Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw Coudyser heeft het woord.
Voorzitter, minister, SD Worx heeft een unieke verzameling iconen. Het is de tweede grootste verzameling na het iconenmuseum van Reklinghausen in Duitsland. Ze wordt door kenners beschouwd als een uitzonderlijke, unieke verzameling iconen uit Rusland, de Balkan, Griekenland en Noord-Afrika. Bovendien geeft ze een perfect beeld van de iconenkunst door de eeuwen heen. De collectie werd bijeengebracht door een particuliere verzamelaar en omvat ongeveer negenhonderd stukken. De collectie wordt bewaard in de Antwerpse vestiging van SD Worx en is na afspraak te bezoeken voor groepen.
Recent is de iconencollectie uit Antwerpen verhuisd naar Nederland. Ik wil hier de nadruk leggen op het verhuizen. De collectie is niet verkocht aan Nederland, maar is nog altijd in het bezit van SD Worx. Ik denk dat het niet de bedoeling van SD Worx is om ze van de hand te doen of er iets anders mee te doen, maar ondertussen is ze wel weg uit Vlaanderen. In Nederland zal ze uitgeleend worden aan een gespecialiseerd museum, het Iconenmuseum van Kampen in de provincie Overijssel. In dat museum, dat ondergebracht is in een franciscanenklooster en beheerd wordt door een stichting, kunnen delen van de collectie permanent aan het publiek worden getoond. Ik begrijp ook dat Nederland niet zo ver is van bij ons, dus alle Vlamingen kunnen nog altijd een dagje Kampen boeken en de collectie gaan bewonderen. “We hadden de collectie liever in België gehouden en we hebben ook intensief gezocht naar een geschikte plaats. Maar we hebben geen instelling gevonden waar de iconen terechtkonden,” dixit de manager van SD Worx.
Minister, was u of uw administratie op de hoogte van een mogelijke verhuizing van de iconencollectie van SD Worx? Werd u daarover gecontacteerd? Zo ja, hebt u stappen ondernomen om de collectie in Vlaanderen te houden? Zo ja, welke?
Wat waren de eventuele mogelijkheden om de collectie te houden?
Hoe staat u tegenover de verhuizing van die collectie naar Nederland?
Minister Gatz heeft het woord.
Noch ikzelf noch mijn administratie was van deze verhuizing op de hoogte. Ik heb het nieuws van de verhuizing van deze collectie, wellicht net zoals u, in de krant gelezen. Ik veronderstel dat indien in Vlaanderen een vergelijkbare kwalitatieve ontsluiting en bewaring mogelijk was geweest als deze die nu in Kampen wordt geboden, de eigenaar allicht voor deze Vlaamse oplossing zou hebben gekozen. Maar ik zie persoonlijk ook niet onmiddellijk in welke erfgoedinstantie in Vlaanderen een evenwaardig aanbod had kunnen doen als dat van Kampen. Dit is natuurlijk een delicate discussie. Blijkbaar waren de kwaliteitsnormen om de collectie in de best mogelijke staat te bewaren en te tonen ook wel zeer hoog, en terecht. Dat heeft zeker een deel van de mogelijke Vlaamse landingsplaatsen parten gespeeld.
Voor collecties die van uitzonderlijk belang geacht worden voor het erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap bestaat via het Topstukkendecreet de mogelijkheid om te worden opgenomen in de topstukkenlijst. Voor het buiten Vlaanderen brengen van topstukken is een voorafgaande toelating vereist van de Vlaamse overheid. Weigert de overheid deze toelating, dan is zij er echter toe gehouden om, indien de eigenaar dat wenst, over te gaan tot de aankoop ervan tegen de marktwaarde. Voor alle duidelijkheid, deze werken stonden niet op de lijst.
Ik vind het inderdaad jammer, net als u, dat de eigenaar van de collectie geen vergelijkbaar aanbod kon vinden in Vlaanderen. Maar ik ben wel blij voor de eigenaar en voor het geïnteresseerde publiek dat er een oplossing werd gevonden om deze collectie verder publiek te blijven ontsluiten en goed te bewaren.
Ten gronde heb ik er geen problemen mee dat collecties en kunstwerken mobiel zijn en zowel van eigenaar als van plaats veranderen. De eigenaar heeft immers het recht om vrij over de kunstwerken in zijn eigendom te beschikken. Zoals al vermeld, kan deze vrijheid enkel voor erfgoed met bijzonder belang voor Vlaanderen worden ingeperkt via de bescherming van het Topstukkendecreet. Helaas kan ik u geen verdere elementen van antwoord verschaffen.
Mevrouw Coudyser heeft het woord.
Minister, ik dank u voor het antwoord. Het is inderdaad zo dat de eigenaar daar zelf over kan beschikken. De collectie staat niet op de topstukkenlijst. Het is wel goed dat wij blijven inzetten om zoveel mogelijk gespecialiseerde faciliteiten te kunnen bieden zodat onze net-geen-topstukken toch zo veel mogelijk publiek in Vlaanderen kunnen worden tentoongesteld. Nederland heeft blijkbaar wel die faciliteiten. Die stukken hadden eigenlijk evengoed nog verder kunnen vertrekken, in dat geval zou het minder evident zijn om die collectie regelmatig te bezoeken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.