Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
Mevrouw Coudyser heeft het woord.
Voorzitter, minister, van 2018 tot 2020 organiseert Toerisme Vlaanderen een overvloed aan activiteiten en evenementen die bezoekers van over de hele wereld moeten verleiden om de Vlaamse meesters en hun werken in Vlaanderen, de plaats waar ze ook werden gemaakt, te komen verkennen. Het project van de Vlaamse Meesters richt zich op het leven en de nalatenschappen van Van Eyck, Bruegel en Rubens, die actief waren in de 15e, 16e en 17e eeuw, evenals vele andere opmerkelijke kunstenaars van die tijd. In heel Vlaanderen werden aanzienlijke infrastructurele investeringen gedaan om een optimale bezoekerservaring te bieden. Aanvullend op die infrastructuurwerken is een programma van hoogwaardige evenementen en tentoonstellingen met internationale uitstraling opgezet.
Na het Rubensjaar in 2018 en het afgelopen jaar, toen Bruegel in de schijnwerpers stond, plaatsen we nu onze schijnwerpers op het leven en de werken van Jan Van Eyck, ook naar aanleiding van de voorziene terugkeer van het Lam Gods naar de Sint-Baafskathedraal in Gent. Om het meesterwerk dat Jan Van Eyck samen met zijn broer Hubert maakte voor de Sint Baafskathedraal, professioneel te ontsluiten, investeert de Vlaamse overheid via Toerisme Vlaanderen in een state-of-the-artbezoekerscentrum dat dit najaar eindelijk zal worden geopend.
Minister, op 23 januari jongsleden werd het Van Eyckjaar in uw bijzijn officieel op gang getrapt met een persmoment op de luchthaven van Zaventem, aan een van de twee gates die voor de gelegenheid in een Van Eyckjasje werden gestoken.
Afgelopen weekend ging dan de tentoonstelling rond Van Eyck in het Gentse Museum voor Schone Kunsten (MSK) van start.
Kunt u een aantal in het oog springende promotieacties toelichten die Toerisme Vlaanderen met inbegrip van de eigen buitenlandkantoren de afgelopen jaren georganiseerd heeft en ook de komende weken eventueel nog zal organiseren om het Van Eyckjaar bij de buitenlandse culturele meerwaardezoeker onder de aandacht te brengen?
Op welke manier krijgt het Van Eyckjaar precies uitwerking op de luchthaven van Zaventem? Voorziet Toerisme Vlaanderen naast de aankleding van die twee gates nog andere Van Eyckbelevingselementen in het luchthavengebouw?
Kunt u een overzicht geven van concrete acties die Toerisme Vlaanderen samen met private partners heeft weten op te zetten om de Vlaming te enthousiasmeren over de Vlaamse meester Jan Van Eyck, in het kader het lokaal ambassadeurschap rond de Vlaamse Meesters?
Hoe evalueert u de samenwerking tussen Toerisme Vlaanderen en de stad Gent inzake de voorbereiding en concrete uitwerking van het jaarprogramma vol evenementen rond Van Eyck?
Hoewel de nadruk op oude kunst ligt, vertelt het Vlaamse Meestersproject een relevant hedendaags verhaal aan de hand van verschillende crossovers naar andere kunstdisciplines, waaronder hedendaagse kunst, muziek, dans, stripboeken en culinaire kunst. Kunt u een aantal concrete voorbeelden geven van mogelijke cross-overs?
Minister Demir heeft het woord.
Dank u voor uw vraag.
Toerisme Vlaanderen en alle partners in dit programma zetten uiteraard alle zeilen bij om dit programma onder de aandacht van binnen- én buitenlandse bezoekers te brengen. Ikzelf ben afgelopen week ook drie keer in de mooie stad Gent geweest, maar ook op de luchthaven, waar ik mee kussens heb uitgedeeld. Wij proberen echt iedereen te mobiliseren.
