Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Minister-president, u hebt eind januari wellicht ook uitgebreid in de media zien verschijnen dat de stadsbibliotheken van Gent binnenkort een racismewaarschuwing zullen meegeven aan verschillende boeken. Waar sommigen aan extremistische literatuur denken, denkt het Gentse stadsbestuur aan boeken van Pippi Langkous en dergelijke.
Met het hele dekoloniseringstraject in het achterhoofd wil het Gentse stadsbestuur zo veel mogelijk de bibliotheken ‘dekoloniseren’, waarbij men jonge kinderen wil behoeden voor stereotiepe beelden. Dat is jammer genoeg nog niet alles, collega’s. In ‘Dekoloniseer mijn stad’, een rapport dat in Gent momenteel op tafel ligt, wil men ook nog quota bij aanwervingen, verplichte lessen in antiracisme als voorwaarde om subsidies te krijgen, Zwarte Piet moet uiteraard verdwijnen en men wil zelfs boeken bannen die volgens de linkse goegemeente racistisch zouden zijn. Een boekverbranding is niet meer veraf. En dat is nog maar het topje van de grote ijsberg. Men is er nog niet volledig uit op welke manier men precies te werk wil gaan, maar hoogstwaarschijnlijk zal men starten met bepaalde labels en racismewaarschuwingen.
Minister-president, ik zit hier niet alleen als parlementslid, maar ook als bezorgde Gentenaar.
Hoe evalueert u dit initiatief en dergelijke evolutie in het licht van onze cultuur en onze vrijheden? Passen dergelijke initiatieven in een gezonde democratie? Hebt u al contact opgenomen met het Gentse stadsbestuur over deze censuur en labeling? Welke informatie hebt u over dit initiatief? Zult u desgevallend contact opnemen met het Gentse stadsbestuur om hen te vragen af te zien van dit beleid dat culturele uitgaven waar duidelijk niets mis mee is, stigmatiseert en problematiseert?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Als minister van Cultuur vind ik vrije meningsuiting en objectiviteit nog steeds heel belangrijk in een openbare bibliotheek. Het is echter zo dat sinds 2016 de openbare bibliotheken geen bevoegdheid meer zijn van de Vlaamse Gemeenschap. De financiële middelen zijn toegevoegd aan het Gemeentefonds en de lokale besturen beslissen dus zelf hoe ze die middelen besteden. Lokale besturen hebben daarnaast volledige autonomie over de collectievorming van hun openbare bibliotheek. Ik stel dan ook voor dat deze vraag wordt voorgelegd aan de Gentse gemeenteraad.
Deze thematiek kwam al aan bod bij de vraag over de vernietiging van kinderboeken waarin Zwarte Piet wordt afgebeeld.
Ook toen gaf ik aan dat het niet aan mij is om te bepalen welke boeken in de bibliotheken aanwezig mogen zijn, maar dat het uiteraard niet de bedoeling kan zijn dat bibliotheken systematisch boeken weigeren omwille van ideologische redenen. Dat is voor Zwarte Piet zo en dus ook voor de dekolonisatie en Pipi Langkous. Ik zal er wel degelijk op toezien dat er op dat vlak geen systematische zuivering van de bibliotheken gebeurt. Strikt genomen is dit niet mijn bevoegdheid, en moet dit in de Gentse gemeenteraad worden besproken.
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Minister-president, dank u voor uw antwoord, al stelt het mij toch enigszins teleur. Ik weet uiteraard dat dergelijke bibliotheken geen Vlaamse bevoegdheid zijn. Maar ik vind toch dat u vanuit uw functie, als minister-president en met uw gezag, toch eventueel contact zou kunnen opnemen met het Gentse stadsbestuur. Dat heeft daar nog geen vraag over gekregen. Hebt u al contact opgenomen met hen? Welke informatie heeft u over dit initiatief? En op welke manier zult u ingrijpen mocht men toch boeken verbannen uit de bibliotheek? Want dat ligt wel degelijk op tafel. Dat staat wel degelijk in het rapport ‘Dekoloniseer mijn stad’.
