Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Een heel ander onderwerp deze keer. Maar het is een onderwerp waarover ik niet de eerste keer vragen stel.
De rechtstreekse aanleiding is dat eind februari de Duitse bondskanselier Merkel liet weten dat er een Europees akkoord was over de invoering van het digitale vaccinatiepaspoort. Het zou de bedoeling zijn dat dit er nog voor de zomer komt. Sinds de indiening van mijn vraag is het blijkbaar nog actueler dan ooit. Het blijft op de Europese agenda staan en er wordt vanuit diverse hoeken druk uitgeoefend.
Toch is men het op inhoudelijk vlak nog niet eens in Europa, want met zo’n paspoort komen al dan niet bijhorende privileges, wat uiteraard een delicate zaak is. Er wordt alvast voor gepleit om, net zoals in Israël, te zorgen voor een uniforme vaccinatiepas die in de hele Europese Unie geldig is. Men zal dan blijkbaar vrij kunnen reizen in Europa, wat impliceert dat mensen die niet in het bezit zijn van een vaccinatiepaspoort, dit dan niet kunnen. Zo zou er mogelijk een ongelijkheid tussen burgers van de Europese Unie kunnen ontstaan. Bepaalde EU-burgers zouden dan te maken krijgen met reis- en andere beperkingen, omdat we uiteraard niet meer over een gelijk speelveld beschikken. Zo stelt de Oostenrijkse premier Kurz erg duidelijk dat diegenen die gevaccineerd zijn, hun volledige vrijheid moeten terugkrijgen. Het belooft mijns inziens dus een moeilijk debat te worden. De analogie met het gele boekje voor mensen die gevaccineerd zijn tegen de gele koorts dringt zich hier toch op. Er wordt ondertussen zelfs gesproken over de invoering van een ‘groene pas’.
Logischerwijs zijn het vooral de zogenaamde vakantielanden die aandringen op een snelle oplossing. Het is niet de eerste keer dat we dit horen. Landen zoals Griekenland, Italië, Spanje en Kroatië zijn vragende partij om hier zo snel mogelijk voor een doorbraak te zorgen. Want iedereen weet het: de zomervakantie komt dichterbij en velen willen uiteraard op vakantie gaan.
Maar er zijn ook tegenstanders van dit systeem. Niet iedereen staat op dezelfde lijn. Naar aanleiding van de Europese top konden we vernemen dat Roemenië, Duitsland, Frankrijk en ook België tegenstander zouden zijn van de invoering van een groen vaccinatiepaspoort. Een van de argumenten is dat de EU een dergelijk certificaat niet kan invoeren zolang niet alle EU-burgers de kans hebben gehad om zich te laten vaccineren. Dat is ook een argument dat de minister-president naar aanleiding van eerdere vragen al naar voren gebracht heeft. Het standpunt is dus ook gekend wat de minister-president betreft, maar de vragen blijven ondertussen komen.
Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen stelt alvast dat de beslissing over wat je met zo’n certificaat zult kunnen doen, zal worden genomen door de individuele lidstaten. Dat is natuurlijk een zeer belangrijke uitspraak.
Minister-president, welk standpunt neemt de Vlaamse Regering vandaag in met betrekking tot de invoering van een digitaal vaccinatiepaspoort?
Aangezien Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen stelt dat de beslissing over wat je met het paspoort kunt doen door de individuele lidstaten zal worden genomen: is de beslissing binnen België hieromtrent reeds genomen? Indien ja, welke initiatieven tot standpuntbepaling binnen België nam de Vlaamse Regering en op welke manier is het standpunt er gekomen? Indien niet, wat is het standpunt van de Vlaamse Regering dan?
Welke initiatieven ondernam de Vlaamse Regering ondertussen om het debat hieromtrent binnen de Europese Unie aan te gaan?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Het standpunt van de Vlaamse Regering is nog steeds gebaseerd op twee belangrijke principes. Ten eerste mag er geen sprake zijn van discriminatie tussen gevaccineerden en niet-gevaccineerden. Ten tweede moet de vrijwilligheid van de vaccinatie gegarandeerd blijven.
De voorkeur van de Vlaamse Regering gaat uit naar een vaccinatiecertificaat dat vooral voor medische doeleinden dient. Als we het vaccinatiecertificaat ook voor reisdoeleinden willen gebruiken, raakt dit mogelijk aan de twee belangrijke principes die ik net heb vermeld. Daarom wil de Vlaamse Regering hier zeer voorzichtig mee omgaan. Het lijkt er echter op dat het vaccinatiecertificaat voor reisdoeleinden er hoe dan ook zal komen. Volgens Commissievoorzitter von der Leyen is het doel van de Digital Green Pass om burgers geleidelijk aan in staat te stellen zich veilig te verplaatsen binnen de Europese Unie of naar het buitenland. De Europese Commissie zal het voorstel van verordening morgen al publiceren.
