Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
De heer Janssens heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, vorige maand was er ophef met betrekking tot mogelijke financiële malversaties bij De Lijn in Antwerpen. Het ging onder meer over bewuste schendingen van de wetgeving op de overheidsopdrachten, uitbetalingen die gebeurden met gemeenschapsgeld zonder dat er een contract werd opgesteld. Wanneer er dan wel een contract werd ondertekend, werd de bevoegdheid van de handtekeningzetter overschreden, werden facturen betaald in verschillende schijven om de controle van de raad van bestuur te omzeilen.
Het heeft wel wat voeten in de aarde gehad alvorens ik deze vraag in het parlement mocht stellen omdat men een beroep deed op het reglement dat stelt dat over particuliere aangelegenheden geen vragen mogen worden gesteld. Nochtans ging het in die zaak die ik wilde bevragen, om honderdduizenden euro’s belastinggeld, ging het om een overheidsbedrijf waarbij duidelijk sprake was van financieel wanbeleid. Ik denk dat de vragen die zijn gerezen, ook in de publieke opinie, zeer terecht zijn.
Mijnheer Janssens, mag ik u even onderbreken? U geeft aan dat er geen vragen mochten worden gesteld. Vragen mogen altijd worden gesteld, maar het reglement is zeer duidelijk: vanaf het moment dat het gaat over particuliere aangelegenheden, wordt het hier niet besproken. Als u de algemene problematiek wil bevragen, geen enkel probleem. Daarom hebben we de vraag ook toegelaten. Ik wil u er wel op wijzen dat we een particuliere aangelegenheid buiten de commissie willen houden.
Absoluut. Ik ga meteen tot de vraagstelling over. Voorzitter, ik heb alleen maar aangegeven waarom ik vind dat, wanneer het om meer dan 700.000 euro belastinggeld gaat, in feite het argument van particuliere aangelegenheid niet zou mogen opgaan.
Minister, wanneer in de media uitgebreid wordt bericht over zulke dingen, dan rijzen er toch vragen over de aanpak van De Lijn bij een aantal malversaties en de controle daarop. De publieke opinie zou de indruk kunnen krijgen dat er binnen het overheidsbedrijf De Lijn een beleid wordt gevoerd waarbij mogelijke malversaties niet de gepaste sanctionering kennen en mogelijk zelfs in de doofpot worden gestoken.
Dat blijkt ook uit de communicatie van de leiding van De Lijn nadien, waarbij niet de sjoemelaar als de slechterik werd bestempeld, maar wel de klokkenluider omdat men niet de kwestie zelf heeft geviseerd, maar wel het perslek. Dat heeft uiteindelijk geleid tot een interne crisis bij De Lijn. Blijkbaar heeft de raad van bestuur van De Lijn – na bepaalde perslekken – maatregelen genomen om de vertrouwelijkheid van documenten beter te beschermen. Het management zou de opdracht hebben gegeven om de procedures rond de vertrouwelijkheid van gevoelige documenten verder te verbeteren, alhoewel niet meteen duidelijk werd waarover dat dan concreet ging omdat De Lijn daarover geen bijkomende verklaringen wilde afleggen.
Minister, deze zaak die uitgebreid in de media aan bod is gekomen, heeft toch tot een aantal vragen geleid.
Bent u op de hoogte van het feit dat De Lijn een beleid voert waarbij eventuele malversaties in der minne worden geregeld waarbij zelfs vertrouwelijkheid wordt overeengekomen met betrekking tot deze regelingen?
Wordt u in dergelijke gevallen – bijvoorbeeld via de regeringscommissaris – op de hoogte gebracht van dergelijke in der minne geregelde onregelmatigheden?
Is het volgens u wettelijk en gepast dat een Vlaams agentschap, een overheidsbedrijf, dat met ongeveer 8 miljoen euro gemeenschapsgeld werkt, malversaties in der minne regelt met geheimhoudingsclausule?
Zult u desgevallend initiatieven nemen om de controle op De Lijn te optimaliseren en eventueel een onderzoek in te stellen naar de afhandeling van bepaalde dossiers waarin onregelmatigheden zouden zijn gebeurd?
Hoe evalueert u de beslissing van De Lijn om de procedures rond de vertrouwelijkheid van documenten te verbeteren? Wat houden deze verbeterde procedures in?
Minister Weyts heeft het woord.
Collega's, algemeen gesproken, is het natuurlijk schering en inslag dat een dading wordt gesloten in het geval van onmiddellijk ontslag. Het is een veel voorkomende procedure, ook in de privésector. Deze manier van werken vermijdt een langdurige procedureslag voor de arbeidsrechtbank en dat men veel kosten moet maken waardoor uiteindelijk het sop de kool niet waard is. In dezen heeft men gedacht te handelen als een goede huisvader. Het ging trouwens ook over een zeer beperkte procedure van vijf maanden waarbij men geoordeeld heeft dat het beperkt bedrag niet opwoog tegen procedurekosten die zouden worden gemaakt. Trouwens, voor zo'n dading vind je op diverse sites eenvoudige sjablonen. Het wordt dus heel veel toegepast. Vertrouwelijkheid is hierbij een standaardclausule. Er wordt ook voorzien in het opheffen van de vertrouwelijkheid indien daar wettelijke of reglementaire redenen toe zouden bestaan, bijvoorbeeld een strafrechtelijk onderzoek of vervolging. In dezen heeft men ook een melding gedaan van de feiten aan het parket, maar verder ook een dading gesloten.
