Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Verslag
Mevrouw Franssen heeft het woord.
Minister, in deze commissie werden reeds verschillende vragen gewijd aan de preventie van huidkanker. Men noemt huidkanker vaak een vergeten vorm van kanker. Cijfers berichten nochtans dat momenteel ongeveer 140.000 mensen in België huidkanker hebben en dat er jaarlijks 35.000 diagnoses bij komen. Men schat dat die cijfers de komende jaren zullen oplopen. Huidkanker is ook een van de vormen van kanker die vaak verbonden zijn aan de levensstijl, zoals longkanker en roken, waar er ook vaak – uiteraard niet altijd – een correlatie is. Hoewel 90 procent van de risicogroep op huidkanker beseft dat blootstelling aan UV schadelijk is, blijft aangepast gedrag uit en gaat men nog steeds onder de zonnebank of onbeschermd in de zon.
Wat huidkankerpreventie betreft, is er zowel een primaire als een secundaire preventie.
Bij primaire preventie denken we spontaan aan sensibiliseringscampagnes en verbod op zonnebanken. Uit de antwoorden op de vorige vragen over huidkanker blijkt dat u steunt op de sensibiliseringscampagnes die door de ngo’s worden verspreid. In Vlaanderen sensibiliseren vooral Euromelanoma – een Europese organisatie die één keer per jaar huidkankerpreventie onder de aandacht brengt –, ziekenfondsen en de Stichting tegen Kanker.
De Stichting tegen Kanker heeft voor dit jaar geopteerd om de strategie rond sensibiliseringscampagnes aan te passen. Indien men een gewenst effect wil bereiken voor sensibiliseringscampagnes zou voor Vlaanderen een budget van minimum 500.000 euro nodig zijn. De stichting kan vanaf dit jaar veel minder werkingsmiddelen spenderen aan huidkanker. Men kiest hiervoor het lobbywerk te behouden en de campagnes organisatorisch over te laten aan logistieke partners of soms aan de commerciële sector, zoals zonnecrèmefabrikanten. De kans dat dergelijke sensibiliseringscampagnes meer voor commerciële doeleinden zullen worden gebruikt in plaats van dat de focus gericht is op gezondheidswinst, is niet denkbeeldig. Er moet dus zeker worden gewaakt over de objectiviteit van deze campagnes.
De meest effectieve sensibilisering blijft uiteraard het afschaffen van zonnebankcentra. Onderzoek stelt dat op een termijn van 50 jaar er een gezondheidswinst is tot 6 gezonde levensjaren per 1000 inwoners en een besparing van meer dan 20.000 euro op de gezondheidskost. Als je dat vergelijkt met de effecten van een sensibiliseringscampagne zie je daar toch andere cijfers: 1,4 gezonde levensjaren en een besparing van maximaal 17.000 euro op de gezondheidskost van 1000 inwoners over diezelfde termijn van 50 jaar.
De Europese Commissie schreef recent in een rapport ook dat zonnebanken op geen enkele manier veilig zijn voor de huid. Federaal minister van Consumentenzaken Kris Peeters liet in 2016 bijna 200 zonnebankcentra controleren. Daarvan beging 94 procent een of meerdere overtredingen, voornamelijk over het verkeerd gebruik van de zonnebank, dat gezondheidsrisico’s inhoudt.
Tot slot werd in deze commissie ook al de secundaire preventie van huidkanker besproken. In 2013 gaf u toestemming aan het pilootproject rond bevolkingsonderzoek naar huidkanker. Eind 2015 werden de eerste resultaten in een rondetafel voorgesteld door onder meer professor Annemans. Ondertussen heeft ook de Stichting tegen Kanker de cijfers geanalyseerd en een aantal conclusies getrokken.
Minister, zijn er binnen de Vlaamse werkgroepen, behalve de Stichting tegen Kanker, stakeholders die inzetten op of bereid zijn om in te zetten op sensibiliseringscampagnes rond huidkanker, gezien de stijgende incidentie en de kost die huidkanker met zich meebrengt?
Hebt u reeds overleg gehad met uw federale collega van Consumentenzaken inzake het verbod op zonnebanken en de gezondheidswinst die daaruit zou volgen? Ziet u hierin een samenwerking in het kader van huidkankerpreventie?
Welke maatregelen zult u in uw preventiebeleid of in uw beleid inzake bevolkingsonderzoeken nemen, na de kennis die werd verworven met het pilootproject? Zullen er nog meer concrete pilootprojecten rond huidkankerscreening volgen na de evaluatie van dit eerste project?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Deze Vlaamse werkgroepen die opgericht zijn binnen het preventieve beleid op het vlak van kanker richten zich op de Vlaamse bevolkingsonderzoeken naar kanker en niet op huidkanker. Zo zijn er drie Vlaamse werkgroepen die de bevolkingsonderzoeken naar kanker opvolgen. Hierin zijn meerdere stakeholders vertegenwoordigd zoals de mutualiteiten en kom op tegen kanker, en andere consumentenorganisaties.
