Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
De heer Slootmans heeft het woord.
De aanleiding voor deze vraag zijn de vele persberichten en krantenartikels die we lazen over de gift van Amazon, via haar eigen klimaatfonds, van 1,1 miljoen euro aan het project van de Brabantse Wouden. Dat heeft tot doel, zoals jullie allemaal weten, om het Meerdaalwoud te verbinden met het Zoniënwoud, met de Dijlevallei en tot slot met het Hallerbos.
Nu, als we Amazon mogen geloven, gaat het om een daad van altruïsme en kadert het in hun vergevorderde klimaatambities, wat voor een pakjesdienst, die toch verantwoordelijk is voor heel wat verkeerscongestie en uitstoot, een opmerkelijk streven is. Maar het is uiteraard niet verboden.
In de pers lazen we heel concreet dat die gift van Amazon zal worden gebruikt voor de aanplanting van dertigduizend bomen en voor – wat men dan noemt – een duurzame landbouwaanpak, waarbij heel concreet ook dertig boerderijen zullen worden geholpen om te investeren in koolstofreductie.
Nu, voor een vrijwillige en particuliere gift gaat het om een zeer aanzienlijk bedrag. Dat doet bij veel landbouwers natuurlijk de vraag rijzen waarvoor deze middelen exact zullen worden gebruikt. Want inderdaad, duurzaamheid en koolstofreductie zijn containerbegrippen waar je bijzonder veel onder kunt klasseren, onder meer ook de onteigening van landbouwgrond om te bebossen of de aankoop van pachtgronden om te bebossen.
Ik heb daarover volgende vragen, minister.
Kunt u ons verduidelijken hoe deze gift tot stand is gekomen? Wie nam, heel concreet, het initiatief in de onderhandelingen die aanleiding hebben gegeven tot deze gift? Wie waren de onderhandelaars? En vooral: welke voorwaarden werden hierbij geformuleerd, door zowel Amazon enerzijds als door de begunstigde, zijnde u, of Vlaanderen, beter gezegd, anderzijds?
In welke mate was u of waren leden van uw kabinet rechtstreeks betrokken bij die eventuele onderhandelingen? Kunt u verduidelijken wanneer dit bedrag ter beschikking zal worden gesteld? Welke concrete zaken zullen met dit bedrag gefinancierd worden? Kunt u vandaag garanties geven dat deze gelden niet zullen worden gebruikt voor de onteigening van landbouwgrond of voor het opkopen van pachtgronden in het projectgebied van de Brabantse Wouden?
Minister Demir heeft het woord.
Het bedrag dat Amazon aan het Nationaal Park Brabantse Wouden schenkt, is afkomstig van het Right Now Climate Fund (RNCF) van het bedrijf. Naar hun eigen omschrijving is dat een fonds waarmee Amazon initiatieven ondersteunt die de klimaattransitie met ‘nature-based solutions’ aanpakken. Het Right Now Climate Fund is een extra ambitie, bovenop de Climate Pledge, een engagement dat het bedrijf opneemt, samen met meer dan 450 andere bedrijven, om in 2040 hun koolstofuitstoot tot netto-nul terug te brengen. Amazon was een van de stichters.
Nu, het initiatief hierrond komt van Amazon zelf. De vorig jaar in België opgerichte bedrijfstak heeft zich eerst intern binnen de wereldwijde groep kandidaat gesteld om een Belgisch project te kunnen honoreren. Nadien hebben zij een aantal potentiële partners binnen België gecontacteerd. Voor het Nationaal Park Brabantse Wouden, toen nog een initiatief in voorbereiding, werden de kernpartners benaderd die het kandidaatsdossier hebben voorbereid. Binnen die groep werd de vzw Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud (VHM) verzocht het dossier mee voor te bereiden en ook uit te werken. Uiteindelijk heeft Amazon de keuze gemaakt het dossier – er waren natuurlijk dossiers binnen heel België – van het Nationaal Park Brabantse Wouden in Vlaanderen te honoreren, en is met de kernpartners het dossier op punt gesteld.
Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) is als kernpartner in het nationaal park betrokken en heeft mij en mijn kabinet hiervan ook op de hoogte gehouden. Het project is tot stand gekomen tussen Amazon en de partners van het nationaal park, dus ikzelf heb hierin geen rol gespeeld.
