Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Vraag om uitleg over de werking en het gebruik van de app Coronalert
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werden deze vragen om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Anaf heeft het woord.
Voorzitter, gezien het vergevorderde uur zal ik proberen het zo kort mogelijk te houden.
Op 9 januari 2021 is bekendgemaakt dat de app Coronalert al een aantal dagen niet meer werkte ten gevolge van een probleem met de goedkeuring van een nieuwe versie voor Androidtoestellen. Google heeft de blootstellingschecks, waarmee de app detecteert of een gebruiker in contact staat met andere gebruikers die vermoedelijk besmet zijn, geschorst. De reden is een uitbreiding van de functionaliteit, zodat de nieuwste versie van Coronalert ook blootstellingschecks zou kunnen uitvoeren met betrekking tot de gebruikers van gelijkaardige apps. Google heeft aangegeven samen te werken met een tiental andere Europese contactopsporingsapps. Op het ogenblik waarop het internationale personenverkeer ervoor zorgt dat andere versies van het virus ons land binnenkomen, zou dit natuurlijk een grote meerwaarde kunnen zijn. De schorsing van de blootstellingschecks en de duurtijd om tot een oplossing te komen, zijn natuurlijk wel problematisch op een ogenblik waarop met de teruggekeerde reizigers een aanzienlijk risico op de verspreiding van en besmetting met nieuwe varianten is opgedoken.
Minister, was u van die problemen op de hoogte? Wanneer wordt een oplossing verwacht? Is er al een oplossing? Vormt de koppeling aan andere tracingapps een eerste stap naar een Europese contactopsporing of een gegevensdeling tussen landen in verband met de contactopsporing? Zijn in dat geval alle noodzakelijke protocollen afgesproken en in werking getreden om een Europese contactopsporing en gegevensdeling met betrekking tot mogelijk besmette Vlamingen in het buitenland en Europese burgers in Vlaanderen in de praktijk mogelijk te maken? Zo neen, vanaf wanneer zou dit mogelijk zijn? Met welke apps en landen wordt, al dan niet met Coronalert, momenteel samengewerkt? Worden momenteel nog samenwerkingen en partnerschappen besproken?
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Voorzitter, ik heb een vraag om uitleg over hetzelfde thema. Op het technisch probleem zal ik niet meer ingaan. Dat is daarnet al gebeurd. Er zijn nog andere aspecten van de app Coronalert, die meer dan 2 miljoen mensen ondertussen op een gsm hebben geïnstalleerd. Dit toont een grote bereidheid bij de bevolking om het noodzakelijke te doen om het virus onder controle te houden.
Enkele weken geleden is echter vastgesteld dat de app onvoldoende wordt gebruikt waarvoor hij bedoeld is. Sinds de invoering van de app heeft amper 4 procent van de besmette personen de app effectief gebruikt om de testresultaten te koppelen. Nog eens de helft daarvan heeft de app gebruikt om zijn hoogrisicocontacten te verwittigen. Ik denk dat we allemaal weten dat de app absoluut zijn nut heeft, maar een beter gebruik ervan zou het verschil kunnen maken in de strijd tegen het coronavirus.
Het Interfederaal Comité Tracing en Testing, dat verantwoordelijk is voor de app, heeft in december 2020 al aangegeven te zullen nagaan of nieuwe bekendmakingscampagnes aan de orde zijn. Gezien het weinig effectieve gebruik van de app door hen die de app al hebben geïnstalleerd, lijkt een verdere inzet op gebruiksvriendelijkheid ook nodig.
Minister, wat is, afgaande op de ervaringen van de afgelopen maanden, volgens u de verdere rol van de app Coronalert in de strijd tegen het virus? Zijn de technische problemen naar aanleiding van de koppeling met de gegevens van de apps in tien andere Europese landen ondertussen volledig opgelost? Is er zicht op de redenen waarom de testresultaten vaak niet aan de app worden gekoppeld? Is er zicht op de redenen waarom de gebruikers met een positief testresultaat vaak geen gebruik maken van de optie hun hoogrisicocontacten te verwittigen? Zijn er, tot slot, plannen om verder in te zetten op een bekendmaking van de app of op het gebruiksvriendelijker maken van de app?
Minister Beke heeft het woord.
Voorzitter, sinds meer dan een week werkt Coronalert op Androidtoestellen weer zoals het hoort. Ik geef graag wat achtergrondinformatie over de problemen die we hebben mogen ondervinden.
Op 5 januari 2021 heeft de European Federated Gateway Service (EFGS) de dagelijkse hoeveelheid data die elke smartphone downloadt waarop Coronalert is geïnstalleerd, van enkele tientallen kilobytes tot 1 megabyte verhoogd. Die grotere download leverde op Androidtoestellen enkele problemen op.
