Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid
Verslag
De heer Beenders heeft het woord.
Voorzitter, het is meer een vraag om wat duidelijkheid te krijgen. Het is zeker geen vraag over iets waarvan we al beslissingen hebben vernomen. De volgende weken zullen er nog belangrijke documenten naar ons worden gezonden, waar we hopelijk meer informatie in zullen vinden. Maar net omdat er de afgelopen weken wat tumult was in de sector, denk ik dat dit wel de plaats is om uitleg te vragen en enige verduidelijking te krijgen.
We hebben gisteren de vraag ook gesteld aan uw collega, minister Turtelboom van Energie. Dit dossier belangt beide ministers aan. Op het vlak van Sociale Economie wil ik van de minister horen waar we vandaag staan.
Het gaat over het verhaal van de energiesnoeiers of de energiescans die uitgevoerd worden sinds 2008, waarbij doelgroepmedewerkers worden ingezet als energiesnoeier, net om in te spelen op maatschappelijke noden en uitdagingen, namelijk ervoor zorgen dat woningen een inhaalbeweging maken in energie-efficiëntie.
In 2013 waren er 34 ondernemingen in de sociale economie die gezamenlijk 254 personen tewerkstelden binnen deze activiteit. Nu komen er toch wel wat signalen richting besparingen die de Vlaamse Regering doet inzake energie. We merken dat het schrappen van 6 miljoen euro voor huishoudelijke energiescans en de besparing van 6 miljoen naar 1,8 miljoen euro inzake dakisolatie bij kwetsbare huurders op de private markt op tafel ligt. Als je dat zou voortzetten, betekent dat dat er een aantal jobs zouden moeten sneuvelen. Vandaag zijn een aantal bedrijven in de sociale economie al gestart met administratieve procedures om hun medewerkers in opzeg te plaatsen. Ze zijn niet zeker dat ze op 1 januari nog de nodige middelen zullen hebben om die mensen te betalen, waardoor ze vandaag kiezen voor zekerheid en die mensen in vooropzeg hebben geplaatst.
1 januari komt zeer dichtbij. Voor ons is het nog niet erg duidelijk of die besparing wel zal worden doorgevoerd. Daarom heb ik een aantal vragen.
Minister, bent u zich bewust van deze problematiek? Hebt u al overleg gehad met vertegenwoordigers van de sector met betrekking tot de gevolgen van het schrappen van de energiescans voor de tewerkstelling in de sociale economie? Kunt u bevestigen dat ten gevolge van de beslissing tot afbouw van de energiescans en dakisolatiepremies vanaf 1 januari 2015 heel wat jobs in de sociale economie dreigen te verdwijnen? Welke stappen zult u ondernemen om de tewerkstelling van doelgroepmedewerkers in de sociale economie te behouden? Zijn er al alternatieven ontwikkeld? Hebt u al overleg gehad met uw collega bevoegd voor Energie, minister Turtelboom? Indien dat gebeurd is, zou het fijn zijn mochten wij geïnformeerd worden over de resultaten van het overleg.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Voorzitter, ik was enigszins verwonderd dat de vraag van de heer Beenders is behouden na de vergadering van gisteren, waar minister Turtelboom toch vrij duidelijk heeft gesteld dat de berichten over het snoeien van de energiesnoeiers niet kloppen en dat zij het engagement heeft opgenomen om het regeerakkoord uit te voeren, wat vrij logisch is, namelijk de heroriëntatie van de energiescans en de energiesnoeiers in de richting van meer effectiviteit en meer effectief uitgevoerde energiebesparende maatregelen op het terrein. Dat is een richting die we allemaal kunnen en moeten delen. Dat impliceert meteen dat de tewerkstelling in die groep op zich niet in gevaar komt.
Een andere vraag is hoe die financiering moet en zal verlopen in de toekomst, want daar zal wel een verschuiving moeten gebeuren. Misschien kan de minister daar nog een toelichting bij geven.
Ik heb nog een bijkomende vraag. Dit is een voorbeeld van sociale-economietewerkstelling waarbij vanuit de bevoegdheid Sociale Economie overleg nuttig is, in dit geval met de minister van Energie. Maar er is nog heel veel andere tewerkstelling in de sector van de sociale economie waar moet worden samengewerkt met collega’s van de Vlaamse Regering met andere bevoegdheden. In welke mate is er al overleg gebeurd met de verschillende administraties en ministers? Worden er nieuwe initiatieven gepland? Misschien kan daar al iets over worden gezegd. Het zal natuurlijk ook in de beleidsnota aan bod komen.
De heer Gryffroy heeft het woord.