Het contract tussen Amazon en de partners van het nationaal park bevat vooral een duidelijke non-disclosure agreement. De bedrijfsnaam mag slechts onder duidelijke voorwaarden worden gebruikt, en omgekeerd kan ook Amazon de naam of het logo van het nationaal park niet vrij publiceren. Uiteraard is gestipuleerd dat de fondsen slechts mogen worden gebruikt voor de geselecteerde projecten en dat er gerapporteerd zal worden over de uitgevoerde projecten en de besteding van de gelden.
Er zijn geen voorwaarden gesteld die het park of de Vlaamse overheid of overige in het park participerende overheden binden tot gunsten, of wat dan ook, aan het bedrijf – dat zou ook heel raar zijn –, noch inzake communicatie, noch financieel, noch inzake vergunningen of andere procedures of wat dan ook. Mijn diensten hebben daar uiteraard ook op toegezien, en dat zijn meteen ook de voorwaarden die van onze kant uit zijn gesteld. Er is wel opgenomen dat de resultaten van de verschillende deelprojecten uit dit project publiek bekend gemaakt moeten worden. Ik denk dat transparantie in dezen een heel belangrijk aspect is, en altijd een belangrijk aspect is.
Samengevat betreft het hier dus een vrijwillig engagement van een privaat bedrijf in een positief sterk en goed project. Nu, anders dan u in de aanhef van uw vraag gesteld hebt, gaat de gift dus niet naar ‘de minister’ of naar ‘haar’ project. Amazon koos voor een sterk samenwerkingsverband dat een ernstige inspanning wil leveren om stappen vooruit te zetten inzake biodiversiteit en ik denk dat we daar wel blij om mogen zijn. Want, ja, ik heb liever dat ze die 1,1 miljoen euro hier bij ons in Vlaanderen, in de Brabantse Wouden, in die Vlaamse parken, in die Vlaamse biodiversiteit steken, dan dat ze die ergens op een of andere rekening zetten.
Wat uw tweede vraag betreft, het bedrag is al ter beschikking van de projectpartners en zal ongeveer in de eerste twee jaar van de werking worden ingezet. Zoals in het antwoord op uw eerste vraag aangegeven, is een breed palet van acties geselecteerd. Grofweg wordt ongeveer een op vier van de middelen ingezet voor directe investering in natuur, een op vijf in projecten voor landbouw, een op vijf in projecten rond inclusie en verbreding, en een op drie in projecten voor innovatie en wetenschap. Er zijn ook wetenschappers en de universiteit bij betrokken. Het is de verdienste van de kernpartners van het nationaal park dat de doelstellingen van hun masterplan breed zijn opgezet, en dat dat zich ook vertaalt in deze vorm van bedrijfssteun. Het is ook een van de aspecten die erg gesmaakt werden door de jury die over alle kandidaturen moest oordelen, en die dan ook de kandidatuur van het nationaal park heeft uitgekozen.
Dan ga ik in op uw vraag rond onteigeningen van landbouwgrond. Zoals u weet – ik heb daar ook al op geantwoord – onteigenen wij niet. Er worden geen gronden onteigend. Dat is wel belangrijk om mee te geven. Nu weet ik vanwaar dat komt, want ook landbouwers spreken mij daarover aan, maar wij onteigenen niet. U moet wel geen desinformatie geven. Die aankopen gebeuren in der minne. Er wordt niet meer onteigend, maar er is overleg met de pachters of grondgebruikers. Ik denk dat u dat ook kunt lezen in het masterplan, en het is ook benadrukt op de talloze overlegvergaderingen van het Nationaal Park Brabantse Wouden. De aankopen zullen sowieso in der minne, los van dit project, moeten gebeuren.
De heer Slootmans heeft het woord.
Ik heb dus begrepen dat u garandeert dat die gelden niet gebruikt zullen worden voor onteigening. Onder andere Boerenbond had gewaarschuwd dat ze uit communicatie hadden begrepen dat wanneer tegen 2030 zou blijken dat vrijwillige maatregelen onvoldoende effect zouden hebben, men wel degelijk instrumenten als onteigening zou gebruiken. Ik begrijp dat u vandaag zegt dat dat nooit het geval zal zijn. Ik denk dat dat principieel een bijzonder belangrijk punt is, want dat is uiteraard vandaag een bijzonder grote bezorgdheid bij onze landbouwers.
