Verslag vergadering Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid
Vraag om uitleg over de daling van het aantal aanmeldingen bij vzw Boeren op een Kruispunt
Verslag
Mevrouw Joosen heeft het woord.
Op 10 november deed Sonja De Becker, de voorzitster van de Boerenbond, in haar hoofdartikel in Boer&Tuinder een opmerkelijke uitspraak over de daling van het aantal meldingen bij Boeren op een Kruispunt. Ze verwees naar de iets betere economische vooruitzichten in een aantal deelsectoren, zoals melk en varkens, die de daling zouden kunnen veroorzaken, maar voegde er meteen aan toe dat ze vreest dat dat niet de enige oorzaak is. Ik citeer: “Er wordt verteld – en dit komt niet van één bron – dat nogal wat schuldeisers onze landbouwers gewoonweg verbieden om contact op te nemen met Boeren op een Kruispunt wanneer er ernstige moeilijkheden op het bedrijf zijn. Het is spijtig, na 10 jaar werking, te moeten vaststellen dat het harde werk en de succesvolle inzet van Boeren op een Kruispunt, ook haar ondergang dreigt te worden. Maar als wat verteld wordt waar is, is er nog een veel groter probleem.”
– Jos De Meyer treedt als voorzitter op.
Minister, ik kan me daar natuurlijk enkel bij aansluiten. Als dat waar is, dan is dat inderdaad onverantwoord en verwerpelijk gedrag, zoals mevrouw De Becker verder schrijft. Er is in deze commissie op 13 januari van dit jaar al eens zijdelings verwezen naar het eventuele contraproductieve effect voor landbouwers wanneer ze samen met Boeren op een Kruispunt contact opnemen met de banken. Toen zei u dat u geen signalen in die zin had ontvangen, maar dat die signalen u desgevallend mochten worden meegedeeld.
Minister, is er inderdaad een daling van het aantal meldingen bij Boeren op een Kruispunt? Zo ja, welke oorzaken ziet u daarvoor? Hebt u nu weet van schuldeisers die landbouwers verbieden om met Boeren op een Kruispunt te werken of van contraproductieve effecten wanneer landbouwers samen met Boeren op een Kruispunt naar banken stappen? Heeft uw kabinet of de administratie contact gehad met mevrouw De Becker naar aanleiding van haar uitspraken? Zo ja, wat bleek uit die contacten? Zo neen, bent u dat nog van plan? Als zou blijken dat de landbouwer inderdaad botweg wordt verboden om contact te zoeken met Boeren op een Kruispunt, of dat de interventie van Boeren op een Kruispunt een contraproductief effect heeft, kunt u dan maatregelen nemen om dat te verhinderen?
De heer Vanderjeugd heeft het woord.
Voorzitter, ik sluit me aan bij de vraagstelling van collega Joosen. We konden inderdaad in Boer&Tuinder lezen dat de voorzitter van de Boerenbond grote vragen had bij wat ze via die bronnen had vernomen, en dat, indien dat zou kloppen, dat absoluut niet zou mogen. De schuldeisers zouden hun boekje dus echt wel ver te buiten gaan.
Ik zal alles niet herhalen. Collega Joosen heeft dit perfect verwoord. Ik heb daar zelf ook al een vraag over gesteld. Banken zouden zeer argwanend staan tegenover land- en tuinbouwers die reeds hebben aangeklopt bij de vzw Boeren op een Kruispunt. Minister, u antwoordde toen dat die feiten u niet bekend waren. Anderzijds kon het tegendeel ook niet echt worden bewezen. Ik denk dat we het er allemaal over eens zijn dat Boeren op een Kruispunt zeer nuttig werk verricht, en dat dit geen evidente stap is voor land- en tuinbouwers die in moeilijkheden verkeren. Ze hebben al een heel proces doorlopen voor ze eraan denken om die stap te zetten. Ik denk dat we er allemaal van overtuigd zijn dat het niet de bedoeling mag zijn dat schuldeisers of banken land- en tuinbouwers ervan weerhouden om de stap naar Boeren op een Kruispunt te zetten.
Minister, klopt het dat het aantal aanmeldingen en oproepen bij de vzw Boeren op een Kruispunt is gedaald? Hebt u die geruchten ook opgevangen? Zult u op zoek gaan naar harde feiten? Dat zal wel moeilijk zijn. Hebt u al actie ondernomen? Het is niet de eerste keer dat er zulke verhalen opduiken. Wat kunt u doen om land- en tuinbouwers te wapenen tegen dit soort chantage?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Dames en heren, in 2015 registreerde de vzw Boeren op een Kruispunt 380 bezoeken door de vaste medewerkers van de vzw. ‘Bezoeken’ gebeuren meestal ter plaatse. Daarnaast werd een registratie gedaan van 302 bezoeken door freelancepsychologen aan 87 gezinnen en 334 bezoeken door de vrijwilligers aan 68 gezinnen. Van 2016 is er nog geen evaluatie opgemaakt omdat het jaar nog lopende is. Het antwoord op die vraag moet ik schuldig blijven.
