Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
Mevrouw Soens heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, collega’s, Al Jazeera rapporteerde vorige week over de huidige hongersnood in zuidelijk Afrika. Volgens het World Food Programme (WFP) worden vandaag 14 miljoen mensen geconfronteerd met hongersnood vanwege de verminderde voedselproductie. Die verminderde voedselproductie is te wijten aan het weerfenomeen El Niño dat om de twee tot zeven jaar terugkomt. In zuidelijk Afrika betekent dit grote droogte die de voedselproductie lamlegt. Ook de gewassen die werden ingezaaid in november, rekening houdend met het regenseizoen, dreigen door de droogte te mislukken.
De getroffen bevolking bevindt zich voornamelijk in Malawi, Madagaskar en Zimbabwe. In Malawi dreigt een hongersnood voor 2,8 miljoen mensen. Men vreest dat ook kleine landbouwers niet voldoende zullen kunnen oogsten om aan de noden van hun eigen gezin te voldoen.
Malawi is een partnerland voor de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking. Onze structurele hulp wordt daar uitgerekend in de landbouwsector ingezet. We zetten specifiek in op het versterken van de capaciteit van het ministerie van Landbouw, Irrigatie en Landbouwontwikkeling. Volgens MO* dringen experts er bij de overheid op aan om een masterplan irrigatie op te maken. Op die manier zouden landbouwers in staat moeten zijn om ook te kunnen oogsten in tijden van droogte.
Naast structurele ontwikkelingssamenwerking beschikt Vlaanderen ook over een budget voor noodhulp. Minister-president, u zei in uw antwoord op een eerdere vraag om uitleg van collega Verstreken dat u begin dit jaar een nieuwe bijdrage plant voor de humanitaire situatie in Malawi.
Minister-president, welke instrumenten heeft de Vlaamse ontwikkelingssector in handen om de crisissituatie in de landbouwsector in Malawi aan te pakken? Hoe staat u ten opzichte van het masterplan irrigatie? Kan de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking expertise bijdragen? Werd de beslissing tot noodhulp voor Malawi al genomen? Om welk bedrag gaat dit? Aan welke organisatie wordt het bedrag toegekend en welke acties zullen hiermee worden ondernomen?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Mevrouw Soens, uw eerste vraag heb ik zeer omstandig uitgelegd in antwoord op de vraag om uitleg van de heer Verstreken, waar u naar verwijst. Ik heb alle instrumenten, de structurele en de noodhulp die we hanteren, uiteengezet.
In uw tweede vraag vergist u zich. Het masterplan is er al, het wordt niet aangekondigd. Er is een masterplan goedgekeurd: het National Irrigation Master Plan and Investment Framework, 2014-2035. Dat is op 26 juni 2015 gelanceerd door de minister van Landbouw en Voedselzekerheid, de heer Chiyembekeza. Mijn diensten volgen natuurlijk alle ontwikkelingen verder op. Met betrekking tot het masterplan is er momenteel 104.643 hectare land geïrrigeerd op een totaal potentieel van 408.000 hectare. Er is dus nog wat werk aan de winkel. Het is een twintigjarenplan, van 2014 tot 2035, met een totaal kostenplaatje van 2,4 miljard dollar.
In die context hebben de Afrikaanse Ontwikkelingsbank, de Wereldbank en het International Fund for Agricultural Development (IFAD) plannen om te investeren, in een eerste fase 361 miljoen US dollar. Daardoor zal de oppervlakte die wordt geïrrigeerd, worden uitgebreid met ongeveer 70.000 hectare. Het totaal potentieel irrigeerbaar land bedraagt ongeveer 16 procent van de totale landbouwoppervlakte, maar het is vooral nodig om de landbouwgemeenschap in Malawi weerbaarder te maken tegen externe schokken. Dat vraagt betere productietechnieken, onder andere door irrigatie. Het vraagt een duurzaam beheer, bijvoorbeeld van bossen, het Lake Malawi, rivieren en het land. Indien investeringen in irrigatie niet gepaard zouden gaan met een goed beheer van de rivieroevers stroomopwaarts, dan zouden die irrigatieschema’s volledig vast komen te zitten na verloop van tijd.