Het debat evolueert dus zeer snel. Vlaanderen mag in dit debat niet aan de zijlijn blijven staan. We moeten integendeel aan het debat deelnemen zodat rekening wordt gehouden met onze aandachtspunten. Wat zijn dan onze aandachtspunten? Ten eerste moet er respect zijn voor de twee principes die ik al vermeld heb: non-discriminatie en het vrijwillig karakter van vaccinatie. De concrete toepassing van die principes is dat een bewijs van vaccinatie nooit de enige voorwaarde mag zijn om te kunnen reizen. Voor mensen die nog niet gevaccineerd zijn, moet er altijd een gelijkwaardig alternatief aanvaard worden, zoals bijvoorbeeld een negatief testresultaat. Ten tweede moet het gebruik van het certificaat gebaseerd zijn op wetenschappelijk bewijs. We moeten er rekening mee houden dat het momenteel niet onomstotelijk bewezen is dat de besmettelijkheidsgraad na vaccinatie daalt en hoelang die daling aanblijft. Verder onderzoek is daarover nodig. Ten derde is dataveiligheid zeer belangrijk. We moeten werken aan een digitaal certificaat dat zeer goed te beveiligen is. Tegelijk moeten we de privacyregels in acht nemen. Tot dusver mag medische informatie enkel door medisch geschoolden geïnterpreteerd worden. Ten vierde is er nood aan overleg met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). We staan immers voor een globale uitdaging. Er is overleg met de WHO nodig zodat het Europese initiatief kan uitgroeien tot een mondiaal initiatief. Ten slotte lijkt het nuttig om verder te kijken dan de huidige coronapandemie. Als het certificaat meer dan alleen COVID-19-vaccinatie kan registreren, zou het op termijn kunnen uitgroeien tot het medisch paspoort van de zakenreiziger of de toerist. Het is dus belangrijk om het debat in de juiste richting te sturen.
Binnen België is er nog geen beslissing genomen over wat men met het certificaat zal kunnen doen. Op vrijdag 5 maart vond een coördinatievergadering plaats naar aanleiding van de aankondiging van de Digital Green Pass door de Commissie. Zowel mijn eigen kabinet als het kabinet van minister Beke heeft deelgenomen aan deze vergadering. De conclusie van de vergadering was dat het belangrijk is dat ons land deelneemt aan het Europese debat. We kunnen niet aan de zijlijn blijven staan. Verder is de vergadering akkoord gegaan dat er voldoende aandacht moet uitgaan naar de concrete modaliteiten van dergelijk certificaat: belang van een evidencebased, wetenschappelijke aanpak; belang van non-discriminatie; respect voor de vrijheden van elke burger om zich te laten vaccineren, alsook om zich te verplaatsen; bescherming van persoonlijke gegevens en privacy; compatibiliteit met werkzaamheden in WHO-verband; nood aan een eenvoudig en werkbaar systeem. Het Belgische standpunt ligt dus in de lijn van het Vlaamse standpunt.
Welke initiatieven heeft de Vlaamse Regering ondernomen? Op 1 maart heeft minister Demir deelgenomen aan een informele videoconferentie van de Europese ministers van Toerisme. Tijdens deze videoconferentie heeft minister Demir erkend dat het vaccinatiecertificaat voordelen zou kunnen bieden voor de heropstart van het toerisme. Tegelijk heeft ze benadrukt dat we erg zorgvuldig moeten nadenken over het gebruik van het vaccinatiecertificaat voor reisdoeleinden, precies omdat deze kwestie raakt aan het beginsel van non-discriminatie, het recht op privacy en de vrijwilligheid van de vaccinatie.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Het is natuurlijk een gevoelige zaak, maar ik ben wel enigszins tevreden met uw antwoord.
U herhaalt die twee belangrijke principes, non-discriminatie en vrijwilligheid, die gegarandeerd moeten zijn. Daar kan ik zeer inkomen.
Ik stel de voorzichtigheid van de Vlaamse Regering in deze zaak dan ook op prijs, maar ik vind het ook belangrijk dat we niet aan de zijlijn blijven staan. Dit gaat ons allemaal aan, ook de Vlamingen.
U hebt een hoop zaken naar voren gebracht waaraan u verder wilt werken. Ik neem akte van die twee principes, maar ook van het feit dat het bewijs van vaccinatie niet de enige voorwaarde kan zijn om zo’n vaccinatiepaspoort te kunnen krijgen. Ik denk dat dat een belangrijk gegeven is, ook in het debat van gelijke kansen voor iedereen. Als daar die negatieve tests bij komen, dan is dat een extra element dat we kunnen meenemen en waar we zeker attent voor moeten zijn. Ook de privacyregels zijn heel erg belangrijk. Dat blijft een aandachtspunt.
Het interessantste idee dat u naar voren bracht, is dat we aan een algemeen vaccinatiepaspoort moeten werken. Vanuit Europa streven we daarbij naar een document waarin alles gecentraliseerd wordt. Het is een interessant gegeven, maar het wekt evenzeer dezelfde vragen op.
Hoever staat men in Europa in het debat over een vaccinatiepaspoort dat verder gaat dan een paspoort dat alleen over COVID-19 gaat?
