Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Collega’s, het moet niet altijd kommer en kwel zijn. Ondanks de coronacrisis boekte DPG Media, het grootste commerciële mediabedrijf van Vlaanderen achter onder meer Het Laatste Nieuws en VTM, grote winsten tijdens het voorbije jaar. De omzet van het bedrijf lag in 2020 8 procent hoger dan het jaar voordien. Netto maakte het bedrijf 178 miljoen euro winst, 39 procent meer dan het jaar voordien. Nochtans werd aanvankelijk gedacht dat de mediasector zware verliezen zou lijden door de coronacrisis. Voor een stuk is dat ook wel gebeurd, en de Vlaamse Regering heeft daar volgens ons accuraat op ingespeeld. De crisis heeft dus wel degelijk een grote impact gehad op de advertentie-inkomsten. Dit werd evenwel ruimschoots gecompenseerd door de toename in het aantal lezers in print en online.
We hebben het afgelopen jaar vaak gehad over die coronaparadox. Dit blijkt echter wat complexer in elkaar te zitten. Maar dat is eigenlijk een andere discussie. Mijn vraag om uitleg gaat over iets anders. DPG Media blijft het grootste mediabedrijf in Vlaanderen en is een duidelijk resultaat van de groter wordende mediaconcentratie. Het bedrijf biedt momenteel verschillende diensten aan: tv, radio, kranten, magazines, maar ook telecom zoals Mobile Vikings en JIM Mobile. Wat heel weinig consumenten of mediagebruikers echter weten, is dat DPG ook een aantal onlineservices aanbiedt als vacature.com, Tweakers, spaargids.be, mijnenergie.be en Independer.
Die onlineservices zijn eigendom van DPG Media en blijken een heel lucratieve bron van inkomsten te zijn. Die bron van inkomsten is vermoedelijk compleet intransparant voor de mediagebruiker en zelfs voor mezelf. Wie op de advertenties klikt en langs die weg tot een aankoop overgaat, beseft niet dat DPG hiermee op verschillende wijzen inkomsten genereert.
Minister, in hoeverre gaat u aan de slag met het onderzoek naar mediaconcentratie van de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM)? We hebben het daar al verschillende keren over gehad. Dat is elk jaar een belangrijk moment. Ik denk dat het heel belangrijk is op regelmatige basis uw visie daarover te horen.
Hoe evalueert u de zeer positieve resultaten van DPG Media in het licht van de grote kritiek die DPG Media altijd heeft geuit op de openbare omroep, die volgens DPG Media de markt zou verstoren?
Hebt u er zicht op in welke mate de groei van DPG Media aan de initiatieven met betrekking tot onlineservices te wijten is? Hebt u er zicht op hoe DPG Media precies winst haalt uit advertenties en onlineservices? Kunt u het businessmodel hierachter toelichten?
Bent u van mening dat er ten aanzien van de mediagebruiker eigenlijk veel meer transparantie zou moeten zijn over waar de private mediabedrijven precies hun winst halen? Welke initiatieven plant u al dan niet om ervoor te zorgen dat de mediagebruiker met betrekking tot die handelspraktijken complete transparantie krijgt?
Minister Dalle heeft het woord.
Voorzitter, ik neem akte van het rapport over mediaconcentratie van de VRM. Dat is elk jaar interessante lectuur waar we verder op kunnen bouwen. Het rapport toont opnieuw aan dat thema’s als schaalvergroting, consolidatie en crossmedialiteit belangrijk zijn. Er staat veel in het rapport en het is niet evident daar in enkele zinnen een reactie op te geven, maar het rapport kan inspirerend zijn voor het beleid en voor de wijze waarop we naar het medialandschap moeten kijken.
Ik kan DPG Media enkel feliciteren met de goede resultaten die zijn neergezet. Ik ben verheugd dat DPG Media er, ondanks de coronacrisis, in geslaagd is winst te maken. Het omgekeerde zou me meer zorgen baren. Bij grote verliezen zou de werkgelegenheid bij DPG Media onder druk komen te staan of zou DPG Media mogelijk het voorwerp van een overname door buitenlandse spelers kunnen uitmaken. Ik kan alleen maar tevreden zijn dat er goede resultaten zijn geboekt.
Als minister van Media ben ik fier dat we in Vlaanderen sterke mediabedrijven hebben. Een aantal mediabedrijven, zoals DPG Media en Mediahuis, zijn in het buitenland actief en kunnen, onder meer door diversificatie, in eigen land en internationaal standhouden. We mogen daar echt fier op zijn. Daarnaast zijn er natuurlijk talrijke grote en kleine spelers die het ook niet slecht of het zelfs heel goed doen.