Nu, ik som een aantal in het oog springende campagnes op. Er is ‘Be adored in the Ghent Altarpiece’. Eind januari was er de internationale persreis, waarbij tussen 120 en 125 internationale journalisten de expo ‘Een optische revolutie’ in het MSK bijwoonden, aangevuld met extra excursies naar Brugge. Het was ongezien dat hier zoveel internationale pers aanwezig was en het is natuurlijk ook wel goed dat Vlaanderen daarin investeert, want uiteindelijk schrijven zij de artikels. The Guardian gaf de expositie bijvoorbeeld vijf sterren en ik moet zeggen dat ik daar zeer trots op ben. Het is dus goed dat we daarop inzetten.
Er was de Brafa-Kunstlezing (Brussels Art Fair) in Moskou, die Toerisme Vlaanderen eind 2019 mee organiseerde. Hiermee bereikten we een tachtigtal galerijhouders, museumcuratoren, academici, reisagentschappen enzovoort. Daarnaast was er ook een thematische uitzetting op het Russische kanaal TV Kultura. Er vonden ook andere internationale persevents plaats in het najaar van 2019, onder andere in Madrid, Londen en Parijs. Ook deze events hebben geleid tot verschillende persartikels.
Dan was er de native advertising, een vorm van betaalde content marketing waarbij een merk content aanlevert met een gelijkaardige vorm en functie als die van de redactionele content. Toerisme Vlaanderen sluit ook mediadeals met verschillende toonaangevende culturele magazines om in januari en februari 2020 zichtbaar te zijn met artikels, video enzovoort over Van Eyck en de programmatie in 2020. In Duitsland gaat het om ‘Monopol’ en ‘kultur.west’, in Spanje om ‘Unidad Editorial’ en ‘Podium Podcast’, in Italië om ‘Touring’ en ‘Sky Arte’ en in het VK om ‘Culture Trip’.
Op welke manier krijgt het Van Eyckjaar precies uitwerking op de luchthaven van Zaventem? Het Van Eyckjaar werd op 23 januari 2020 officieel op gang getrapt. Dit gebeurde in samenwerking met Cultuur Gent, het MSK in Gent, Visit Gent, Brussels Airlines, Brussels Airport en Toerisme Vlaanderen. Er was die dag ook heel wat volk aanwezig bij die activiteit. We hebben toen kussens uitgedeeld, bijvoorbeeld aan toeristen die naar Madrid gingen. Toen ik hun vroeg ‘Do you know Van Eyck?’, antwoordden ze bijna allemaal: ‘Yes, yes, we know. It’s a Flemish painter.’ Daarmee wil ik gewoon maar zeggen, collega’s, dat ik er helemaal vol van ben, en terecht ook, want dat is een belangrijke ambassadeur voor Vlaanderen in het buitenland. Met hem hebben we goud in handen en wij moeten dat ten volle promoten. Van Eyck is iets van ons allemaal, van Vlaanderen.
Het komende jaar bundelen we de krachten voor tal van projecten en promotionele activiteiten rond Van Eyck. Zo zijn er themavluchten vanuit verschillende Europese bestemmingen en acties voor trouwe Brussels Airlinesklanten. Twee gates werden voor de gelegenheid in een Van Eyckthema gestoken en vertrekkende passagiers van dertig Brussels Airlinesvluchten kregen bij hun vertrek een uniek Van Eyckgadget overhandigd. Naast de gates worden aan de bagagebanden ook filmpjes van Van Eyck getoond op veertien schermen. Die ben ik zelf ook gaan bezichtigen. Dat is ideaal als toeristen staan te wachten. Ik weet niet hoe jullie zijn tijdens het wachten, maar ik kijk dan altijd naar de schermen en dan is het wel tof als de promo rond Van Eyck daarop getoond wordt.
Toerisme Vlaanderen ging verschillende partnerships aan om de Vlaamse Meesters in 2020 ook bij de Vlaming in de spotlight te zetten. Zo is er een partnership met Brussels Airport en Brussels Airlines, zoals hierboven omschreven, maar is er ook een samenwerking met verschillende publieke partners zoals de VRT, De Lijn en de NMBS.