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister-president, een systeem dat wereldwijd van toepassing is, zal niet voor morgen zijn, vrees ik. Ik heb vandaag nog gelezen dat China vraagt dat je een bewijs levert dat je met een Chinees vaccin bent ingespoten. Het gaat hier echter in de eerste plaats over een Europees systeem. Ik moet u zeggen dat het voor onze fractie wel belangrijk is dat er een uniform Europees systeem komt, een soort coronapaspoort – want een vaccinatiepaspoort is niet zo’n goed woord – om deze zomer veilig reizen mogelijk te maken. Omdat het ondertussen wel duidelijk is dat het onmogelijk is om voor de zomer een volledige vaccinatie van de hele bevolking te hebben, met twee prikken, is dit niet haalbaar. Daarom willen wij, net zoals u, ook wel waarschuwen voor die vaccinatiediscriminatie. Daar zouden in de eerste plaats de laatst gevaccineerden – dat zijn jongeren en gezinnen met kinderen – het slachtoffer van worden. Daarom vinden wij dat jongeren die bijvoorbeeld in de zomer naar het buitenland op kamp willen gaan of gezinnen met kinderen die op vakantie willen vertrekken, ook een recente negatieve test moeten kunnen voorleggen als ze nog niet gevaccineerd zijn. Dat zou dan het minimum zijn wat door die verordening mogelijk wordt gemaakt.
Minister-president, stel dat er zo’n systeem komt – en dat ziet er wel naar uit –, zult u dan mee aandringen dat die test gratis wordt voor mensen die nog geen kans kregen om zich te laten vaccineren? U hebt alvast onze steun.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Ik wil ook even tussenkomen, omdat dit inderdaad een heel moeilijke oefening wordt. Ze is heel delicaat. U haalt een aantal terechte aandachtspunten aan over de gelijke behandeling en het vrijwaren van de vrijwilligheid.
Wat u over een alternatief voor het vaccin hebt gezegd, is enorm belangrijk. We moeten een negatieve test ook als een waardig alternatief kunnen aanbieden, zodat we een gelijke behandeling kunnen garanderen. Ik sta daar absoluut achter. Ik wens u heel veel succes toe met de onderhandelingen op Europees vlak om hierin tot een uniformiteit te komen. Zoals mevrouw Brouwers ook al aanhaalt, is dat enorm belangrijk.
Minister Demir gaf in de commissie Toerisme aan dat we eerst in de richting van onze buurlanden zullen kijken om het toerisme open te stellen. Ik weet niet in hoeverre er bilateraal overleg is gepland. Ik weet dat we het Europees moeten aanpakken, maar misschien kunnen we daarin een eenduidig standpunt naar voren brengen? De verplaatsingen die we zullen maken, zullen in de eerste plaats toch naar onze buurlanden zijn.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Bedankt voor de bijkomende vragen en opmerkingen.
Ik wil toch eerst iets algemeens in de groep gooien. Door de vaccinatiegraad daalt de besmettingsgraad wel heel erg, maar niet tot nul. Een negatief testresultaat geeft meer zekerheid dat men het virus niet verder zal verspreiden dan een vaccinatie. Een vaccin beschermt je natuurlijk tegen zelf ziek worden, waardoor de druk op het gezondheidssysteem afneemt. U hebt daar professor Van Damme gisteren misschien ook over bezig gehoord, maar dat evolueert. Nu zegt men dat het risico op een besmetting een op dertig is. Je kunt echter niet zeggen dat gevaccineerd zijn dezelfde graad van zekerheid biedt op de verspreiding van het virus als een negatief testresultaat. Dat moeten we goed in het achterhoofd houden.
Mijnheer Deckmyn, we zitten nog maar in het beginstadium van het idee om in een vaccinatiepaspoort verder te gaan dan alleen COVID-19.
Mevrouw Brouwers, die test gratis maken is een debat op zich. We zullen eerst kijken welke testen adequaat zijn en wat de kostprijs is voor ik daarover uitspraken doe die onze begroting nog verder in de prak zullen rijden. Daar ben ik enigszins beducht voor.
Mevrouw Talpe, ik vind het een beetje raar dat we eerst bij de buurlanden zouden kijken. We leven nu al met Europa op gespannen voet door onze reisbeperkingen voor niet-essentiële reizen. De eerste minister heeft kunnen verkrijgen dat dit tot 19 april 2021 enigszins wordt getolereerd, maar ik kan me niet voorstellen dat Europa zal toelaten dat we die reisbeperkingen voor de buurlanden zullen opheffen, maar niet voor de andere Europese lidstaten. Dat zal heel moeilijk zijn. Ik begrijp dat de minister van Toerisme zegt dat het al heel goed zou zijn dat we dat kunnen realiseren, maar ik vrees dat het ofwel voor heel de EU moet gelden, of dat de situatie blijft zoals die nu is.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Minister-president, bedankt voor uw bijkomende antwoorden. Hierin vind ik een belangrijke bijkomende opmerking. Je kunt er inderdaad niet genoeg de nadruk op leggen dat een negatieve test wel eens belangrijker zou kunnen zijn dan een vaccinatie, want dan heb je inderdaad meer zekerheid. Ik vond dat een goede toevoeging aan dit debat, en het is zeker interessant om dit verder mee te nemen in de bespreking.
De vraag om uitleg is afgehandeld.