Uiteraard onderschrijf ik het belang van irrigatie voor de Malawische landbouw, maar ik voeg eraan toe dat wij, samen met het partnerland en andere donoren, prioriteit hebben gemaakt van onze landenstrategie 2014-2018. Daar is overeengekomen dat Vlaanderen vooral aan educatie en landbouwvoorlichting moet doen, de boeren moet sensibiliseren en technieken bijbrengen. Dat is in het kader van een doordachte takenverdeling. Het slechtste wat ik zou kunnen doen, is halverwege onze landenstrategie in ons eentje het roer omgooien. Sommige landen focussen op irrigatie, andere op andere taken. Bij ons is dat de landenvoorlichting. Zonder akkoord met het partnerland en de andere donoren, gaan we natuurlijk niet van koers veranderen.
Dat betekent natuurlijk niet dat we geen aandacht hebben voor irrigatie. Irrigatie komt voor in de uitvoeringsmodaliteiten van onze projecten met betrekking tot landbouw- en voedselzekerheid. Ik verwijs hiervoor naar de impactevaluatie van het FAO-project (Food and Agriculture Organization) met de naam ‘Improving Food Security and Nutrition Policies Programme’, dat in 2013 is uitgevoerd in de twee focusdistricten Kasungu en Mzimba. Daar heeft de evaluatie duidelijk aangetoond dat er een impact is op de projectbegunstigden. Er is ook een verbetering vastgesteld in de voedings- en gezondheidstoestand van de begunstigde gezinnen.
Eind vorig jaar is er een beslissing genomen voor een bedrag van 208.149 euro noodhulp voor 2016. Ik heb gevraagd aan de diensten om een bijkomend bedrag noodhulp uit te trekken. Het gaat over 479.000 euro voor het Malawi Emergency Humanitarian Response Fund, en dat wordt nu klaargemaakt. De datum waarop de handtekening volgt, is minder belangrijk omdat de partners op de hoogte zijn en weten dat dit bedrag zal worden toegekend voor de periode vanaf 1 januari 2016.
Mevrouw Soens heeft het woord.
Minister-president, ik dank u voor uw antwoord. Ik begrijp dat het budget is vrijgemaakt en dat u enkel het besluit zelf nog moet ondertekenen. Ik vermoed dat het binnen enkele weken op de agenda van de ministerraad zal staan.
Mevrouw De Meulemeester heeft het woord.
Minister-president, ik deel de bezorgdheid van collega Soens inzake de hongersnood in Zuid-Afrika. De situatie in zuidelijk Afrika is schrijnend. In onze partnerlanden dient dan ook, naast de humanitaire hulp, het engagement van Vlaanderen sterk te focussen op voedselzekerheid en het versterken van de landbouwproductie. In de beleidsnota van 2014-2019 benadrukt u dat Vlaanderen in Malawi het recht op voedselzekerheid wil helpen realiseren door zich als betrouwbare donor in te zetten op de ontwikkeling van de landbouwsector. Zoals u zelf reeds aanhaalde, wordt er sterk ingezet op de landbouwopleiding en op voorlichting. Dat is van groot belang: dankzij opleiding en kennisoverdracht kunnen de plaatselijke landbouwers immers de nodige kennis opbouwen, bijvoorbeeld omtrent irrigatiesystemen en hoe die aan te leggen.
Daarnaast is het ook cruciaal om de klimaatweerbaarheid te versterken. Klimaatverandering tast de landbouwproductie en de voedselzekerheid aan in zuidelijk Afrika. In 2015 werd daarom besloten om de Vlaamse bijdrage voor klimaatfinanciering volledig toe te spitsen op het versterken van de klimaatweerbaarheid van de voedselproductie. Het is belangrijk dat ook dit jaar hier de nodige aandacht en budgetten kunnen worden besteed.
Minister-president, hebt u al een idee van de verdeling van het budget omtrent die klimaatfinanciering? Wordt er ook dit jaar in de Vlaamse bijdrage voor klimaatfinanciering sterk ingezet op het versterken van de klimaatweerbaarheid?
De heer Hendrickx heeft het woord.
Ik ben zeer geïnteresseerd in de vraag van collega Soens, omdat ik in het verleden vaak over deze materie ben tussengekomen. Ik ben er ook van overtuigd dat de kennisoverdracht inzake landbouw en irrigatiesystemen kan bijdragen tot het beheersen van vaak problematische situaties. Ik ben dus ook zeer benieuwd naar het antwoord van de minister-president op de vraag van collega De Meulemeester.
Mevrouw De Meulemeester, ik heb hier geen pasklaar antwoord op uw vraag. Ik zal ze schriftelijk beantwoorden.
De vraag om uitleg is afgehandeld.