Wij hebben voor 2020 nog geen concrete acties uitgerold, maar er zitten er een aantal in de pijplijn. We gaan hier ook nog even mee wachten tot de Van Eyckdrukte wat geluwd is. Ik denk bijvoorbeeld ook aan scholen. Als scholier moet je dit zeker gezien hebben.
In 2019 werden een aantal acties uitgewerkt. Zo werd Brussel-Centraal even Bruegel-Centraal, De Lijn had de Bruegelbus en de op de VRT stond Dagelijkse Kost een week lang in het teken van Bruegel: Dagelijxe cost.
De stad Gent zet er op haar beurt ook stevig op in om ondernemers te betrekken bij het van Eyckjaar. Al meer dan zeventig Gentse makers engageerden zich om een product of ontwerp te maken geïnspireerd op het Lam Gods. Het zijn stuk voor stuk gepassioneerde vakmensen die, net zoals Jan Van Eyck in de 15e eeuw, met veel zorg, kennis en geduld het ambachtelijk meesterschap in leven houden. De Van Eyckmakers beoefenen heel uiteenlopende ambachten, waardoor er een grote diversiteit aan unieke producten zal zijn, waaronder juwelen, hoeden, boeketten, bier, tapijten, sjaals, handtassen, keramiek en glaswerk. Ook het culinair aanbod is trouwens enorm. Als ik het goed heb, werkt de Gentse topchef Olly Ceulenaere ook aan een project. Wat ik tot nog toe heb gezien, is heel mooi.
Het aanbod is dus enorm en de exclusieve producten zullen vanaf februari 2020 te koop worden aangeboden in de Lakenhalle onder het Belfort. De shop wordt uitgebaat in samenwerking met de Stadswinkel en Historische Huizen Gent. Naast een unieke conceptstore wordt de Lakenhalle ook het meetingpoint voor het themajaar ‘OMG! Van Eyck was here’. Zo wordt de locatie het startpunt van een aantal activiteiten en kunnen bezoekers er ook terecht voor informatie.
Wat uw vierde vraag betreft: de samenwerking tussen Toerisme Vlaanderen en Gent was een zeer positieve samenwerking. Toerisme Vlaanderen investeerde sterk in twee grote hefboomprojecten: de tentoonstelling in het MSK en het nieuwe bezoekerscentrum voor het Lam Gods in de Sint-Baafskathedraal. Dat zijn twee sterke trekpleisters, die ook een grote internationale aantrekkingskracht hebben. De stad Gent is vervolgens volledig mee op de kar gesprongen om het Van Eyckjaar in Gent te laten schitteren met heel wat grote initiatieven. Ik vind dat de stad dat heel goed, slim en breed heeft aangepakt. Mijn felicitaties daarvoor, ook voor de mensen die daar dag in dag uit mee bezig geweest zijn.
Ik denk aan de digitale ervaring ‘Lights on van Eyck’ in de Sint-Niklaaskerk, maar ook aan kleinere initiatieven die sterk inzetten op lokale participatie, waardoor er ook een volledig cultureel programma is voor de Gentenaar zelf. Zo zorgt Gent met het ‘OMG! Van Eyck was here’-programma dat het project in de stad leeft en dat er werk wordt gemaakt van een groot lokaal draagvlak. Er is ook ‘Van Eyck in de wijk’. Projecten die kunnen rekenen op een sterk lokaal engagement en gedragen worden door de lokale gemeenschap, bieden de grootste garantie op succes. Ik moet zeggen dat ik die drie keer dat ik in Gent was, toch heel veel enthousiaste Gentenaren heb ontmoet die zeer terecht heel fier waren op het Van Eyckjaar en die er ook heel veel van verwachtten. Ik blijf er wel bij dat Van Eyck geboren is in Limburg, maar dat terzijde.