Ten eerste duurde de download ten gevolge van het toegenomen volume langer dan voorzien en werd de ingebouwde tijdslimiet voor downloads overschreden. Dat probleem is door de update van 7 januari 2021 opgelost.
Los van het eerste probleem deed er zich nog een tweede probleem voor op Android. Omdat Coronalert op basis van een veel grotere datahoeveelheid dan voordien meer dan twintig keer per dag de speciale interface van Google opriep om het besmettingsrisico te berekenen, werd hier een door Google ingebouwde limiet om de privacy te beschermen overschreden, waardoor de interface niet meer bruikbaar was. Dat probleem werd opgelost met een update op 9 januari 2021. Daarna duurde het nog een à twee dagen vooraleer de wijziging door Google werd goedgekeurd en alle gebruikers hun app konden updaten. Op 11 januari was de app ook op Android voor alle gebruikers weer ‘up and running’.
Door deze problemen nam het downloadvolume aanzienlijk toe. Om deze reden werd een deel van de backend server voor een beperkte tijd tussen 7 en 10 januari stopgezet, wat betekende dat er geen risicoberekeningen meer golden. De testresultaten werden wel nog getoond in de app en nadat het probleem was opgelost, hebben alle apps al de ontbrekende informatie ook verkregen. Het was ook niet mogelijk om deze problemen vooraf te identificeren, aangezien de problemen zich situeerden op het niveau van de operating systemen en de beveiligingen door Google, en de testconfiguratie de zojuist vermelde beperkingen niet had. Op 11 januari waren alle problemen opgelost. Coronalert op de iPhone werd niet beïnvloed, afgezien van de tijdelijke stopzetting van de backend voor updates van de risicoberekening.
In eerste instantie is het van belang om te vermelden dat de Europese bevoegdheden op het vlak van gezondheidszorg beperkt zijn. Er zijn mij op dit ogenblik geen plannen bekend om op Europees niveau gegevens te delen voor contactopsporing buiten wat er gebeurt in het kader van de EFGS, die vandaag de contactopsporingapps van elf landen verbindt.
Coronalert en de contactopsporingapps in de meeste EU-landen zijn gedecentraliseerde apps die werken met het DP-3T-protocol (Decentralized Privacy-Preserving Proximity Tracing) op basis van gepseudonimiseerde data. Deze data kunnen worden uitgewisseld tussen Europese lidstaten. Er bestaan geen plannen om personen te heridentificeren op basis van de uitgewisselde informatie. Naast de gevoeligheid omtrent het uitwisselen van de niet-gepseudonimiseerde persoonsgegevens zou dat ook veel middelen vragen.
De Europese standaard voor de gegevensuitwisseling van de contactopsporing op basis van het DP-3T-protocol is in juni 2020 vastgelegd. Tijdens de zomer zijn verdere technische en juridische details uitgewerkt en de EFGS is in oktober 2020 met een beperkt aantal landen live gegaan.
Coronalert is op 6 januari 2021 aan de EFGS-server gekoppeld en het systeem is in België volledig functioneel sinds 11 januari 2021. Op 18 januari 2021 waren er elf Europese landen aangesloten. Op 18 januari 2021 zijn de volgende landen verbonden met de EFGS-server: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Italië, Ierland, Kroatië, Letland, Nederland, Polen en Spanje. Al deze landen samen hebben 51 miljoen downloads. De volgende landen plannen om in de komende maanden aan te sluiten: Cyprus, Estland, Griekenland, Litouwen, Malta, Noorwegen, Oostenrijk, Portugal, Slovenië en Tsjechië – het lijkt hier wel het Eurosongfestival. Er wordt ook samenwerking gezocht met Zwitserland, Engeland, Noord-Ierland, Wales en Schotland. Deze landen of deelstaten hebben geen toelating om zich aan de EFGS te koppelen. Dat betekent dat een afzonderlijk technisch en juridisch raamwerk nodig is.
Sinds eind september heeft Coronalert 289.000 testresultaten in de app getoond, waarvan 33.800 positief. Ongeveer 12.500 indexpatiënten hebben hun gegevens gedeeld met anderen en zo naar schatting ongeveer 25.000 mensen verwittigd.
Die verwittiging bereikt ook onbekenden, bijvoorbeeld na een contact op het openbaar vervoer, en werkt sneller dan de manuele contactopsporing. Op deze manier worden bijkomende indexpatiënten opgespoord die de manuele contactopsporing kunnen versterken. Er is aangetoond dat de positiviteitsgraad hoger ligt bij de gebruikers met een hoogrisicocontactindicatie dan bij de gebruikers zonder een hoogrisicocontactindicatie. Dit toont aan dat de app voldoende accuraat is in de identificatie van de hoogrisicocontacten. De app levert een beperkte, maar belangrijke bijdrage aan de efficiëntie van de contactonderzoeken en zal de komende maanden ook absoluut nuttig blijven.