De geruchten die geformuleerd zijn door de voorzitter van de Boerenbond, heb ik ook gehoord. De geruchten zijn dat bepaalde schuldeisers landbouwers zouden verbieden om een beroep te doen op Boeren op een Kruispunt. Ik heb daar geen bewijzen van. In de bijdrage waarnaar wordt verwezen, staat ook dat er niet echt bewijzen van zijn.
Ik wil hier toch de gelegenheid te baat nemen om te benadrukken dat de vzw bijzonder goed werk levert en dus alle kansen verdient om de landbouwers te ondersteunen. Het is immers in niemands belang dat een landbouwer met zijn bedrijf in moeilijkheden komt, ook niet voor de schuldeisers. Ondersteuning bij de afhandeling van de problemen kan alleen maar helpen om de landbouwer en alle aanverwante bedrijven duidelijkheid te geven over de situatie. Ik hoop dan ook van ganser harte dat op het terrein dat besef ook leeft en dat men niet probeert om landbouwers onder druk te zetten.
Vanuit de overheid geven we veel steun aan de vzw, en dat is omdat we erin geloven. Het is een beetje te vergelijken met officiële schuldbemiddeling. Hier is het gericht op een specifieke situatie omdat het een heel andere ruime problematiek betreft. Bedrijven weer op de rails krijgen, is een goede zaak voor de landbouw, maar ook voor de keten, want zo krijgen de leveranciers en de afnemers van die bedrijven weer toekomstperspectief. Laten we dus met z’n allen proberen om dit werk voort te zetten en uit te dragen. De beste manier om tegen de geruchten in te gaan, is tonen dat het werkt. De goede voorbeelden van bedrijven die een beroep hebben gedaan op Boeren op een Kruispunt en daardoor hun weg opnieuw hebben gevonden, moeten we onder de aandacht brengen. Het heeft wel degelijk een effect.
Ik kan dus moeilijk ingaan op geruchten. Mochten er harde bewijzen zijn, dan kunnen we in actie schieten. Nu benadrukken we het goede, maar ik kan geen andere stappen zetten zonder harde bewijzen.
Mevrouw Joosen heeft het woord.
We vinden dit allemaal een ernstig signaal. Dat staat niet zomaar in Boer&Tuinder. We onderschrijven het belang van Boeren op een Kruispunt. Ze leveren zeer verdienstelijk en deskundig werk. De budgetten zijn gevrijwaard.
De getuigenissen van de directeur in de commissie gaven aan dat de hulpvraag vaak komt als dat voor de toekomst van het bedrijf reeds te laat is. Recent was er de studie ‘Krap bij kas’, waaruit nogmaals bleek dat er moeilijkheden zijn voor bepaalde land- en tuinbouwers om de weg te vinden. Er zijn drempels. U gaf aan dit ter harte te nemen, en ik ben daar blij om. Het is zonde dat de mogelijkheden niet worden benut als ze er zijn.
Ik wil nog even ingaan op de ‘Fast Feed from Europe’, waarbij er adviescheques kunnen gaan naar Boeren op een Kruispunt. Op 13 januari zei u dat die niet massaal worden gebruikt. Er is nog geen jaarverslag van Boeren op een Kruispunt voor 2016. Hebt u zicht intussen op het succes van die adviescheques? Werden ze meer gepromoot?
De heer Vanderjeugd heeft het woord.
Minister, ik kan erin komen dat u geen harde bewijzen hebt, maar er zijn praktijkvoorbeelden. De schuldeisers zullen dit ook wel niet op papier zetten, waardoor het heel moeilijk is om dit aan de kaak te stellen.
Er is nog geen zicht op de cijfers van 2016, maar we zullen die binnenkort wel krijgen. Dan kunnen we zien of er een daling is en kunnen we misschien nagaan waaraan dit te wijten is.
Minister, er is naar de land- en tuinbouwers al een goede campagne op poten gezet om het nut van Boeren op een Kruispunt aan te tonen. Er zijn ook bewijzen van dat dit een nuttige tool is om landbouwers terug op de rails te helpen. Misschien is het een goed idee om de goede werking ook in de verf te zetten naar leveranciers en banken, waarbij wordt getoond dat het geen tool is wanneer het te laat is, maar een tool om land- en tuinbouwers vooruit te helpen. Misschien kunnen we op dat vlak actie ondernemen.
De heer Caron heeft het woord.
