Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Tavernier heeft het woord.
Minister, op 15 september 2017 keurde de Vlaamse Regering het Strategisch Plan Geletterdheid 2017-2024 goed. Dat is al het derde plan van de Vlaamse Regering rond het versterken van de geletterdheidscompetenties in Vlaanderen. Het is een goede zaak dat de Vlaamse Regering daarop blijft inzetten, want geletterd zijn, is van essentieel belang om zelfstandig te kunnen functioneren in de samenleving en om jezelf persoonlijk te kunnen ontwikkelen.
Dit strategisch plan focust op vijf strategische doelstellingen, waarvan bij uitstek de vierde strategische doelstelling relevant is binnen uw bevoegdheden. Ik citeer: “We versterken geletterdheidscompetenties van mensen in armoede, om hun kansen te vergroten om uit de armoede te geraken en hun participatie aan de samenleving te verhogen.”
Het strategisch plan loopt over een periode van zeven jaar, wat wil zeggen dat we ondertussen ongeveer de helft van de looptijd achter de rug hebben. Op 24 september hield de commissie Onderwijs een gedachtewisseling met het Vlaams Ondersteuningscentrum voor het Volwassenenonderwijs (Vocvo) over de voortgang van dit plan. Sara Jaminé, de projectleider, verwees er op een bepaald ogenblik naar het Nederlandse model, waar maar liefst vier à vijf ministers samen een trekkersrol opnemen om de geletterdheid onder de bevolking te verhogen.
Dat was een interessante verwijzing, want voor een succesvolle uitvoering van het Strategisch Plan Geletterdheid is een horizontaal geletterdheidsbeleid over de verschillende beleidsdomeinen heen immers essentieel. Vanuit uw bevoegdheden engageert u er zich in uw beleidsnota toe om de financiële en digitale geletterdheid, zowel preventief als begeleidend, te zullen stimuleren.
Daarnaast vermeldde mevrouw Jaminé dat er in functie van het Strategisch Plan Geletterdheid samenwerkingen en contactlijnen zijn met het departement armoede, dat zij mee aan tafel zit bij het horizontaal permanent armoedeoverleg (PAO) en dat zij mee in de stuurgroep zat voor een recent gepubliceerde studie over de link tussen armoede en financiële geletterdheid die vanuit uw kabinet werd aangestuurd.
Minister, kunt u concreet toelichten op welke manier u vanuit uw bevoegdheden ondersteuning biedt aan de uitvoering van het Strategisch Plan Geletterdheid? Hebt u recentelijk overlegd met het Vocvo in functie van strategische doelstelling 4 of plant u dit te zullen doen? Bent u van mening dat de Vlaamse Regering op koers zit voor het behalen van strategische doelstelling 4? Welke concrete actiepunten lopen er momenteel ter zake? Zijn er zaken die volgens u beter kunnen en eventueel moeten worden bijgestuurd? Welke middelen maakt u vrij om de financiële en digitale geletterdheid in Vlaanderen te versterken?
Minister Beke heeft het woord.
Aangezien geletterdheid de competenties omvat om informatie te verwerven, verwerken en gericht te gebruiken binnen een ruim scala van levensdomeinen, staat dit thema op de agenda binnen al mijn bevoegdheden. Vanuit mijn administratie wordt nauw samengewerkt met de leden van het Vocvo. Zij nemen actief deel aan de ambtelijke stuurgroep en focusgroep inzake geletterdheid.
Crisissen zoals de coronapandemie vandaag dragen bij tot de groeiende zichtbaarheid van geletterdheidsnoden bij de bevolking. Het verplicht thuisblijven dwingt mensen ertoe om belangrijke informatie zelfstandig en vaak online te gaan zoeken. Net hier wringt het schoentje qua geletterdheid: het verwerven, verwerken en gericht gebruiken van informatie is voor velen ontzettend moeilijk.
Verschillende beleidsdomeinen en de partnerorganisaties van het Strategisch Plan Geletterdheid worden zich steeds meer bewust van problemen rond geletterdheid en de impact ervan op hun werking. Ze zijn gewonnen voor het idee hieraan te werken. In dit kader vormt de expertise die het Vocvo over de jaren heen over deze problematiek opbouwde, een waardevolle ondersteuning voor alle beleidsdomeinen om tot realisaties te kunnen komen.
Zelf heb ik mijn administratie opdracht gegeven om in samenwerking met het Vocvo een aantal themadagen in het kader van geletterdheid voor de leden van het horizontaal permanent armoedeoverleg te organiseren. In het horizontaal overleg komen de aandachtsambtenaren uit de verschillende departementen en agentschappen van de Vlaamse overheid samen met enkele belangrijke stakeholders die als vertegenwoordigers van mensen in armoede optreden.