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Mevrouw Blancquaert noemt zichzelf een bezorgde Gentenaar. Ik ben ook een bezorgde Gentenaar, wanneer ik zie dat een commissie Cultuur compleet wordt bezaaid met fake news. Ik word daar in- en intriest van. Mevrouw Blancquaert, u durft hier een vraag te stellen die op geen enkel feit is gebaseerd. U trekt het hele verhaal hier compleet op flessen. Dit gaat niet over uitspraken of daden van een stadsbestuur. U weet dat maar al te goed, mevrouw Blancquaert. Het gaat hier over een rapport dat door een groep van mensen is opgeleverd met het oog op dekolonisering. Dat rapport wordt ten gronde besproken met de gemeenteraad, zoals het hoort. Na dat debat zal het stadsbestuur zijn conclusies trekken.
We hebben hier al de discussie gevoerd over Zwarte Piet. Mocht er sprake zijn van censuur, dan ga ik ervan uit dat de minister-president zal optreden. Ik kan mij voorstellen dat u minder vertrouwen hebt in het Gentse stadsbestuur dan ik, maar wees er toch maar zeker van dat men nooit dergelijke zaken zal doen. Wat het schepencollege wel heeft gezegd, is dat men de bibliotheek wil laten bekijken of er boeken nodig zijn die een bepaalde duiding zouden moeten geven. We spreken hier niet over een label. De naam Pippi Langkous is zelfs over niemands lippen gekomen. Ik weet niet waar u dat haalt.
Ik wil het debat voeren in de themacommissie, waar het hoort, en op basis van de feiten en de daden die het stadsbestuur al heeft gesteld. Dat is tot op vandaag totaal niet het geval.
De heer Pelckmans heeft het woord.
Minister-president, dank u voor uw antwoord. Ik denk dat we dit soort antwoorden, waarbij de autonomie van lokale besturen met toch wel enige Vlaamse inbreng of belang ter sprake komt, nog wel meer zullen krijgen. Die autonomie is echt wel heilig. Maar dit terzijde. Ik ga wat enthousiasme binnenbrengen over dit project.
De hele situatie van de dekolonisatie is een jonge wetenschap. Zoals we uit de ervaring met covid weten, moet een jonge wetenschap kunnen experimenteren. Ik ben dan ook bijzonder blij dat de stad Gent, met haar rijke historische verleden, de politieke wil heeft om de dekolonisatie aan te pakken, en dan vooral met een bijzonder goed onderbouwd instrumentarium, zoals de universiteit en zeker ook de stadsbibliotheek De Krook, die een heel goede reputatie heeft. Met dat experiment en met dit zoeken naar oplossingen voor deze toch wel zeer belangrijke problematiek nemen zij daarin het voortouw. Ik ben daar heel blij mee. Minister-president, ik roep u op om dit experiment wél goed te volgen en te bekijken wat daar uitkomt. Ik ben ervan overtuigd dat dit een trial-and-error wordt. Zij geven dat zelf ook toe, dat het niet eenvoudig zal zijn.
Ik vind dit een belangrijk onderwerp. Ik werd zelf als tiener geconfronteerd met bijzonder merkwaardige leesstukken van Sjors en Sjimmie en De Rode Ridder, enzovoort. Iedereen hier weet hoeveel invloed de ervaringen van het begin van je leefperiode kunnen hebben. Daarom vind ik dit een heel belangrijk experiment, dat, wat mij betreft, mits evaluatie en grondige doorlichting en overleg met de betrokkenen, uitbreiding zou moeten krijgen in heel Vlaanderen. Dat is het standpunt van Groen.
De heer Van de Wauwer heeft het woord.