Wat uw vijfde vraag betreft, is het inderdaad zo dat het Vlaamse Meestersproject een relevant hedendaags verhaal vertelt, met de crossovers naar andere kunstdisciplines enzovoort. Er zijn dit jaar een hele reeks hedendaagse projecten die aan de slag gegaan zijn met het werk van Van Eyck. Ik geef hieronder enkele voorbeelden van projecten die te bewonderen zijn in Gent. Je hebt ‘Lights on Van Eyck’, een magisch multimediaal spektakel; ‘Kleureyck’ in het Design Museum Gent is zeker ook een aanrader; Gentse Floraliën 2020; ‘OMG! Seven Senses Tour’, een unieke zintuiglijke stadswandeling waarbij je onder leiding van een Gentse gastheer of gastvrouw het erfgoed van de stad ontdekt via je vijf zintuigen enzoverder. Het volledige programma met concerten, street art en zelfs een Van Eyckmarathon is terug te vinden op de website van Visit Gent.
Mevrouw Coudyser heeft het woord.
Minister, ik dank u voor het zeer uitgebreid antwoord. Het toont natuurlijk aan dat we heel gecoördineerd en in goede samenwerking fantastische resultaten kunnen halen. Ik hoop dat Van Eyck de nodige bezoekers naar Vlaanderen brengt.
De promotie op voorhand is natuurlijk zeer breed. De combinatie van zowel persreizen als betaalde marketing en andere campagnes werkt: het ‘full option’-programma. We concentreren ons zeer goed op de doelgroep. We weten zeer goed in welke landen er culturele meerwaardezoekers zijn. Het is dan ook daar dat we de persreizen organiseren en de journalisten uitnodigen.
De luchthaven is de ingang van Vlaanderen voor de culturele meerwaardezoekers die in een Van Eyckbad worden ondergedompeld. Het geeft aan dat Vlaanderen een wel zeer belangrijk programma te bieden heeft.
Er zijn ook de acties met de private partners. U zegt dat er een zeer goede samenwerking is met Brussels Airport en Brussels Airlines met al concrete acties. Er is ook een samenwerking met de VRT, De Lijn en de NMBS. Kunt u zeggen wat die samenwerking precies inhoudt of is het iets waaraan we, eens de gekte van de opening van het Van Eyckjaar voorbij is, aandacht aan gaan besteden?
De stad Gent werkt zeer goed mee. Als je het lokaal draagvlak vindt waarbij je samenwerkt met ondernemers, met mensen uit Gent, word je fier op het hele project en word je een ambassadeur. Gent heeft ook zeer goed ingezet op de cross-overs om de link te leggen tussen de Vlaamse meester Van Eyck met schitterende werken en wat wij vandaag te bieden hebben op vlak van mode, design, gastronomie. Het is Vlaams vakmanschap en Vlaams meesterschap dat mee in de kijker wordt gezet. Het beperkt zich – bij de opening logisch – tot Gent. Zijn er ook andere steden of plaatsen in Vlaanderen waar men ook inzet op het Van Eyckjaar en waar men dan een graantje kan meepikken van de toeristen die in Gent komen? Laat ze een paar nachten langer in Vlaanderen blijven en laat ze kennismaken met Vlaanderen, dat ietsje meer is dan Gent.
Als Gentenaar kan ik hier niet wegblijven. Ik moet toegeven dat ik best wel fier ben op wat er in Gent rond Van Eyck gebeurt. Wat mij betreft, kunnen er niet genoeg initiatieven worden genomen.
Naar aanleiding van de festiviteiten rond Bruegel is er zelfs een Bruegelvliegtuig beschilderd. Ik vroeg me af of u eventueel op de hoogte bent van zulke initiatieven rond Van Eyck?
Ik denk het niet. Ik heb op de luchthaven een rondleiding gehad, maar dat was er niet. Ik denk dat ze de focus op Bruegel hebben gelegd. Uiteraard zijn er heel wat andere dingen rond Van Eyck.
Wat de concrete acties met de NMBS en De Lijn betreft, dacht ik dat er nog een aantal acties in de pijplijn zitten. Ik zou moeten vragen welke exact. Ze moeten nog worden uitgerold. Het was de bedoeling om even te wachten tot de drukte en de Van Eyckgekte wat geluwd was.
Ik weet ook dat er in april in Brugge een aantal tentoonstellingen zullen lopen, maar ik kan nu geen precieze gegevens geven.
De vraag om uitleg is afgehandeld.