Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
De heer Hendrickx heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, geachte leden, de Mozambikaanse oppositiepartij RENAMO beëindigde haar boycot van het nieuwe federale parlement, dat enkele maanden geleden, in oktober, was verkozen. Al die tijd hadden haar verkozenen hun zetel niet ingenomen, noch waren ze aanwezig bij de installatie van dat nieuwe parlement. Ze meenden dat de regerende FRELIMO-partij de verkiezingen op onwettige basis had gewonnen en dreigden zelfs met het opzetten van een parallelle regering indien er geen genoegdoening zou komen. Aan dat dreigement maakte RENAMO nu dus een einde, met het indienen van een alternatief plan, dat inzet op een verregaande decentralisatie van het land op basis van de elf provincies.
Uiteraard dienen zulke conflicten met een korrel zout te worden genomen. Tot 1992 waren RENAMO en FRELIMO verwikkeld in een burgeroorlog. De Mozambikaanse democratie heeft sindsdien toch wel enorme vorderingen gemaakt. We mogen echter toch niet blind zijn voor de gevaren van betwiste verkiezingen. Zo concludeerden de buitenlandse electorale waarnemers dat de verkiezingen “grotendeels open en eerlijk” waren, maar dat er nog altijd ernstige bedenkingen waren over een aantal resultaats- en controlebeïnvloedende zaken.
Voor Vlaanderen is het uiteraard belangrijk dat onze ontwikkelingspartner een stabiele en geloofwaardige regering heeft. Het lijkt me dan ook evident dat we de politieke monitoring niet achterwege laten. Dat dient zeker niet om de betweterige grote broer te spelen of onszelf te laten meeslepen in een politieke modderput, maar het is van kapitaal belang dat we er zeker van zijn dat we meewerken aan een democratisch gedragen en legitiem nationaal project.
Minister-president, op welke manier volgt de Vlaamse overheid de gebeurtenissen ter plaatse momenteel op? Is er met de nieuwgevormde Mozambikaanse regering al overleg geweest? Zo ja, is de kwestie van de politieke boycot door RENAMO besproken? Welke houding nam de Vlaamse overheid hierbij aan? In hoeverre heeft Vlaanderen de rapportering van de buitenlandse verkiezingswaarnemers opgevolgd? Is er met hen een gesprek geweest? Zo ja, met welk resultaat? Zo neen, waarom niet?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Voorzitter, mijnheer Hendrickx, wij volgen de situatie permanent op de voet via onze vertegenwoordigster daar, mevrouw Reymenants. Die heeft dan bovendien nog een adjunct in Maputo, de heer Zvi Raman. Onze afgevaardigde daar bezorgt alle relevante informatie, duiding, feiten enzovoort. Bovendien volgt ook het coördinatieplatform van de Europese Unie de politieke situatie. Via het Belgische head of mission, die deel uitmaakt van dat platform, kunnen wij ook de vinger aan de pols houden.
Het zijn lidstaten die deel uitmaken van dat platform, dus Vlaanderen kan niet rechtstreeks participeren, maar we hebben een goede werkrelatie met de federale vertegenwoordiging in Maputo. Op die manier krijgen mijn diensten ook alle relevante informatie.
Zoals u zegt, zijn de posities van FRELIMO en RENAMO naar elkaar toegegroeid. De RENAMO-verkozenen hadden geweigerd de eed af te leggen. RENAMO heeft een meerderheid gehaald in een aantal provincies. Na gesprekken, na onderhandelingen is er nu een toenadering gekomen, in die zin dat de parlementsleden van RENAMO op 12 februari de eed hebben afgelegd, en dus hebben deelgenomen aan de opening van een buitengewone zitting van het parlement. Daarmee is die boycot beëindigd. Natuurlijk is daarmee het discussieproces niet af. Het parlement van Mozambique moet zich nog uitspreken over een wetsvoorstel tot institutionele hervorming, een wetsvoorstel dat op vraag van RENAMO wordt behandeld en waardoor meer autonomie zou worden verleend aan de provincies. RENAMO zou daar dus gebruik van kunnen maken om ook meer bevoegdheden uit te oefenen in die provincies waar het de meerderheid heeft.
Er is minder dat wijst op een politieke crisis en meer dat wijst op een detente. Het is echter te vroeg om daar uitsluitsel over te geven. Het is belangrijk om de zaken op de voet te blijven volgen.
U weet dat de EU tijdens de verkiezingen waarnemers heeft gestuurd om toe te kijken op onregelmatigheden. We hebben van de delegatie van de EU berichten ontvangen. Er was ook een diplomaat van de Belgische ambassade uitgenodigd om als waarnemer aanwezig te zijn tijdens de verkiezingen. Ook die diplomaat heeft observaties gedeeld met de Algemene Afvaardiging van de Vlaamse Regering. Op 17 februari heeft de electoral observation mission van de EU in Mozambique haar eindrapport met betrekking tot de verkiezingen van oktober 2014 gepubliceerd. Van de 614 stemkantoren die de observatiemissie bezocht, quoteerden de waarnemers 90 procent als goed tot zeer goed. Het rapport duidt wel op enkele onregelmatigheden in de stemresultaten, meer bepaald in de provincies Sofala, Tete, Zambezia en Nampula. De EU-observatiemissie trekt echter geen algemene conclusies, omdat de inschatting van de resultaten door de burgermaatschappij grotendeels overeenstemden met de officiële resultaten van de verkiezingen. Dat wijst er toch op dat we erop mogen vertrouwen dat het politieke gewicht van de diverse partijen vandaag overeenstemt met de wil van het Mozambikaanse volk.
Ik heb al de gelegenheid gehad om een ontmoeting te hebben met de ambassadrice van Mozambique. Zij heeft me ook gesproken over die toenaderingen die er zijn, en de wil van de huidige president om de president te zijn van alle Mozambikanen, om de dialoog voort te zetten. We zullen dat proces echter moeten afwachten, want u weet dat het een jarenlang aanslepend conflict is.
De heer Hendrickx heeft het woord.
Minister-president, ik dank u voor uw zeer afdoend en uitgebreid antwoord. Ik ben enigszins gerustgesteld, in die zin dat dit natuurlijk heel goed wordt opgevolgd. Tegelijkertijd had ik echter ook nog geen weet van het eindrapport van 17 februari. Ik zal dat ook eens opsnorren en bekijken. Ik meen inderdaad dat we dat in de toekomst verder zullen moeten opvolgen. Dan heb ik het ook over de aangekondigde federale hervormingen enzovoort. We zullen moeten bekijken wat daarvan zal komen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.