Collega Blancquaert, u stelt de vraag of dergelijke initiatieven in een gezonde democratie passen. Wanneer ik heel uw vraagstelling hoor, heb ik de indruk dat u heel selectief aan cherrypicking doet binnen wat er van dit plan bekend is, en dat is nog zacht uitgedrukt. Ik vind dat collega D’Hose het beter zei: het is gewoon fake news gaan verspreiden. Als we heel even naar de inhoud kijken – wat ik daarvan heb begrepen – dan gaat het hier om een oproep en een voorstel om duiding te voorzien bij die boeken en niet om boeken uit de rekken te halen of om aan zuivering te doen, helemaal niet. Maar het gaat ook meer om te bekijken of er naar de toekomstige uitbreiding van de collectie ook rekening gehouden kan worden met de diversiteit in het aanbod. U zegt zelf dat het een openbare bibliotheek is en u zit hier zogezegd als bezorgde Gentenaar. Een openbare bibliotheek moet er natuurlijk zijn voor elke Gentenaar. Dan lijkt het mij goed dat de diversiteit van de stad ook in het aanbod naar voren komt. Diversiteit is iets heel breeds, dat gaat ook over mensen met een beperking die in die boeken voorkomen, nieuwe gezinsvormen, transgenders, enzovoort. Dus ik zou eigenlijk die vraag aan u willen terugstellen: vindt u dat plan, dat idee, die uitbreiding van de collectie, een gezonde zaak voor de democratie? We kunnen geen rechtstreekse vragen stellen aan collega’s, maar daar ben ik wel benieuwd naar.
Dan zou ik ook aan u, minister-president, willen vragen – al ken ik van u wel het antwoord, denk ik – als principiële vraag of het inderdaad goed is voor onze gezonde democratie dat die veelheid en diversiteit in onze bibliotheekcollecties aan bod komt. Want het is zoals collega Pelckmans zegt: zeker jonge kinderen vormen op die leeftijd al een beeld van de wereld. Dat zij dan ook al onmiddellijk gevoed worden en invloeden en prikkels krijgen over wat die diversiteit in onze samenleving op alle vlakken is!
Ik moet eerlijk zeggen dat ik, toen ik het las, ook wel het gevoel had: gaan we er niet over, slaat de klepel niet door? Ik denk dat de redelijkheid overal toepasbaar is. Ik heb ook de uitgever gehoord die de Pippi Langkousboeken verspreidt en gehoord dat men daar al inspanningen gedaan heeft om een aantal termen te moderniseren. Voor een stuk volg ik daar ook mijn fractie in Gent in, dat bij de bevolking wel het gevoel leeft: slaat de klepel niet door? Dat je een aantal onderzoeken doet, dat je daarnaar kijkt, daar ben ik het mee eens. Maar we moeten toch wel opletten en daar communicatief en zeer omzichtig mee omgaan. Het gaat volgens mij soms wel eens de verkeerde kant uit. Je kunt woke zijn, maar je kunt ook 'overwoke' zijn. Dat is gewoon een bemerking die ik maak.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Ik denk dat er nog twee vragen in mijn richting gekomen zijn. Ten eerste, mevrouw Blancquaert: neen, ik heb geen contact gehad met het Gentse stadsbestuur hierover. Ik denk dat dat in deze fase ook nog niet mijn rol is. Ten tweede, mijnheer Van de Wauwer: ik denk dat in een openbare bibliotheek alle boeken moeten terechtkunnen die niet bij wet verboden zijn en dat het aan de inrichtende macht van een bibliotheek is om de collectie samen te stellen. Alles wat niet bij wet verboden is, kan in principe in een openbare bibliotheek.
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Mevrouw D’Hose, ik apprecieer het niet dat u mij een beetje gaat betichten van fake news. Dat op zich is fake news, dat klopt niet. U bent zelf blijkbaar niet helemaal op de hoogte. De stad Gent heeft eind 2019 zelf beslist om een werkgroep op te richten om na te denken over hoe Gent gedekoloniseerd kan worden. Die komen nu met dit rapport dat op de bank ligt en besproken moet worden.
Collega Van de Wauwer, ik heb geen enkel probleem met geen enkel boek, zoals de minister-president ook correct aanhaalde. Ik ben zelf fervent boekenfanaat en ik lees ook boeken die helemaal niet onder mijn overtuiging vallen. Ik vind het dus een beetje bizar dat u mij daar ook van zou betichten, dat ik dergelijke boeken zou willen bannen uit de bibliotheek.
Ik denk dat ik hier net een oproep doe om geen enkel boek te bannen, en geen racismewaarschuwingen op kinderboeken te gaan aanbrengen.
Ik zou zeggen: ‘Allemaal naar de bib!’
De vraag om uitleg is afgehandeld.