Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
Mevrouw Soens heeft het woord.
De situatie in Jemen dreigt stilaan uit te monden in een humanitaire crisis. Nadat Houthirebellen de president verdreven hadden, reageerde een coalitie van Arabische naties onder leiding van Saoedi-Arabië hierop met enkele luchtaanvallen. Die luchtaanvallen zijn intussen uitgebreid tot een systematische aanval op het grondgebied van Jemen. Burgers zijn hiervan het grootste slachtoffer. Officieel zijn er al 731 doden en 2754 gewonden. Dat zijn cijfers die we hadden toen we de vraag opstelden. In de eerste week van de bombardementen kwamen al 62 kinderen om het leven. Enkele dagen eerder bombardeerden vliegtuigen van de Saoedi-Arabische luchtmacht een vluchtelingenkamp. De bedoeling was om een munitiedepot te vernietigen. Bij deze aanval kwamen meer dan 40 mensen om het leven en vielen meer dan 200 gewonden.
De strijdende partijen besteden weinig aandacht aan deze burgers. Er wordt namelijk zwaar gevochten in woongebieden. Hierdoor komt de levering van internationale hulp van UNICEF en het internationale Rode Kruis traag op gang, omdat het nu eenmaal moeilijk is om hulpgoederen af te leveren in gebieden waar constant gevochten wordt. Het burgerlijk leed dat wordt veroorzaakt door het conflict noopt tot een onderzoek naar oorlogsmisdaden.
De VN-Veiligheidsraad heeft ondertussen een wapenembargo aangenomen. Dit embargo moet de wapenlevering aan de Houthirebellen aan banden leggen. De Veiligheidsraad sprak zich echter niet uit over de bombardementen van de Arabische coalitie. Tevens deed de Veiligheidsraad een oproep om 274 miljoen euro op te halen om de Jemenitische bevolking te helpen.
Minister-president, heeft de Vlaamse Regering een oproep ontvangen om noodhulp bij te dragen? In het positieve geval, bent u bereid daarop in te gaan? Hoe staat de Vlaamse Regering ten opzichte van de interventie van de coalitie van Arabische naties, zeker met betrekking tot de on-holdmaatregel ten opzichte van Saoedi-Arabië en andere landen? Moet die worden herbekeken?
De heer Van Overmeire heeft het woord.
Ik dank mevrouw Soens voor haar vraag en ik wil me er graag bij aansluiten. Jemen is zo een van die landen die in de plooien van de geschiedenis vallen, een beetje perifeer liggen en weinig aan bod komen. Wie al iets ouder is, herinnert zich de conflicten in Jemen tijdens de Koude Oorlog. Toen ging het niet om Saoedi-Arabië en Iran met hun troepen, maar om Saoedi-Arabië en Egypte. Zeg maar het Westen en het Oostblok trachtten daar via allerlei tussenstaten en milities hun belangen veilig te stellen.
Het is in elk geval een land of een streek geweest die, helaas voor de bevolking ter plaatse, altijd tientallen jaren lang chaotisch is geweest. Helaas is er nooit stabiliteit geweest, helaas heeft de bevolking nooit kunnen profiteren van enige economische ontwikkeling, zelfs niet van de inkomsten uit de olie die het land produceert.
Minister-president, het wordt natuurlijk allemaal een beetje veel. Het stond gisteren in Knack dat voor het eerst in de geschiedenis van de Verenigde Naties (VN) de organisatie een verloren strijd voert tegen tien crisissen tegelijk in de wereld. We komen uit een periode waarin we geconfronteerd werden met één of twee grote crisissen waarbij de internationale gemeenschap telkens alle hens aan dek riep en probeerde om een crisis in te dijken. Vandaag kunnen we een lijstje maken: Syrië, Irak, Libië, Jemen, Zuid-Soedan, Somalië, Afghanistan, Oekraïne, Congo, Centraal-Afrikaanse Republiek, de ebola-crisis in West-Afrika, nu de aardbeving in Nepal. Het komt allemaal tegelijk op ons af.
Net zoals mevrouw Soens en de collega’s, vind ook ik dat Vlaanderen zijn duit in het zakje moet blijven doen. Ik weet niet wat u straks zult antwoorden, maar ik vind ook dat Vlaanderen heel veel doet. Gisteren werd nog 100.000 euro voor Nepal aangekondigd. Ook bij andere crisissen doen we telkens onze duit in het zakje.
Collega’s, het punt dat ik hier, met uw permissie, ook graag wil maken, is de link met de vorige vraag van de heer Vanlouwe. Ik heb tijdens de middagpauze even de optelsom gemaakt. De olie-exporterende landen op het Arabisch schiereiland hebben gemeenschappelijke olie-inkomsten van 1000 miljard euro per jaar. Dat is 4000 keer zo veel als het bedrag dat hier wordt gevraagd. Ik hoop dat naast de inspanningen die de internationale gemeenschap, het Westen en Vlaanderen doen en moeten blijven doen, de olie-exporterende buurlanden van Jemen hun geld niet alleen investeren in luxehotels, in het buitenland in wapens en voetbalcompetities. Ze doen bovendien niets aan de schrijnende ongelijkheid in eigen regio. We zijn er geweest, enkele jaren geleden. Heel veel mensen zijn onmetelijk rijk, maar als je tot de verkeerde familie, stam of clan behoort, dan ben je straatarm.
