er wordt dan gesproken over het volledig pakket rond te hebben in 2023. Ik denk dat we voor iedere schakel die genomen moet worden, moeten kijken hoe we daar zo snel mogelijk door kunnen gaan met de grote projecten – digitale projecten gecombineerd met fysieke projecten. Maar op welke manier kunnen we zo snel mogelijk deze ‘green lane’ klaar krijgen?
Want zoals u zegt – en de communicatiecampagne loopt al – zullen er vanaf oktober verstrengde controles ingaan. Misschien zal dat opnieuw een impact hebben. Dus pleit ik hier om daar allemaal zeer snel werk van te maken en daar verder zeer goed op toe te zien, minister, dat alles inderdaad stipt opgevolgd wordt. Wij zijn het er allen over eens dat de brexit een grote weerslag heeft. Maar samen met de ondernemers mogen wij daarbij het hoofd niet laten hangen en wij moeten kijken welke opportuniteiten zich aandienen voor Vlaanderen. Op welke manier kunnen wij ons nog beter in de markt zetten als een brug naar het Verenigd Koninkrijk? Dat zou onze positie erg kunnen versterken. Alle maatregelen die daarbij kunnen helpen moeten snel worden uitgevoerd. In de uitrol van het ‘green lane’-project spelen u en de Vlaamse Regering een belangrijke rol. Ik wil daarom nogmaals vragen om daartoe zeker, samen met de minister-president, al uw gewicht in de schaal te leggen. Ik wil ten slotte benadrukken dat VLAIO en FIT heel sterk werk leveren en dat u daarin als minister ook enorm betrokken bent. Voor Vlaanderen en West-Vlaanderen is het heel belangrijk dat u hard blijft werken aan dit dossier.
De heer Vanryckeghem heeft het woord.
U weet dat als collega De Vreese een vraag stelt, ik het niet kan nalaten daarop te reageren. Dit is een grapje. Ik ben dankbaar dat zij hier vandaag weer de brexit onder de aandacht brengt, met de komst van het ‘green lane’-project. Het is belangrijk dat wij onze Vlaamse ondernemers in die crisis blijven ondersteunen, sensibiliseren en helpen waar het nodig is. Op 22 april, minister, gaf u in uw antwoord op vragen van collega De Vreese en mijzelf over dat project aan dat veel erop wijst dat ook onze buurlanden niet stilzitten en nadenken over manieren om de handel tussen Groot-Brittannië en hun land te vereenvoudigen. Mijn eenvoudige vraag is of u op de hoogte bent van wat onze buurlanden ondernemen. Zijn er eventueel good practices die wij ook hier in Vlaanderen zouden kunnen gebruiken?
Minister Crevits heeft het woord.
Ik stel vast dat er iets moois bloeit tussen collega De Vreese en collega Vanryckeghem, zeker als het om vragen om uitleg gaat. Collega De Vreese, u hebt mijn uitleg niet helemaal kunnen volgen, maar ik verneem van mijn kabinet dat ik wel goed hoorbaar was. Maar ik weet dat het geluid beter is als het scherm uitstaat. Het is een beetje moeilijker dan anders vandaag. Maar u hebt geen bijkomende vragen gesteld. Ik zal dit dossier uiteraard van heel nabij blijven opvolgen.
Collega Vanryckeghem, de buurlanden lossen weinig informatie. U stelt mij een moeilijke vraag. Iedereen is zeer discreet. Of dat goed is, betwijfel ik. De projecten die wij doen, hebben een duidelijke link met het aantrekken van investeringen. Dat zou de verklaring kunnen zijn.
Mevrouw De Vreese heeft het woord voor een slotopmerking.
Ik heb mijn slotbedenking daarnet al gemaakt. Ik heb er geen bijkomende.
De vraag om uitleg is afgehandeld.