Ondanks de coronacrisis hebben we een leefbaar media-ecosysteem. De commerciële omroepen en de openbare omroep stimuleren elkaar om de lat hoog te leggen. Dat is gebleken tijdens de coronacrisis. Niet enkel de VRT, maar ook DPG Media en andere mediagroepen hebben allerhande inspanningen geleverd om de burgers te informeren en te entertainen. Recent is er de televisiemarathon van Het Laatste Nieuws geweest. Gedurende 24 uur hebben talloze artiesten opgetreden om de cultuursector te ondersteunen. Dat was een mooi moment.
Mevrouw Segers, u hebt me vragen gesteld over transparantie en de handelspraktijken op mijnenergie.be. Ik kan daar kort over zijn. Er zijn wettelijke bepalingen over transparantie die voor alle bedrijven gelden en die DPG Media naleeft. Het gaat dan onder meer over balansen, jaarrekeningen en jaarverslagen. We kunnen in detail bekijken hoe dat is samengesteld.
Over initiatieven zoals mijnenergie.be of andere online-initiatieven die deel uitmaken van de diversificatiestrategie van DPG Media, heb ik geen nadere informatie, niet meer informatie dan u ook hebt. Daar is ook geen rapporteringsverplichting in hoofde van het private bedrijf dat DPG Media is, niet voorbij dat wat wettelijk voorgeschreven is.
Transparantie is belangrijk. Die wordt ook geboden op basis van de wetgeving. De wetgeving op de handelspraktijken is ook een federale aangelegenheid – dat weet u – waar ik me als minister van Media niet over kan uitspreken.
Maar ik dank u voor de vraag en de interesse in een privaat mediabedrijf, die aantoont dat we in Vlaanderen echt wel fier kunnen zijn op ons medialandschap: een mooi aanbod met sterke bedrijven, die samen het media-ecosysteem bepalen.
– Wilfried Vandaele treedt als voorzitter op.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, ook mij valt het nu op hoe bondig u hierop antwoordt. Ik dacht dat we hier nu echt wel iets hadden om onze tanden in te zetten. Dit is toch een case waar we beleidsmatig aan de slag mee moeten gaan.
Ik ben ook verheugd om te zien dat de gezondheid van DPG Media het afgelopen jaar bewaard is gebleven, in coronacrisis, zoals trouwens ook voor Mediahuis. Ook van hen hebben we ondertussen cijfers binnengekregen. Mediahuis heeft ook goed geboerd. Ik deel absoluut uw overtuiging dat wij allemaal en onze democratie gebaat zijn met sterke mediabedrijven. Tot daar deel ik absoluut uw positiviteit.
Natuurlijk zou je dan de vraag kunnen stellen of ze die steun vanuit Vlaanderen dan wel nodig hadden die u hebt gegeven aan alle mediabedrijven. We wisten aan het begin van de crisis, iets meer dan een jaar geleden, nog niet wat die impact ging zijn. Ik was toen blij dat u assertief zei dat het belangrijk was om onze mediabedrijven te ondersteunen via advertentiecampagnes. Daar wil ik niet moeilijk over doen. We zien met zijn allen dat het misschien niet nodig geweest was, maar ze hebben het goed gedaan.
Eigenlijk ging de essentie van mijn vraag over de transparantie van dat businessmodel van DPG Media. Verticale en horizontale integratie is een succesvolle strategie in medialandschap. Verticale integratie omdat DPG Media ook volop investeert in die onlineservices. Het zijn met name die die het afgelopen jaar heel veel winst hebben opgeleverd. U wist het niet, ik wist het niet, de Vlaming weet niet dat, als hij bijvoorbeeld via hln.be een advertentie ziet voor spaargids.be, mijnenergie.be, livios.be – dat is een site voor mensen die verbouwen –, de inkomsten daarvan, niet alleen van de reclame, maar ook van de contracten die op die manier gesloten worden, ook winst is voor DPG Media. Misschien moet dat ook niet problematisch zijn. Maar ik zou wel graag zien dat wij daar als burgers, als mediagebruikers op de hoogte van zijn.