Minister-president, in een wereld die niet meer de wereld is waarin het Westen de agenda dicteert, maar die een multipolaire wereld is geworden met verschillende spelers, kunnen we alleen maar hopen dat iedereen zijn verantwoordelijkheid opneemt. Wij in het westen, in Europa, in Vlaanderen moeten zeker verder onze verantwoordelijkheid blijven opnemen, maar de nieuwe spelers moeten evenzeer een constructieve rol spelen en een deel van hun onmetelijke inkomsten ter beschikking stellen, zeker wanneer het gaat over conflicten in eigen achtertuin. Als u die boodschap aan de betrokken landen kunt meegeven wanneer u daartoe de gelegenheid hebt, minister-president, zou ik u daarvoor heel erkentelijk zijn.
De heer Verstreken heeft het woord.
Minister-president, op welke wijze wordt u op de hoogte gehouden van de evoluties in Jemen? Gebeurt dat langs de federale weg of is er een rechtstreekse link? Welke diplomatieke stappen kunnen er gezet worden om een einde aan de crisis te maken?
Acht u de kans reëel dat Saoedi-Arabië een grondoffensief inzet? De Saoedische koning heeft al honderdduizend manschappen van de Nationale Wacht gemobiliseerd.
Kan Vlaanderen in het geval van luchtaanvallen en gevechten in Jemen nog uitvoervergunningen voor wapens geven aan de betrokken regio?
Is er overleg met de EU-lidstaten inzake wapenexport naar de betrokken regio?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Voorzitter, mijnheer Verstreken, dit is natuurlijk een vraag over noodhulp. Ik stel voor dat u uw vragen over wapenexport eens apart indient. Ze hebben geen rechtstreekse betrekking op deze vraag, want als het gaat over noodhulp hanteren we strikt humanitaire principes en nemen we geen andere beschouwingen in overweging.
Mevrouw Soens, ik heb geen vraag gekregen tot het verstrekken van noodhulp uitgaande van een of andere organisatie. Ik heb gezien dat de VN begin april een ‘flash appeal’ deed om de noden tijdens de daaropvolgende drie maanden te lenigen. Het gaat over een oproep van in het totaal 273,7 miljoen dollar. De nood is er bijzonder hoog.
Ik heb de ‘flash appeal’ niet afgewacht, ik had voordien al aan het departement gevraagd om me advies te geven over de opportuniteit en de mogelijkheid tot het toekennen van noodhulp in Jemen. Het departement liet me weten dat het toekennen van noodhulp inderdaad aan te bevelen is. Ik heb dan ook al begin april de opdracht gegeven aan het Departement internationaal Vlaanderen om een dossier op te starten.
Dat gaat niet zo snel, het is een bijzonder moeilijk gebied om noodhulp te verstrekken. Qua organisatie is alleen het Rode Kruis ter plekke: de Jemenitische Rode Halve Maan. Er moest dus contact gezocht worden. Ons Rode Kruis heeft contact gezocht met het Duitse Rode Kruis dat goede contacten heeft met de Rode Halve Maan ter plekke. Het Rode Kruis zal in principe morgen een dossier aan mij voorleggen. Ik had al de princiepsbeslissing genomen dat ik 150.000 euro noodhulp uittrek, mits er positief advies komt van het departement en van de Inspectie Financiën op het dossier dat het Rode Kruis indient. De coördinatie zal gebeuren door het Internationale Rode Kruis, het is een samenwerking van het Duitse Rode Kruis met de Jemenitische Rode Halve Maan. Onze bijdrage zal gaan naar hygiënekits, kooksets, dekens en het verstrekken van onderdak.
U vraagt hoe wij staan tegenover de interventie van de coalitie van de Arabische naties. Het is zo dat wij humanitaire principes huldigen. Wanneer we optreden met noodhulp bij een conflict, nemen we geen posities in. Er zijn internationale principes inzake goed humanitair donorschap. Ze komen neer op menselijkheid, want de noodhulp is gericht op het verlichten van menselijk leed, op het redden van mensenlevens van welke partij ook; op onpartijdigheid, want de implementatie is gebaseerd op de noden, zonder discriminatie tussen of binnenin getroffen bevolkingsgroepen; op neutraliteit, want humanitaire acties mogen geen partij kiezen in een gewapend conflict; en op onafhankelijkheid, want de humanitaire doelstellingen staan los van de politieke, economische, militaire en andere doeleinden.
Mijnheer Verstreken, wie ben ik om te zeggen dat het grondleger van Saoedi-Arabië daar zal optreden of binnentrekken? Dat wordt nu wellicht gevolgd vanuit de satellieten en dergelijke, maar vanuit Vlaanderen kan ik u daarover helaas – ook al probeert het departement me goed in te lichten – geen up-to-date informatie verstrekken.
Ik verneem hier nu ook dat er een ‘on hold’ is wat betreft Jemen, zo is uw bijkomende vraag ook beantwoord.
Mevrouw Soens heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, ik dank u voor het antwoord. Ik ben blij om te horen dat er nog budget werd gevonden voor noodhulp aan Jemen. Ik vermoed dat het via het Internationale Rode Kruis wordt verdeeld? Of verloopt het via de VN?
Mijn vraag over een ‘on hold’ ten opzichte van Saoedi-Arabië zal ik in een aparte vraag om uitleg stellen.
Minister Bourgeois heeft het woord.
Zoals ik al zei, doneren wij aan het Vlaamse Rode Kruis. Dat werkt samen met het Duitse Rode Kruis. En dat werkt samen met de Jemenitische Rode Halve Maan. Alles gebeurt inderdaad onder coördinatie van het Internationale Rode Kruis.
De vraag om uitleg is afgehandeld.