Ik wil de collega’s ondersteunen, de problematiek mee aankaarten en er mijn verontwaardiging over uitdrukken. We hebben geen bewijzen, maar door de verhalen die we kennen, gaan we er wel van uit dat het in een aantal gevallen zo is. Vanuit deze commissie moet er collegiaal en met de minister tegen worden geprotesteerd. Ik onderschrijf ook wat de minister zegt over het werk dat Boeren op een Kruispunt verricht. Het staat buiten kijf dat ze goed werk doen. Ook wil ik heel graag het preventieve karakter dat de collega's hebben aangeduid, onderstrepen. Als dat echt zo blijkt te zijn, dan nemen die schuldeisers een schandalige verantwoordelijkheid en maken ze de stiel eerder kapot dan hem te ondersteunen. Dat moeten we gewoon aanklagen. Daar wil ik mijn collega's en de minister zeker in ondersteunen.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Voorzitter, ik wil me aansluiten ter ondersteuning van de vraag. Minister, ik ben blij met uw antwoord. U bent heel klaar en duidelijk in de boodschap. Zoals de collega's al hebben gezegd, denk ik dat er nog een rol is weggelegd om land- en tuinbouwers vandaag proactiever de stap te laten zetten om eventueel steun te zoeken om naar hun situatie te kijken en dan eventueel een keuze te maken. Vandaag stellen we zelfs vast dat bedrijven vaak heel laat die stap naar Boeren op een Kruispunt zetten.
Als vandaag het signaal van eventuele schuldeisers komt dat ze vinden dat Boeren op een Kruispunt niet mee aan tafel mag zitten, dan vind ik dat heel spijtig. Voor mij is dat immers het omgekeerde signaal. Schuldeisers hebben alle kansen al gehad om met die landbouwbedrijven aan tafel te zitten en mee naar oplossingen te zoeken. Op een moment dat Boeren op een Kruispunt mee aan tafel zit, zijn die land- en tuinbouwers al deels uitgeput, weten ze niet meer welke richting ze uit moeten en zitten ze niet meer met volle onderhandelingscapaciteit aan tafel. Het is dan niet correct om op dat moment te vragen dat er niemand meer mag komen bijzitten om met nieuwe moed te bekijken hoe men uit die hele situatie kan geraken. Ik vind dat de omgekeerde wereld. Het moment waarop Boeren op een Kruispunt mee aan tafel zit, zou voor de schuldeisers het signaal moeten zijn dat ze misschien al net te ver gegaan zijn in ondersteuning van die land- en tuinbouwers.
Minister, ik hoop dat u, op het moment dat er overleg is met de verschillende partners in het veld, eventueel met leveranciers uit de sector, dit onderwerp even aanstipt. Laat ons hopen dat het een eenmalig feit is geweest, maar doordat het geschreven staat, ga ik ervan uit dat het heel sterk gebaseerd is op correcte informatie. Misschien is het een idee om dit aan te stippen als er eventuele contacten zijn met die leveranciers.
Mevrouw Robeyns heeft het woord.
Voorzitter, ik wil de kamerbrede steun volledig maken. Ik wil benadrukken dat wij ons helemaal kunnen aansluiten bij de problemen die hier worden aangekaart, zeker wat betreft het positieve, namelijk de goede werking van Boeren op een Kruispunt, een belangrijke werking. Minister, u zegt dat hoe meer we de werking van Boeren op een Kruispunt kunnen bekendmaken, hoe beter. Anderzijds wil ik ondersteunen dat die laakbare praktijken hier worden aangekaart.
Collega's, we geven als commissie een dubbel signaal, vanuit alle fracties. Enerzijds is dat algemene waardering voor het werk van Boeren op een Kruispunt. Anderzijds is dat de vraag aan de land- en tuinbouwers, mochten ze ervaren dat hun wordt afgeraden of verboden om met hen contact op te nemen door gelijk welke schuldeiser, dat ze ons dit melden, want dit keuren we ten zeerste af, om het in heel vriendelijke woorden uit te drukken. We vragen hun ook dit te melden aan Boeren op een Kruispunt.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Collega's, dat laatste kunnen we allemaal beamen. De lof is algemeen voor wat die organisatie doet in soms toch wel bijzonder moeilijke omstandigheden. Op alle mogelijke fora waarbij we verschillende spelers zien in het veld, zullen we dat herhalen. Boeren op een Kruispunt doet daar ook wel inspanningen voor. Ze gaan vaak spreken op studiedagen van bijvoorbeeld voedingsfabrikanten of andere leveranciers of spelers in de keten. We zullen dat zeker goed opvolgen. Als die trend zich effectief voortzet, dan zullen we dat zeker aanpakken. We gaan niet stilzitten, maar moeten dat heel actief aanpakken.
Wat betreft de vraag over 'Fast Feed from Europe', moet ik opvragen wat de resultaten zijn. Ik weet dat er in het begin aarzelend gebruik van is gemaakt, maar ik heb de cijfers niet bij me. Ik zal u die via het commissiesecretariaat laten bezorgen.
Mevrouw Joosen heeft het woord.
Ik heb vandaag veel eensgezindheid gehoord en ik zou de suggestie willen doen aan de commissie dat, zodra het jaarverslag 2016 ter beschikking is, we ons daar ergens in 2017 opnieuw over zouden buigen.
Collega's, we zullen het verslag van deze vragen om uitleg bezorgen aan Boeren op een Kruispunt.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.