Daarom vind ik het heel verwonderlijk dat u kort wilt zijn over die transparantie. U bent degene die altijd zegt dat onze burgers mediawijs moeten zijn. Dat geldt ook voor mediawijsheid inzake reclametools. U zet heel hard in op influencers. Wel, dit is ook een heel belangrijke reclametool die ook een nieuwe bron van inkomsten is voor mediabedrijven. Het verwondert mij dat u op mijn laatste vraag eigenlijk niet geantwoord hebt. U hebt ook niet geantwoord op mijn tweede vraag: hoe ziet u dan die inkomsten en die winsten van DPG Media en Mediahuis in het licht van de kritiek en de discussies die we in aanloop naar de beheersovereenkomst met de VRT gehad hebben, zoals ‘de VRT moet marktversterkend zijn’ en ‘de VRT is momenteel marktverstorend’?
Neen, we zien dat DPG Media gewoon geen kleine speler is. DPG is een middelgrote speler op Europees niveau. In dat licht en met die wetenschap moeten we de kritiek die toen is geuit op de beheersovereenkomst die is afgesloten met de VRT, herbekijken.
Minister, ik zou graag hebben dat u nog even ingaat op de twee vragen die u niet hebt beantwoord. Ik hoop dat u me daar kunt geruststellen en bekijkt wat Mediawijs kan doen voor die reclamewijsheid waar we in Vlaanderen nog grote stappen vooruit moeten zetten.
De heer Slootmans heeft het woord.
Mevrouw Segers, ik merk wel een beetje een paradox in wat u zegt. Enerzijds zegt u heel fier te zijn dat een commercieel mediabedrijf erin slaagt om winst te maken om dan anderzijds die winst af te breken. U zegt ook dat daar geen transparantie over bestaat wanneer het gaat over mijnenergie.be of spaargids.be. Ik heb dat zelf eens bekeken. Wanneer men gewoon naar die homepagina gaat, dan staat daar: “Mijnenergie.be is geen contractpartij bij genoemde transacties. Ingeval u beslist met één van de partners een contract voor elektriciteit of gas af te sluiten ontvangt Mijnenergie van de betreffende energieleverancier een commissie.” Idem wat Spaargids betreft. Dat wordt overal wel degelijk al gemeld. Die transparantie is daar.
U zegt ook dat ze transparantie moeten bieden en dat daar heel grote winsten worden geboekt. Dat is dus heel lucratief. Maar anderzijds vraagt u aan de minister hoe groot die winsten zijn. Mevrouw Segers, waar baseert u zich op om te zeggen dat die winsten zo groot zijn en dat dit een bijzonder lucratieve onderneming is? Ik denk dat we inderdaad juist fier mogen zijn dat ondanks corona en dalende advertentie-inkomsten een bedrijf als DPG er nog in slaagt om nog een graantje mee te pikken. Ik begrijp dat het aandeel dat volgens u zo groot is, dat helemaal niet is en dat het maar een zeer klein aandeel is van de winst. Maar ook wat de transparantie betreft, zien we dat die wel degelijk wordt gegeven.
Wat het businessmodel betreft – maar het is niet aan mij om in de plaats van de minister te antwoorden – vind ik niet dat het aan DPG is om dat hier op de straatstenen te gooien. Dit is eerder een opmerking aan mevrouw Segers dan aan de minister.
Het is eigenlijk toch een beetje een verrassende vaststelling dat het blijkbaar goed loopt bij een aantal grote mediabedrijven. We kunnen daar alleen maar blij om zijn. En voor de rest moeten we ons daar niet te veel mee moeien voor zover zij zich natuurlijk houden aan wat wij hun vragen. Als overheid vragen wij natuurlijk een en ander aan die mediabedrijven. Zo vragen wij, zeker hier toepasselijk, dat zij de persoonsgegevens beschermen. Wij vragen in een aantal gevallen dat zij eigen producties stimuleren. Wij vragen in andere gevallen, wanneer zij nieuws brengen, dat zij dat op een correcte manier doen. Ik denk wat wij als overheid vooral daarop moeten toezien, dat die bedrijven doen wat wij hun vragen. En als zij dat niet doen, moeten wij hun op de vingers tikken.
Voor de rest is het eigenlijk een goede zaak dat zij goed boeren. En dat kan er op een bepaald moment misschien toe leiden, mevrouw Segers, dat bepaalde ondersteuningsmechanismen niet meer of minder nodig zijn. De grote daar liggen natuurlijk op federaal niveau. Ik denk dan aan de steun voor de verdeling van de kranten. Daar liggen in de toekomst misschien wel mogelijkheden om de overheid te ontzien.
