Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Vraag om uitleg over het banen- en inhoudsverlies bij de VRT
Verslag
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister, eind september vroeg de VRT naar aanleiding van de toen reeds aangekondigde besparingen om de arbitrageprocedure op te starten. In antwoord op een vraag van collega Vandaele hebt u toen gesteld dat de VRT een stapje overslaat en dat men beter eerst zou heronderhandelen met de regering. U zei daar ook voor open te staan. Ik heb u toen gevraagd of dat juridisch wel kan. Iemand zal immers formeel de vraag moeten stellen om de heronderhandeling van de beheersovereenkomst op te starten.
Ondertussen wordt dit alsmaar actueler. Op 8 oktober was er een vergadering van de raad van bestuur over de zware besparingsvoorstellen, die zeker hun impact zullen hebben op de beheersovereenkomst. Dat werd bekendgemaakt aan het personeel. Aangezien de besparingsplannen een grote aanpassing van de huidige beheersovereenkomst inhouden, met een besparing van ruim 18 miljoen euro in 2015, het ontslaan van 128 personeelsleden en een digitale omslag van het aanbod, heb ik een aantal vragen voor u.
Hebt u het besparingsvoorstel van de VRT al ontvangen? Blijft u van mening dat de ingrijpende besparingsoperatie moet verlopen via de procedure zoals bepaald in artikel 19, paragraaf 1, van de beheersovereenkomst 2012-2016, zijnde het opstarten van een heronderhandeling? Werden er al concrete stappen gezet om die procedures zoals bepaald in paragraaf 1 of in paragraaf 2 – de arbitragecommissie – op te starten?
Welke aanpassingen moeten er volgens u gebeuren aan de beheersovereenkomst, rekening houdend met de voorstellen die zijn goedgekeurd op de raad van bestuur? Convergeren de beslissingen van de raad van bestuur met een toekomstgericht beleid dat u als minister voor de openbare omroep wenst uit te tekenen?
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, tijdens een vergadering van 8 oktober heeft de raad van bestuur van de VRT beslist over de manier waarop de openbare omroep 26 miljoen euro aan besparingen in 2015 – waarvan 18 miljoen euro besparingen opgelegd door de Vlaamse Regering, terecht aangevuld met 8 miljoen euro investeringen en innovatie – zullen worden doorgevoerd.
De raad van bestuur besliste om de besparingen door te voeren op drie terreinen: organisatie – efficiëntiewinsten en reorganisatie –, personeel en aanbod. Wat het personeelsbestand betreft, circuleerden vorige week twee aantallen: 128 en 38 mensen. 128 mensen zouden moeten gaan, daarnaast zouden 38 nieuwe mensen aangeworven worden voor de digitalisering, maar dat zullen wellicht niet dezelfde mensen zijn, behalve misschien een verloren gelopen oude journalist die hoogtechnologisch bijgeschoold is.
Twee derde van de besparingen zal de VRT realiseren door te schrappen in het aanbod. OP12 zal verdwijnen, behalve voor Ketnet, ‘Fans of Flanders’ zal enkel nog online beschikbaar zijn en het sportaanbod wordt ingeperkt. Daarmee is het snoeien in programmatie nog niet voltooid. Ook de kerntaak van de VRT ontsnapt er niet aan. Zo zal bijvoorbeeld ook Villa Politica het met minder middelen moeten doen. Ik was heel blij te horen dat Linda De Win die besparing op zich wel zag zitten. Dat is alvast een geruststelling. Maar als een openbare omroep al moet gaan snijden in zijn kernopdracht, namelijk informatie en duiding, dan hebben we mijns inziens een ondergrens bereikt.