De problemen hebben zich op Androidtelefoons voorgedaan. De impact op iPhones was beperkt. De belangrijkste impact was een vertraging van de risicoberekening tussen 7 en 11 januari 2021, waardoor de gebruikers met een hoogrisicocontact pas later zijn verwittigd. In mijn antwoord op de eerste vraag ben ik al in detail op de achtergrond en de oplossingen van deze problemen ingegaan.
Waarom worden de testresultaten vaak niet aan Coronalert gekoppeld? Aanvankelijk was er, onder meer vanwege het bijkomend administratief werk, bij een gedeelte van het medisch personeel wat terughoudendheid om bij het voorschrijven of het afnemen van een test de testcode aan de burger te vragen. Dit is grotendeels opgelost door de aanpassing die op 19 november 2020 is ingevoerd. Als een burger een test heeft aangevraagd en er geen connectie met Coronalert bekend is, ontvangt hij een sms met de uitnodiging de app aan de test te koppelen. Dat werkt heel eenvoudig. Het volstaat op een link te klikken en het identificatienummer van de sociale zekerheid (INSZ) op een webformulier in te vullen.
Momenteel worden enkele hypothesen naar voren geschoven. Het is mogelijk dat de formulering van de uitnodiging om andere gebruikers te verwittigen, kan worden verbeterd. Ook de lay-out is nog voor verbetering vatbaar, vooral voor telefoons met een klein scherm. Tot slot is er nog een psychologisch instrument. Op het moment dat de burger een positief testresultaat ontvangt, heeft hij misschien wel andere zorgen dan het delen van die informatie. De exacte reden kan ik niet geven. Hierover wordt nog verder onderzoek gestart.
Coronalert wordt continu geëvalueerd en verbeterd. Er zijn plannen voor een nieuwe communicatiecampagne om de app nog meer bekendheid te geven en ingang bij het brede publiek te doen vinden. We zullen het daar morgen, tijdens de interministeriële conferentie, over hebben.
Minister, op het Eurosongfestival hoorden we vaak “Belgium: zero points”, maar dat zou ons hier te ver leiden.
De heer Anaf heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw zeer uitgebreid antwoord. Ik heb eigenlijk weinig bijkomende vragen. Ik ben zeer tevreden dat de app weer actief is en dat die problemen snel zijn opgelost. Op zich heb ik wel begrip voor een aantal redenen die u hebt opgegeven met betrekking tot wat ik heb voorgesteld, zoals de privacy en de kostprijs.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Minister, het is goed te horen dat de technische problemen ondertussen zijn opgelost. Dit toont natuurlijk de kwetsbaarheid van dergelijke systemen aan. Daar moeten we ons natuurlijk altijd bewust van blijven.
Het is echt belangrijk dat niet enkel zo veel mogelijk mensen de app downloaden, maar ook nadien, als ze testresultaten krijgen, de koppeling maken. Dat wordt des te belangrijker nu ook nieuwe varianten opduiken en we eigenlijk sneller moeten reageren. Het is een heel zinvolle aanvulling van de andere maatregelen met betrekking tot de contactopsporing.
U hebt gezegd dat u op bijkomende campagnes zult inzetten. Ik wil u vragen dat inderdaad te doen. U moet mensen niet enkel aanzetten om de app te downloaden, maar ook om er nadien op een correcte manier mee om te gaan. Ik vraag me af of dit niet meer veralgemeend kan worden toegevoegd aan de andere richtlijnen die nu al continu aan de mensen worden gegeven.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Dank u wel, voorzitter en minister.
Ik heb nog een bijkomende vraag: u sprak van het onderzoek naar de reden waarom mensen dit niet in de app doorgeven. Is dat het onderzoek van professor Preneel? Hebt u zicht op wanneer die resultaten zullen worden aangeleverd? Zou u eventueel schriftelijk ook het onderscheid tussen de verschillende taalgroepen kunnen meegeven, die de app tot op heden hebben gedownload?
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Het klopt. Als je de app downloadt, moet hij natuurlijk op een goede manier kunnen gebruikt worden. We zien inderdaad in de praktijk dat aan de afnemers niet altijd wordt gevraagd of ze de corona-app hebben. Zelfs mensen die expliciet meedelen dat ze Coronalert hebben geïnstalleerd, krijgen soms te horen dat die referentiecode niet moet worden meegedeeld. Daardoor kunnen ze andere mensen niet verwittigen als ze positief zijn. Ik denk dat we toch nog werk hebben om mensen daarrond te sensibiliseren.
Minister Beke heeft het woord.
Ik denk dat we verder op het onderzoek moeten inzetten. We zullen dat morgen bespreken.
We moeten de timing van het onderzoek verder navragen.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.