In tegenstelling tot collega Bothuyne was ik eigenlijk niet verwonderd. Ik vond het handig gedaan van de heer Beenders om de vraag eerst te stellen in de commissie Energie en om dezelfde vraag dan ook hier te brengen. Het enige wat ik wel spijtig vind, is dat hij nu wel plots verkeerde cijfers gebruikt. Mijnheer Beenders, de cijfers die ik gisteren heb aangehaald, hebt u verkeerd geplaatst. Ik heb gisteren gezegd dat voor het budget van 2014 opgemaakt in 2013, er in 6 miljoen euro was voorzien voor het uitvoeren van energiescans en dat er in 6 miljoen euro was voorzien voor de sociale dakisolatie, maar dat van die 6 miljoen euro tot nu toe slechts voor 1,8 miljoen euro effectief werd uitgevoerd. Dat was ook de boodschap gisteren van minister Turtelboom.
We moeten afstappen van het puur uitvoeren van energiescans, in 177.000 woningen tot nu toe. Ik heb toen gesteld dat het misschien handig zou zijn om eens een globaal benchmarkrapport en een best practices op te stellen en over te gaan naar uitvoering. Als er 6 miljoen euro wordt uitgegeven aan scans en we zien dat er maar 1,8 miljoen euro wordt uitgegeven aan dakisolatie, dan hebben we het probleem dat vele scans niet worden gebruikt. We moeten duidelijk gaan naar uitvoering. Dat is ook wat in het regeerakkoord staat, namelijk die mensen heroriënteren.
Onze visie is dat het nuttig is deze investering te doen bij de verschillende afnemers, in plaats van te zeggen welke investeringen ze kunnen doen. We moeten inderdaad tot actie overgaan. In die zin kan volgens mij met de sector worden gesproken om de energiesnoeiers om te scholen en te heroriënteren zodat ze een meer actievere rol krijgen in het effectief uitvoeren van deze maatregelen.
Bijkomend wil ik nog zeggen dat het financieringsverhaal puur de bevoegdheid is van minister Turtelboom.
Mevrouw Vermeulen heeft het woord.
Ik ben ook wel een beetje verrast door de vraag. Ik vind dat de heer Beenders de sociale economie wel een beetje onderschat. Dat is een zeer innovatieve economie die echt zeer bedreven is in het vinden en uitvinden van tewerkstelling. Als een aantal mensen een job verliezen, vindt men daar meestal wel een plaats voor. Ik heb zelf tien jaar gewerkt in deze sector. We hebben dikwijls klanten verloren, maar we hielden onze mensen aan het werk.
Ik heb een vraag ter aanvulling van de heer Bothuyne. Heeft de minister van Energie reeds toezeggingen gedaan vanuit haar beleidsdomein Energie voor de klaverbladfinanciering van de lokale diensteneconomie?
Minister Homans heeft het woord.
Ik heb uiteraard het debat gisteren in de commissie Energie gevolgd. Op de vragen die nu zijn gekomen van onder andere mevrouw Vermeulen of ik al concrete maatregelen heb uitgewerkt met minister Turtelboom, is het antwoord neen. Het debat heeft gisteren plaatsgehad in de commissie Energie.
Ik wil toch wel voor iedereen hier aanwezig eens uitleggen hoe we ertoe zijn gekomen om die energiescans te schrappen. Dat was niet als gevolg van de ingeving dat we wilden besparen. Het was wel een principiële beslissing omdat wij vonden dat ze gewoon hun doel niet bereikten. Energiescans doen bij sociaal zwakkere mensen, is allemaal zeer goed en lovenswaardig, maar als je gewoon een energiescan doet en vervolgens allerlei aanbevelingen doet waarvan de mensen nu al weten dat ze dat niet kunnen betalen, namelijk een dak isoleren, dubbele beglazing steken, een hoogrendementsketel plaatsen en dergelijke meer, is dat weinig efficiënt. In de begroting was een lijn opgenomen van 6 miljoen euro, specifiek bedoeld voor de energiescans. Per scan werd er 200 euro gegeven aan de distributienetbeheerders (DNB’s) die dat konden laten uitvoeren, zodat je aan 3000 scans per jaar kwam.
Nogmaals, het schrappen van die energiescans is geen besparingsmaatregel, het is gewoon een principiële beslissing. Ik leg het regeerakkoord ernaast. Daarin staat een heel duidelijke passage: “De middelen voor de energiescan worden geheroriënteerd naar maatregelen die energiearmoede aan de bron aanpakken, met een sterke operationele rol voor sociale-economieprojecten.”
Duidelijker kan ik niet zijn.
Volgens mij is minister Turtelboom gisteren in de commissie ook duidelijk geweest. Ze heeft verklaard dat ze, in overleg met mij, absoluut een maximale inspanning zal leveren om de tewerkstelling te garanderen. Eigenlijk stopt mijn rol als minister van Sociale Economie bij deze vraag om uitleg. Ik zal dit, samen met minister Turtelboom, verder opvolgen. Die garantie moet er absoluut komen. Dat is in het Vlaams regeerakkoord opgenomen.