Bovendien, en dat is wat mij het meeste bezighoudt, ondergraaft de Vlaamse Regering ook haar eigen doelstellingen. Het regeerakkoord maakt gewag van een gewaarborgd aanbod van Nederlandstalige en Vlaamse producties. We moeten echter vaststellen dat het gewaarborgde aanbod lager zal liggen dan dat van de voorbije jaren. Dat betekent dus een achteruitgang, terwijl deze regering net een punt maakt van de Vlaamse cultuur. De geschiedenis bewijst ook dat de VRT dé vaandeldrager is voor de Vlaamse cultuur. En net in fictie, waar we als Vlamingen zo tuk op zijn, wordt gesneden.
Minister, er is heel veel ongerustheid bij het personeel. Mensen die ik ken binnen de VRT, bellen mij op. Iedereen is bang voor zijn job. Er moet dus snel klaarheid geschapen worden. Op basis van welke criteria en methode zullen 128 mensen moeten afvloeien? Wie zal er moeten vertrekken? Hoe zult u, ondanks de beperking van het fictieaanbod, uw belofte voor een gewaarborgd aanbod van Nederlandstalige en Vlaamstalige producties nakomen?
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, mevrouw Brouwers herhaalt eigenlijk de actuele vraag die ik een paar weken geleden heb gesteld. Bij een vraag om uitleg is er inderdaad wat meer ruimte om dat uit te werken, collega.
We hebben het thema van de hernegotiatie niet aan bod gebracht toen de VRT hier bij ons te gast was. We hebben toen niet alles kunnen bespreken, dus het zou mij wel interesseren, minister, om te weten of er sindsdien contacten geweest zijn die tot zo’n hernegotiatie kunnen leiden.
Collega Brouwers zei dat het eender is wat ze doen, hernegotiëren of arbitreren. Wij vinden dat niet. Ik zal blijven herhalen – en de minister gaf mij gelijk in de plenaire vergadering – dat arbitrage eigenlijk niet aan de orde is: eerst hernegotiëren, en pas als dat vastloopt, kan er sprake zijn van arbitrage, want dat is toch een heel andere methodiek.
Ik sluit me aan bij wat mevrouw Segers zei over Nederlandstalige en Vlaamse producties. Voor ons is dat altijd een pijnpunt. We merken dat de VRT nu wel de opgelegde quota en streefdoelen haalt. Wij hopen dat dat ook in de toekomst kan, zelfs in tijden van krapte.
Minister Gatz heeft het woord.
Collega’s, bedankt voor uw vragen. Het besparingsplan voor de VRT verdient immers onze permanente aandacht, toch zeker de komende maanden. Vooraleer concreet en punctueel in te gaan op de vragen, wil ik vooraf de procedure even schetsen die tot op vandaag heeft plaatsgevonden.
Op woensdag 24 september heeft het Vlaams Parlement de Septemberverklaring met de krachtlijnen van de begroting goedgekeurd. Op basis daarvan konden we aan de VRT meedelen dat de omroep volgend jaar 17,8 miljoen euro op zijn basisdotatie moet besparen. Op maandag 29 september heeft de raad van bestuur de besparingsopdracht een eerste keer besproken en het management de opdracht gegeven een besparingsplan en toekomstplan uit te werken en het sociaal overleg op te starten. Op woensdag 8 oktober heeft de raad van bestuur kennisgenomen van het besparingsplan voor 2015. Uit respect voor het VRT-personeel werd beslist op donderdag 9 oktober eerst de vakbonden en daarna het personeel in te lichten, vooraleer te communiceren met de buitenwereld. Spijtig genoeg konden we vaststellen dat informatie uit het besparingsplan op donderdagochtend al werd gelekt in de pers.
De verder te volgen procedure is nu tweeledig. Ten eerste wordt het sociaal overleg voortgezet. Verwacht wordt dat het sociaal overleg ongeveer zes tot negen maanden zou kunnen duren. Dat is de normale tijdsduur. Daarnaast zal de komende dagen en weken het intense overleg tussen de VRT en mijn kabinet blijven plaatsvinden, om na te gaan op welke manier de beheersovereenkomst moet worden aangepast.