Een eerste themadag behandelt de digitale geletterdheid. Deze dag omvat enerzijds een verduidelijking van de problematiek op basis van cijfermateriaal en wetenschappelijke inzichten, maar ook de voorstelling van een aantal concrete goede praktijken. Ik hoop hiermee de deelnemers van het overleg de urgentie van de problematiek te duiden en hun expertise over de problematiek te vergroten. Tijdens deze dag worden ook de werkzaamheden van de taskforce e-inclusie geduid.
Een tweede themadag zal handelen over de financiële geletterdheid. Mijn administratie werkt dit voorstel momenteel nog verder uit.
Tijdens een recente besparingsronde verloor de pedagogische ondersteuningsdienst van het Vlaams ondersteuningscentrum voor het volwassenenonderwijs (Vocvo) een deel van zijn personeels- en werkingsmiddelen en werd de decretale opdracht vernauwd tot de ondersteuning van de Centra voor Basiseducatie (CBE). Deze besparing heeft consequenties voor de organisatie van het Vocvo, maar ook voor de uitvoering en ondersteuning van het plan Geletterdheid. Mijn collega-minister van Onderwijs moet de mogelijkheden hiervoor bekijken.
Deze legislatuur heb ik het plan opgevat om de gezondheidsgeletterdheid en -vaardigheden van de Vlaming te verhogen. We stellen immers vast dat kwetsbare mensen de toegang tot zorg en gezonde levensgewoonten moeilijk of niet vinden. De werkzaamheden om tot een concreet actieplan op dit vlak te komen, zijn recent opgestart.
Tijdens de COVID-19-crisis werd bij het ingaan van de lockdown het bestaan van de digitale kloof des te zichtbaarder. Ik ben ervan overtuigd dat we moeten inzetten op de bevordering van e-inclusie bij kwetsbare mensen. In dit kader heb ik ingezet op ICT-materiaal in de jeugdhulp. Er is een totaalbudget van 633.300 euro vrijgemaakt zodat deze jongeren ook vanuit de voorziening onderwijs kunnen volgen of sociale contacten onderhouden.
Uiteraard zullen deze actie en gelijkaardige acties vanuit andere beleidsdomeinen de digitale kloof niet volledig oplossen. Digitale inclusie is een werk van lange adem, dat een plaats verdient in de relance, in een structureel beleid en in een voorbereiding voor mogelijke nieuwe lockdowns. Ik verleen dan ook mijn medewerking aan de taskforce e-inclusie. In het kader van de relance zijn digitalisering en e-inclusie een zeer terecht speerpunt van deze regering. Deze maatregelen worden ook uitgewerkt binnen de Vlaamse Regering.
Mevrouw Tavernier heeft het woord.
Minister, dank u voor uw antwoorden. Ik ben tevreden te horen dat u, samen met uw administratie, ondersteuning biedt aan de uitvoering van het strategisch plan Geletterdheid. Het is noodzakelijk om het probleem ten gronde aan te pakken. Laaggeletterdheid is veelal geen individueel maar wel een familiaal gegeven. Laaggeletterdheid wordt heel vaak doorgegeven van generatie op generatie. Er moet dus zeker aandacht worden besteed aan het doorbreken van die vicieuze cirkel.
Enerzijds ligt hier een belangrijke taak voor de scholen en opleidingen. Onderwijs doet op dit terrein al heel wat inspanningen. Maar ook voor Armoedebestrijding ligt hier een belangrijke taak weggelegd. Het verhogen van geletterdheid is immers nodig om de kansarmoede te bestrijden. Hoe geletterder men is, hoe meer kans men heeft op werk en hoe minder kans op armoede. Het is allemaal met elkaar verbonden.
Om duidelijk te zijn: ik kijk hier niet naar Welzijn in plaats van naar Onderwijs. Ik kijk naar Welzijn om net samen met Onderwijs en andere departementen, zoals Werk, de handen in elkaar te slaan om de ongeletterdheid in Vlaanderen aan te pakken. Ik zei het al: Onderwijs doet zeer veel inspanningen op dit terrein, maar ongeletterdheid blijft een uitdaging. Deze transversale aanpak moet er zijn over de verschillende beleidsdomeinen heen.
We moeten die besparingen van Vocvo in het juiste kader zien, voorbij de grenzen van de stemmingmakerij. Het gaat hier over het niet langer financieren van taken die niet langer worden verricht. De schaalvergroting voor de centra van volwassenenonderwijs (CVO’s) heeft ertoe geleid dat het aantal CVO’s die door Vocvo worden begeleid sterk is gedaald. Sinds 2019 is dit aantal herleid tot nul. Het is dan ook logisch dat de taken die niet meer worden gepresteerd ook niet meer worden gefinancierd. De besparingen…
Collega, kunt u afronden?
Voor het gedeelte basisgeletterdheid en voor het gedeelte onderwijs aan gedetineerden is zelfs het budget verhoogd tot 200.000 euro.
De vraag om uitleg is afgehandeld.