Minister Dalle heeft het woord.
Wat de steun betreft die de Vlaamse overheid vorig jaar heeft gegeven in de mediasector, zijn de check-check-checkcampagne en de informatiecampagne verlopen via de Vlaamse media. Maar daar stonden natuurlijk prestaties tegenover. Dat sloot aan bij een informatie- en sensibiliseringscampagne.
U weet dat mijn coronafonds Media, 10 miljoen euro, in hoofdzaak gericht was op regionale omroepen, de VRT, het Vlaams Audiovisueel Fonds en een aantal kleinere spelers zoals de lokale radio’s. DPG Media heeft daar dus geen extra middelen uit gekregen.
Collega Segers, er waren nog twee vragen waarvan u vond dat ze onvoldoende zijn behandeld.
Ten eerste is er de informatie die de burger moet kennen. Collega Slootmans heeft al verwezen naar wat daar blijkbaar allemaal staat. Er zijn heel wat regels van toepassing zoals transparantieregels en privacyregels die uiteraard moeten worden gerespecteerd. Maar dit soort verwijzingen op websites komt natuurlijk niet alleen voor bij mediabedrijven, die problematiek is veel breder dan alleen hln.be; dat gaat over alles wat op het internet gebeurt. Daar zijn toepasselijke regels voor waar ik, voor alle duidelijkheid, niet voor bevoegd ben. Ik denk dat het weinig zin heeft om daar in deze commissie Media over te spreken. Ik denk dat er al heel veel relevant materiaal is.
Het mediawijsheidsbeleid versterken we, maar dat heeft geen rechtstreekse link met deze problematiek bij DPG Media. Ik vind het ook wat vreemd om over de businessmodellen van een bepaald bedrijf te spreken in een commissie. Ik denk dat die bedrijven vooral moeten doen waar ze goed in zijn en dat het niet zinvol is om die businessmodellen hier in detail te bespreken. Ik vind dat niet de rol van de politiek en zeker niet van de commissie Media.
Wat de zogenaamde marktverstorende rol van de VRT betreft, weet u dat ik van oordeel ben dat de VRT, ook met de nieuwe beheersovereenkomst, een marktversterkende rol heeft, en moet opnemen. Ik zie dus geen link tussen de zogenaamde marktverstorende rol van de VRT waar sommigen op een bepaald moment naar verwezen. En als er al een marktverstorende rol zou zijn, dan is dat natuurlijk toch met een korrel zout te nemen. Ik pleit vooral voor een marktversterkende rol van de openbare omroep en ik stel ook vast dat dit in de beheersovereenkomst en in de praktijk mee een rol speelt.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Collega Slootmans, ik vind het heel merkwaardig dat u opeens als de publicaffairsmanager van DPG optreedt.
Minister, uw tweede antwoord verwondert mij ten zeerste. We moeten ons inderdaad niet uitspreken over businessmodellen in een vrije markt. En als DPG Media via onlineservices bijzonder sterke groeicijfers kan laten optekenen, dan is dat inderdaad des te beter.
Collega Slootmans, u vraagt me waar ik die cijfers vandaan haal. Ik haal die gewoon uit het bericht dat we in maart allemaal hebben gekregen. DPG zegt daarin dat mijnenergie.be, autotrack.nl en gaspedaal.nl grote groeicijfers hebben. De omzet van Independer groeide met 13 procent naar 71 miljoen euro. De totale omzet uit onlineservices eindigde in 2020 op 130 miljoen euro. Dat is een stijging met 10 procent. Daar haal ik die cijfers die toch wel opvallend zijn. En inderdaad, dat is des te beter voor hen. Maar minister, u en wij als commissie hebben het altijd heel erg over de nood aan transparantie voor de mediagebruikers en over het belang van mediawijsheid om geïnformeerd al dan niet te kunnen klikken op een website, om al dan niet aankopen te doen. Daarover ging mijn vraag.
Er wordt bijvoorbeeld steeds meer gebruikgemaakt van hun service, de Booster, waarmee bedrijven gebaseerd op artificiële intelligentie hun personeelsadvertenties gericht kunnen plaatsen op alle mediatypes. Dat weten wij niet als mediagebruiker.
Mijn oproep aan u, minister, is dan ook om daarnaar te kijken en ervoor te zorgen dat we de Vlaamse bevolking reclamewijs kunnen maken over die nieuwe evoluties en businessmodellen inzake reclame.
De vraag om uitleg is afgehandeld.