Graag ga ik nu wat dieper in op enkele concrete vragen. Het besparingsplan 2015 werd mij overhandigd en toegelicht door de VRT. De VRT-directie heeft een besparingsvoorstel uitgewerkt voor 2015. De personeelsimplicaties van dat besparingsvoorstel werden, zoals gezegd, ter onderhandeling voorgelegd aan de sociale partners. In die zin gaat het, wat betreft de gevolgen voor het personeel, echt nog maar om een voorstel. Aangezien de Vlaamse Regering pas eind september aan de VRT de vermindering van de dotatie kon meedelen, en 2015 in media- en productietermen bij wijze van spreken gisteren was, was het uitwerken van een besparingsvoorstel voor 2015 zeer dringend geworden.
De voorgestelde besparingen moeten het eerste werkjaar 2015 van het totale besparingstraject tot 2019 overbruggen zonder de verdere toekomstplannen van de VRT te hypothekeren.
Voor de volgende jaren werkt de VRT, in overleg met mijn kabinet, een coherent toekomstverhaal uit waarin de besparingen voor de jaren na 2015 zullen worden verwerkt. De volgende weken wordt, zoals gezegd, verder overleg gepland om na te gaan hoe we de huidige beheersovereenkomst moeten wijzigen, zodat we kunnen vastleggen hoe de VRT te werk wil gaan voor de volgende jaren.
Volgens mij kan er vandaag nog steeds gewerkt worden overeenkomstig artikel 19, paragraaf 1, van de beheersovereenkomst. Dit is mij zo door de VRT meegedeeld. Zij gaan daar dus mee akkoord. Wij zijn dus wel degelijk bezig met de heronderhandeling van het addendum van de lopende beheersovereenkomst. Ik meen, zowel in mijn belang als in het belang van kijkend Vlaanderen als in het belang van de VRT zelf, dat het het beste is dat we deze onderhandelingen tegen het einde van het jaar afronden. Dat kan dan in een later stadium in de commissie aan bod komen. Maar nu moet u ons even de tijd geven om dat wederzijds te bekijken. Ik weet dat de VRT een voorstel heeft en daarover met ons zal praten. Dat is ook de normale gang van zaken. Heel lang hoeft dat allemaal niet te duren.
Werden er al concrete stappen gezet om de procedures zoals bepaald in paragraaf 1 of paragraaf 2 te starten? Mevrouw Brouwers, daar heb ik net op geantwoord. Ik heb twee antwoorden samengenomen. Vooralsnog is er geen enkele reden om de arbitragecommissie samen te roepen.
Welke aanpassingen aan de beheersovereenkomst moeten er worden gedaan? Ik heb dat al een beetje aangegeven. In het overleg tussen de VRT-directie en mijn kabinet zal worden nagegaan welke wederzijdse engagementen uit de beheersovereenkomst – zowel de financiële afspraken als de strategische en operationele doelstellingen – gewijzigd dienen te worden. Dat overleg is bezig. U begrijpt dat ik hierop niet wens vooruit te lopen. U zult ook begrijpen dat de beslissing van de Vlaamse Regering en de raad van bestuur van de VRT van vorige vrijdag, die deze week werd bekrachtigd door de algemene vergadering van de VRT, om een nieuwe CEO aan te duiden, de zaken zeker zal vooruit helpen. Niet dat het vorige ad-interimmanagement dat niet deed, maar het is een element van duidelijkheid, dat ons in deze moeilijke periode sneller kan vooruithelpen.
Mevrouw Segers, de criteria volgens dewelke en de methode waarop bij de VRT medewerkers moeten afvloeien, zijn onderwerp van het sociaal overleg. Dat is de logische procedure. Ik wil hier geen voorafname op doen. Mocht ik dat wel doen, dan zou ik de relatie met de vakbonden alleen maar bemoeilijken. Dat is niet mijn intentie.