Ik wil nog even benadrukken dat het hier niet om een besparingsoefening gaat. Het betreft hier een principiële beslissing. De middelen zullen binnen de sociale economie blijven.
Tot slot wil ik nog even op een opmerking van de heer Beenders reageren. Niet alle energiescans worden uitgevoerd door mensen die in sociale tewerkstellingsprojecten zijn tewerkgesteld.
De heer Beenders heeft het woord.
Minister, dat klopt. Ik heb ook niet beweerd dat dit uitsluitend het geval zou zijn. (Opmerkingen van minister Liesbeth Homans)
Ik heb het over 254 jobs gehad.
Ik wil nog even duidelijk stellen dat we de discussie over energie hier niet moeten voeren. Ik wil dat debat hier ook niet voeren. Ik wil enkel de huidige bezorgdheid in de sector aankaarten. We mogen dit niet onderschatten. Aangezien er geen duidelijkheid is, zijn er mensen in vooropzeg geplaatst. Het is onze rol en onze taak in deze commissie om duidelijkheid te vragen. De mensen in de sector moeten de antwoorden krijgen waar ze recht op hebben.
Tussen de mensen die nu in vooropzeg zijn geplaatst, bevinden zich mensen met een knowhow inzake energie-efficiëntie die we het best behouden. Als het dan toch de bedoeling is die mensen te houden, geen besparingen door te voeren en niemand te laten afvloeien, moeten we er alles aan doen om die mensen zo snel mogelijk duidelijkheid over hun heroriëntering te verschaffen. Dat is het enige wat die mensen vragen, niet meer en niet minder.
Dit is niet de plaats om te discussiëren over de vraag of de energiescans al dan niet moeten worden uitgevoerd. Het enige wat nodig is, is de sector duidelijkheid verschaffen. De mensen die zich momenteel in een onzekere situatie bevinden, moeten zo snel mogelijk zekerheid krijgen. De minister heeft mijn vragen daarover beantwoord.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Volgens mij is het antwoord van de minister zeer duidelijk. Er is zekerheid. Dat staat ook in het Vlaams regeerakkoord. Ik wil echter nogmaals benadrukken dat de energiescans hun doel missen. Dat is gisteren al besproken en we hoeven dat vandaag niet te herhalen.
Indien 177.000 woningen zijn gescand, kunnen de resultaten op één enkele bladzijde worden samengevat. Daar zou dan staan hoeveel woningen een bepaald probleem en hoeveel woningen een ander probleem hebben. Vervolgens kunnen we tot actie overgaan. We nemen een kleine bestelwagen vol tochtstrips en gaan bij al die woningen langs om die tochtstrips te plaatsen. Mits de in het Vlaams regeerakkoord vermelde heroriëntering kunnen die energiesnoeiers dit perfect uitvoeren.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Ik vind het altijd verrassend dat in een bepaalde commissie soms uitgebreide debatten over andere bevoegdheden worden gevoerd. Als ik minister Homans goed heb begrepen, heeft ze toch een beetje de ambitie zelf minister van Energie te worden.
De ambitie is zeker niet verkeerd. Het is belangrijk de sector duidelijkheid te verschaffen. Op dat vlak zitten we allemaal op één lijn. Wat de tewerkstelling van die mensen betreft, is er zekerheid. Hun taak zal er in de toekomst wel anders uitzien.
Het is goed dat dit hier met zo veel worden is gezegd. Op het terrein is immers wel degelijk onzekerheid gecreëerd. Ik veronderstel dat dit gedeeltelijk aan de enigszins foutieve berichtgeving in de media te wijten is. Er zijn mensen in vooropzeg geplaatst. Het kan niet de bedoeling zijn op deze manier mensen en hun gezinnen in onzekerheid te storten.
Ik hoop dat de Vlaamse Regering, en minister Turtelboom in het bijzonder, die heroriëntering snel in de praktijk kunnen brengen. Op die manier kunnen we er niet enkel voor zorgen dat er veel energiescans worden uitgevoerd, maar ook dat er op het terrein actie wordt ondernomen om binnen kwetsbare doelgroepen energie besparen. Dat is uiteindelijk de finaliteit van de hele oefening.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Het punt inzake de vooropzeg is correct. Volgens mij is het spel echter omgekeerd gespeeld. Voor de duidelijkheid en voor de zekerheid van het eigen bedrijf zijn een aantal mensen in vooropzeg geplaatst. Uiteindelijk hadden de betrokkenen beter eerst een gesprek met de minister gehad of het Vlaams regeerakkoord gelezen alvorens die beslissing te nemen. Nadien hebben ze met die vooropzeg in de pers paniek gezaaid en hebben ze het dossier naar de politiek doorgestuurd. Dat is natuurlijk ook hun verantwoordelijkheid.
De vraag om uitleg is afgehandeld.