Daarnaast is er een overkoepelende werkgroep ‘sensibilisering bevolkingsonderzoeken naar kanker’. Hierin zetelen verschillende ngo’s, ziekenfondsen, vertegenwoordigers van consumenten en andere deskundigen. Ze hebben onder andere als opdracht om onderling acties en campagnes af te stemmen en te stroomlijnen met een globaal communicatieplan voor communicatie over bevolkingsonderzoek naar kanker. We zijn immers van mening dat een gezamenlijk plan van aanpak voor sensibilisering en bewustmaking inzake bevolkingsonderzoeken naar kanker een grotere kans op succes heeft dan op zich staande acties door verschillende organisaties en dat over de verschillende bevolkingsonderzoeken een gelijklopende aanpak een meerwaarde heeft.
Ook in de werkgroep Bevolkingsonderzoek, die mij onder andere adviseert over toestemmingen voor bevolkingsonderzoeken, zijn ziekenfondsen en Test-gezondheid vertegenwoordigd.
Voor wat de preventie van huidkanker betreft, is mijn administratie vertegenwoordigd in de Alliantie tegen Huidkanker. Deze alliantie brengt betrokken actoren in de preventie van (huid)kanker bij elkaar en wil een overzicht bewaren op geplande acties en zo nodig samenbrengen en afstemmen van initiatieven, campagnes inzake preventie van huidkanker.
Verbod op zonnebanken is een volledig federale bevoegdheid. De Stichting Tegen Kanker is in Vlaanderen de enige organisatie die voor verbod pleit, dus dit is zeker geen algemeen gedragen standpunt bij verschillende stakeholders. Er zijn wel meer organisaties die pleiten voor een betere regulering van de sector van de zonnebanken. Daarover is in januari 2016, vanuit de Alliantie tegen Huidkanker een gemeenschappelijke standpuntnota genaamd ‘veilige zonnebanken bestaan niet – Maatregelen om consumenten beter te beschermen’ overhandigd aan federaal minister van Volksgezondheid De Block en federaal minister van Consumentenzaken Peeters.
Er werden intussen ook enkele initiatieven opgestart door minister Peeters zoals registratie van zonnebanken, meer inspecties en strengere sancties, maar de federale overheid wacht op dit moment vooral een advies van de Hoge Gezondheidsraad af over de gevolgen van het gebruik van een zonnebank. Dat advies heeft al enkele maanden vertraging, maar wordt in het voorjaar van 2017 verwacht.
In Vlaanderen kan bevolkingsonderzoek – dit is het systematisch aanbieden van screening naar een aandoening aan een doelgroep – pas georganiseerd worden na grondige afweging van wetenschappelijke deugdelijkheid, maatschappelijke relevantie en doelmatigheid. Voor het organiseren van bevolkingsonderzoek naar huidkanker zijn op dit moment nog steeds onvoldoende wetenschappelijke argumenten beschikbaar.
Het onderzoek waarnaar wordt verwezen, maakte de vergelijking tussen twee screeningsstrategieën, maar geeft geen antwoord op de vraag of het zinvol en effectief is om een hele populatie aan huidkankerscreening te onderwerpen.
Vanuit de sector bereikten mij nog geen voorstellen voor opzetten van nieuwe pilootprojecten.
In de gezondheidseconomische analyse bij het onderzoek werd aangetoond dat een nationale strategie, gericht op het promoten van veilig omgaan met uv-straling en het verbod op zonnebanken, een positief effect heeft op de gezondheidswinst en kosten in de samenleving ten gevolge van huidkanker.
Het verbod op zonnebanken heb ik in antwoord op uw tweede vraag toegelicht.
Wat sensibilisering betreft, stel ik vast dat ngo’s op erg adequate manier de Europese code tegen kanker verspreiden, en dat er al heel wat gebeurt op het vlak van sensibilisering rond huidkanker via onder andere de ziekenfondsen, Stichting tegen Kanker, en publicaties Test-gezondheid.
Zoals u merkt, volgen wij alle evoluties van dichtbij op en blijf mijn administratie alert voor de eventuele noodzaak om ons beleid bij te sturen. Toch, rekening houdend met al bestaande initiatieven, evidentie op vandaag en de aanhoudende budgettaire krapte, plan ik op dit moment vanuit de Vlaamse overheid geen specifieke acties op het vlak van huidkankerpreventie.