Hoe zullen wij, ondanks de inperking van het fictie-aanbod, onze belofte voor een gewaarborgd aanbod van Nederlandstalige en Vlaamse producties nakomen? De operationele doelstelling 27.1 in de lopende beheersovereenkomst stelt: “Het aandeel van de Vlaamse tv-producties en van de coproducties bedraagt ten minste 65 procent van de totale output op de VRT-televisiekanalen Eén en Canvas, uitgezonden tussen 18 uur en 23 uur.” In de lopende beheersovereenkomst staat geen bepaling over het aandeel Nederlandstalige tv-producties. In het regeerakkoord staat dat we zullen streven naar een gewaarborgd aanbod aan Nederlandstalige producties. We zullen nagaan hoe we dit in de beheersovereenkomst zullen verankeren. Wellicht zal dit eerder een implicatie hebben voor de volgende beheersovereenkomst, minder voor de lopende. De VRT heeft in haar besparingsplan beslist om drie nieuwe afleveringen van Vlaamse fictiereeksen op jaarbasis te schrappen. Dat betekent dat in 2015 drie avonden minder dan dit jaar een nieuwe fictieaflevering te zien zal zijn. Dit zal, op jaarbasis, nagenoeg geen directe impact hebben op het totale aandeel Vlaamse tv-producties op de VRT-televisie in primetime.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister, dank u voor uw antwoord. Ik begrijp dat u over de concrete aanpassingen van de beheersovereenkomst op dit ogenblik nog niet veel kunt zeggen, temeer omdat er net een nieuwe CEO is aangeduid, met wie u nu volop in gesprek gaat. Het is goed dat er nu formeel heronderhandeld wordt.
Mijnheer Vandaele, mij maakt het niet uit, als er maar gepraat wordt. Bij een arbitrage zit er een bemiddelaar bij. Dat is dan het verschil. Maar het is zeer goed dat er gepraat wordt.
Ik hoop dat ik het juist heb begrepen, dat het sociaal overleg daar een beetje los van staat, en dat dat zes tot negen maanden kan duren? Dat is lang. Als er zich door dat sociaal overleg toch nog een aantal wijzigingen zouden voordoen, heeft dat dan toch nog invloed op de beheersovereenkomst? Laat ons hopen van niet. Daar zit toch iets raars. Het is toch nodig dat u tegen het eind van het jaar probeert om de beheersovereenkomst af te ronden, want vanaf 2015 moet het ingaan. Dat lijkt logisch, maar het sociaal overleg heeft natuurlijk ook zijn rechten. We staan daar volledig achter, laat daar geen twijfel over bestaan. Maar het spoort niet helemaal qua timing. Ik kan dat na uw antwoord alleen maar vaststellen.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Uiteraard begrijp ik dat wat betreft het personeel het sociaal overleg geenszins doorkruist mag worden. Maar de bezorgdheid is enorm. Er moeten 128 mensen afvloeien. Vandaag zijn er op de VRT maar 68 voltijdse equivalenten die tussen 62 en 65 jaar zijn. Enkel met pensionering zal dat dus niet lukken. Dat soort cijfers circuleert natuurlijk binnen de VRT. De mensen zijn daarover ongelooflijk ongerust. Wij moeten heel snel duidelijkheid brengen.
Wat betreft het aanbod en de oproep om te blijven investeren in het Nederlands- en Vlaamstalige fictieaanbod en muziek enzoverder, zegt u dat er staat ‘streven naar’. Het zou de VRT ongelooflijk verzwakken als er daar zo op bespaard zou worden dat dat streven de komende jaren helemaal niet meer lukt. Dat zal onvermijdelijk leiden tot een marktaandeelverlies en tot het afzwakken van de VRT. Het lijkt erop dat het de bedoeling is om een kleinere VRT te maken. Maar de Vlaming houdt echt van zijn openbare omroep en vindt het aanbod erop belangrijk.
We zeiden al in de gedachtewisseling dat de VRT een belangrijke motor is voor de boomende Vlaamse audiovisuele productie. Zij plaatst ook de lat voor de andere omroepen. Dit wordt dus een neerwaartse spiraal. Wij gaan het zien op het scherm. Daarover is iedereen het eens.