Het afsluiten van zulke dadingen behoort vanzelfsprekend tot de bevoegdheden van het management enerzijds en het remuneratie- en benoemingscomité anderzijds. Dat orgaan heeft op zijn beurt over dit specifieke geval de raad van bestuur op de hoogte gebracht, die unaniem de gevolgde werkwijze en oplossing zoals uitgewerkt door het management kon volgen. Het is niet zo dat persoonlijke personeelsdossiers allemaal bij mij passeren. Dat is in dezen dus ook niet echt het geval geweest.
Uiteraard is het wel zo dat, als processen mank lopen, welke dat ook mogen zijn, we bekijken hoe die kunnen worden rechtgetrokken, los van individuele casussen. Bij De Lijn is er intussen werk gemaakt van een evaluatie en een wijziging van de systemen en processen die tot op heden gehanteerd zijn om herhaling van eventuele budgettaire bevoegdheidsoverschrijding te voorkomen. Dat gebeurde onder meer door de intrede van de workflow binnen de nieuwe SAP-software die een hogere transparantie biedt, maar vooral ook door de verschuiving van de rapporteringslijnen die relevant zijn in zulke casussen. Vroeger rapporteerde de business controller van entiteit x, die eventuele budgettaire aandachtspunten opmerkte, aan de directeur van diezelfde entiteit x, dus binnen de entiteit, zijn hiërarchisch overste. Die rapporteringslijn gaat nu rechtstreeks naar de centrale directeur Financiën en ICT, dus buiten die entiteit.
De heer Janssens heeft het woord.
Minister, u geeft een zeer summier antwoord op een heel aantal vragen die ik gesteld heb en vragen die toch ook wel door een groot deel van de publieke opinie worden gesteld.
Zullen we er ooit het fijne van weten? Zijn er bijvoorbeeld strafbare feiten gepleegd? Kan het zomaar dat een overheidsagentschap een dading pleegt met iemand die duidelijk kan worden beticht van financieel wanbeleid? Kunnen er zomaar overeenkomsten worden gesloten met een geheimhoudingsclausule die dan bepaalde gepleegde onwettelijkheden moet doen vergeten?
Ik denk dat dat een heel slecht signaal aan de burger is. Want kleine garnalen, kleine burgers die de wet op een of andere manier omzeilen, worden daar zonder meer voor berecht en bestraft. Maar grote leidinggevenden binnen een overheidsagentschap gaan blijkbaar vrijuit. Zij kunnen overeenkomsten sluiten met geheimhoudingsclausules, waarbij dan blijkbaar bepaalde onwettelijkheden, die men overigens ook zelf in de media toegeeft, zomaar kunnen worden vergeten. Ik vind dat er wel degelijk vragen kunnen worden gesteld over de leiding van De Lijn, over het financieel beleid van De Lijn en over de controlemechanismen die blijkbaar in dezen of mogelijk in meerdere dossiers helemaal niet hebben gewerkt.
Ik vraag mij dan ook af: hebt u met uw regeringsafgevaardigden binnen de raad van bestuur van De Lijn contact over dergelijke zaken? Welke richtlijnen geeft u dan mee? Want ik vind dat uw antwoord toch nog heel wat vragen openlaat.
Minister Weyts heeft het woord.
Ik denk dat u weinig accuraat geluisterd hebt. Ik heb een vrij omvattend antwoord geformuleerd, op alle aspecten die u hebt aangehaald.
Zo is het u blijkbaar ontgaan dat ik gemeld heb dat men enerzijds een dading heeft getroffen, optredend als een goede huisvader. Want in het andere geval zou u zeggen: ‘Wat een verspilling van kosten zou het niet zijn om ellenlange juridische procedures uit te vechten voor een arbeidsrechtbank? Wat kost dat allemaal? Dat is weggegooid geld.’
Men heeft daar dus opgetreden als een goede huisvader. Daarbij heeft men tevens melding gemaakt aan het parket. Dat lijkt mij dus een duidelijk antwoord op uw vraag.
Ten tweede verbaast het mij dat u in tijden van depolitisering plots zegt: ‘Maar nee, u moet zich daar allemaal mee moeien. In al die personeelsdossiers moet u ingrijpen, minister. U moet zich daarmee moeien.’ Als er processen kaduuk zijn, moet er worden opgetreden. In casu is dat ook gebeurd.
De heer Janssens heeft het woord.
Minister, ik heb geen probleem met het instrument van een dading als dusdanig. Maar een dading mag binnen een overheidsbedrijf niet dienen voor personeelsleden die onwettelijkheden zouden hebben gepleegd, die zelfs toegeven dat onwettelijkheden gepleegd zijn, namelijk het schenden van de wet op de overheidsopdrachten. En dan wordt een dergelijke dading gebruikt om zoiets te verzwijgen, om dat op een of andere manier in de doofpot te steken en daar ook te houden, zodat men blijkbaar nooit het fijne van de hele zaak mag weten. De wet op de overheidsopdrachten wordt niet toegepast, contracten worden blijkbaar afgesloten met bevriende verenigingen, uitbetalingen worden gedaan zonder dat er al contracten zijn afgesloten en betalingen worden ook nog eens op een heel vreemde manier gedaan om toch maar een of andere controle van de raad van bestuur te omzeilen.
Ik vind dat een zeer bizarre, vreemde manier van werken. Ik vind het ook vreemd dat u daar dan blijkbaar geen contact over hebt gehad met de regeringsafgevaardigde binnen de raad van bestuur. Ik denk dat, samen met mij, heel wat mensen, heel wat burgers, vragen stellen over de leiding van De Lijn en in het bijzonder de politiek benoemde raad van bestuur bij De Lijn.
De vraag om uitleg is afgehandeld.