Binnen mijn bevoegdheid op het vlak van kankerpreventie, wordt dus onveranderd prioriteit gegeven aan de kwalitatieve uitvoering van de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen en initiatieven gericht op het bevorderen van gezonde leefstijl, onder andere roken, en op de uitvoering van de Vlaamse gezondheidsdoelstelling Bevolkingsonderzoek naar baarmoederhals-, borst- en dikkedarmkanker.
Mevrouw Franssen heeft het woord.
De problematiek van huidkanker is belangrijk. Het is goed dat er coördinatie gebeurt en dat de administratie vertegenwoordigd is in de werkgroepen.
Begin 2015 werd het thema opgenomen in de werkzaamheden van de interkabinettenwerkgroep ‘chronische ziekten’. U hebt daar al naar verwezen. Weet u in hoeverre huidkanker daar prioriteit krijgt in het actieplan? U mag deze vraag ook later beantwoorden.
Er zijn inderdaad veel linken met het federale niveau. We zijn begin 2017, misschien is dit intussen aan de orde kunnen komen binnen de interkabinettenwerkgroep chronische ziekten.
Mevrouw Croo heeft het woord.
Ik denk dat we inzake huidkanker nog altijd veel meer moeten inzetten op sensibilisering, maar niet alleen via de ziekenfondsen maar ook via huisartsen en apotheken. Die zijn het meest bereid. Heel veel van die folders van het ziekenfonds vliegen in de vuilnisbak. Eerlijk, ik maak ze zelf ook niet open. (Opmerkingen)
Ik zal rapper iets meenemen bij de huisarts of de apotheker, de reclame van de ziekenfondsen lees ik niet.
Mevrouw Godderis heeft het woord.
Mevrouw Franssen haalt aan, en dat is goed, dat er in 2016 196 zonnebankcentra werden gecontroleerd. 94 procent beging één of meerdere overtredingen. Maar wat doen we met al die mensen die thuis een zonnebank hebben? Die is vaak ook al 10 tot 15 jaar oud en daar is geen controle op. Die zijn niet te controleren. Die mensen hebben nog meer kans op huidkanker, wat doen we daarmee? Dat is hun eigen verantwoordelijkheid, maar dat is een groot probleem.
Ik was aanwezig op de rondetafel over de restitutie van de studies die daar hebben plaatsgevonden met professor Annemans en een dermatologe van Gent, haar naam ontsnapt mij. Er was al een aanzet gedaan van economische simulaties, kostenberekeningen naar inderdaad het gewone levensjaar. Ik neem aan dat deze nog niet volledig uitgepuurd zijn, maar ik stel voor dat we dat naar 2018 of 2019, naar de volgende legislatuur, als een prioriteit meenemen.
Zoals u terecht zegt, het aantal gevallen loopt op, de cultuur begint nu pas om te slaan, wat in landen met een grote zonnebestraling zoals Australië en het zuiden van de Verenigde Staten al veel langer het geval is. De impact is groter.
Er zijn nieuwe therapieën ontwikkeld, maar tot voor kort was het een moeilijk te behandelen vorm van kanker in zijn verschillende aspecten. Ik zou voorstellen dat we dat als Vlaamse overheid naar een volgende legislatuur proberen mee te nemen in een uitgebreide en georkestreerde preventie.
Minister Vandeurzen heeft het woord.
In de werkgroep chronische ziekten hebben we in het hoofdstuk preventie voorrang gegeven aan de mucoproblematiek omdat daarover een parlementaire resolutie bestaat.
Het onderzoek is gebeurd, en ik heb de gezondheidsecononomische evaluatie van professor Annemans nog eens goed nagelezen. Ik denk dat de onderzoekers zelf aangegeven hebben dat er nog te veel onduidelijkheden blijven om nu al te kunnen zeggen: dat moet grootschalig worden geïmplementeerd. Welke doelgroep? Volwassenen vanaf 18 jaar? Frequentie van het onderzoek? Welke screeningsstrategie? Welke letsels moeten worden opgespoord? Wat zijn de kwaliteitsvereisten met betrekking tot het onderzoek? Kan de huisarts dat uitvoeren? Is er een collectieve screening? Is dat de beste methode?
Nogal wat aspecten vragen bijkomend onderzoek alvorens we tot een echt bevolkingsonderzoek kunnen beslissen. Ja, absoluut, we moeten dat meenemen, als er zich ergens eens een evaluatiemoment voordoet van de bevolkingsonderzoeken, zullen we kijken of we daar verder op moeten inzetten. Op dit moment is er zeker nog onvoldoende evidentie om grootschalig uit te rollen. We zullen kijken of er bijkomend onderzoek moet gebeuren, hoe dat moet worden gefaciliteerd voordat er een beslissing kan komen.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Het wordt vervolgd. Ik denk dat iedereen overtuigd is van het belang van sensibilisering en van huidkankerpreventie. We zullen dit in de toekomst blijven opvolgen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.