Ik dacht daar ook zo over. Je zult ook bij de commerciële zenders een spiraal krijgen. Als het Vlaamse aanbod manifest vermindert, zullen de commerciële omroepen zich ook minder geroepen voelen. Het kwalitatieve Vlaamse aanbod is een kernpunt in de concurrentiestrijd om de kijker. Er is een overloop naar de commerciële sector. Daar moeten we zeer attent voor zijn.
Mevrouw Brouwers, u zegt dat het er niet toe doet, arbitrage of onderhandeling, als er maar gepraat wordt. Ik ben het daar niet mee eens. Het is echt een fundamenteel verschillende methodiek. Ik blijf erop hameren. Als er wordt heronderhandeld, houdt de regering de regie in handen, en bij uitbreiding het parlement, de verkozenen des volks, wij. Wij heronderhandelen. Bij arbitrage geef je die regie uit handen. Er zit daar een derde bij die arbitreert. Wij kunnen vanuit het parlement niets anders dan volop pleiten voor een heronderhandeling en niet voor een arbitrage. Dat zijn we aan onszelf verplicht.
Minister Gatz heeft het woord.
De timingvraag van mevrouw Brouwers is voor ons een reële uitdaging. Maar wij kunnen dit wel overbruggen door in het addendum dat we nastreven in de lopende beheersovereenkomst tegen het einde van het jaar ook met de dynamiek van het sociaal overleg rekening te houden. Ik wil dat absoluut: niet alleen omdat ik dat wil, maar ook omdat ik dat moet, omdat dat sociale wetgeving is. Ik denk dat we daaruit kunnen geraken.
Mevrouw Segers, het klopt dat er een getal circuleert van mensen die zouden moeten uitstromen. En inderdaad, we zijn aan het einde gekomen van de gemakkelijke, natuurlijke uitstroom. In dit geval wordt dat dus moeilijker. Maar er circuleert nog een ander getal: dat van 39 mensen in de instroom. Het drama van de arbeidsmarkt van vandaag en van de dynamiek van de mediasector, die we kennen, is dat het hier natuurlijk niet over dezelfde mensen gaat. Ook dat maakt deel uit van het sociaal overleg. Daarmee wil ik zeggen dat er niet alleen mensen zullen weggaan, maar dat er ook mensen bij zullen komen. Dat is meteen de eerste stap van een toekomstgericht verhaal. Dat is belangrijk om te weten.
Ik ben het niet eens met uw veeleer pessimistische inschatting over de Vlaamse content op de VRT. Op dit ogenblik is lineair het wegvallen van een aantal avonden erg beperkt. Voor de toekomst is het fundamenteel dat we verder blijven investeren via de VRT en andere kanalen in sterke Vlaamse inhoudelijke films of fictiereeksen omdat cultuur en economie elkaar daar tegenkomen. Dat is goed voor de rol die de omroep cultureel voor de gemeenschap betekent en tegelijkertijd zit daar een economische industrie – in de positieve zin van het woord – achter. Die zaken versterken elkaar. Het mechanisme waarbij de VRT de toon zet van inhoud als kwaliteit willen we absoluut niet laten stilvallen want dan zouden we in een omgekeerde spiraal terechtkomen. Daar zullen we zeer attent over waken.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Ik kan het niet laten een kleine reactie te geven op de heer Vandaele. Dit is een semantische discussie aan het worden. (Opmerkingen van de heer Wilfried Vandaele)
Neen, ik mag als laatste iets zeggen.
U moet paragraaf 2 van de beheersovereenkomst eens goed lezen. Waarom zouden we daarin minder te zeggen hebben? Integendeel, met een arbitragecommissie hebben we zelfs meer te zeggen, want het Vlaams Parlement duidt de voorzitter aan. U hebt me verkeerd begrepen, en ik vond het jammer dat u daarop terugkwam.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.