Onteigening is één, de aankoop van pachtgronden is natuurlijk twee, maar komt eigenlijk op hetzelfde neer. Het merendeel van de gronden die een landbouwer in zijn areaal in bezit heeft, zijn natuurlijk pachtgronden. Wanneer die dan opgekocht worden door het ANB – ik heb een aantal voorbeelden met hallucinante bedragen –, dan komt dat natuurlijk wel op hetzelfde neer. Die landbouwers, onder andere in het kader van de Brabantse Wouden waar zo'n tweehonderd landbouwers zich in dat projectgebied bevinden, willen maar één ding weten, en dat is natuurlijk of ze geïmpacteerd zijn, en over welke gronden, percelen het dan exact gaat. Los van de graphics interchange format (GIF), had ik graag eens vernomen wanneer daar eindelijk duidelijkheid over zal komen: exact welke gronden, welke percelen wil men gaan bebossen of als verbindend landschap gaan gebruiken, en welke niet? Momenteel moeten zij het doen met groene pijltjes en schetsen – ik heb hier zo’n kaart mee – waar zij effectief zien dat hun grond erop staat, maar de vraag is of men die nu gaat bebossen? Die schetsen zijn niet op perceelniveau gedefinieerd. Graag dus een antwoord op de vraag wanneer die duidelijkheid op perceelniveau er eindelijk gaat komen, want nu leven die boeren in totale, totale onzekerheid.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, ik kan ten eerste alleen maar blij zijn met het feit dat niet alleen de Vlaamse overheid en de belastingbetaler die kosten moeten dragen, maar dat er ook private giften hiervoor zijn.
Ik wil er ten tweede op wijzen, en dat is mijn voornaamste punt, dat niet alleen de Brabantse Wouden zoals het Meerdaalwoud, het Zoniënwoud, het Hallerbos – waar vandaag duizenden en duizenden mensen heel enthousiast naartoe gaan –, maar ook de Dijlevallei een functie heeft die verder gaat dan alleen maar natuur. Het feit dat de Dijlevallei een overstromingsgebied is, beschermt, en beschermde de voorbije jaren al meermaals, steden als Leuven – en ook verderop gelegen steden langs de Demer, zoals Aarschot – tegen overstromingen. Het feit dat dat daar kan gebeuren, dat dat inderdaad kan gebeuren in samenwerking met het ANB, natuurverenigingen – die daar gronden hebben verworven – en met een aantal landbouwers, is essentieel voor de levenskwaliteit en de veiligheid van letterlijk honderdduizenden Vlamingen.
Ik begrijp dat het Vlaams Belang probeert daar een soort conflict rond te organiseren, en bij voorbaat dingen probeert te blokkeren. Ik vind dat bijzonder onverantwoordelijk. Dat is bijzonder schadelijk voor de levenskwaliteit en de omgevingskwaliteit van de zeer brede Brusselse Rand. Het is bovendien een manier om mensen, compleet ten onrechte, bang te maken en te verhinderen dat er constructieve partnerships tot stand komen.
Collega, als u niet wilt dat we die overstromingsbescherming bieden, als u niet wilt dat we die natuurkwaliteit en levenskwaliteit voor die burgers bieden, zeg het dan gewoon. Zeg het in plaats van er een hoop negativiteit en conflicten rond te organiseren die nergens voor nodig zijn en bovendien ook nergens goed voor zijn. Maar misschien is dat wel een beetje de essentie van uw partij natuurlijk.
Minister Demir heeft het woord.
Heel kort, ik hoop dat meneer Slootmans weet dat private partners niet kunnen onteigenen, dat kan enkel de overheid. Wat externe partijen met hun middelen doen, dat staat hen vrij, daar beslis ik niet over, maar onteigeningen kunnen ze sowieso niet doen.
Wat betreft de percelen, als ik daar nu een antwoord op moet geven, dan zijn we meer dan twee uur of twee dagen bezig. U kunt dat zien in de visie en het masterplan van het park. Die visie komt van onderuit. Het masterplan Nationaal Park Brabantse Wouden is door lokale partners uitgewerkt, dat hebben wij vanuit Vlaanderen niet zitten tekenen of wat dan ook.
Het is natuurlijk uw levensverzekering om iedereen tegen elkaar op te zetten – nu is het landbouw tegen natuur –, maar daar doe ik niet aan mee. Ik vind beide belangrijk en ik denk dat we beide nodig hebben. Het klopt dat we inderdaad gronden kopen, onder andere ook in die valleigebieden, maar we doen dat niet om iemand te pesten. Ik hoop dat u goed beseft dat landbouwareaal in valleigebieden gekocht wordt omwille van het feit dat het overstromingsgebieden zijn en dat dat bijzonder veel mensen beschermt tegen overstromingen. Het staat ook in het landbouwakkoord dat we dat nog blijven doen.
Wat de percelen betreft, verwijs ik u door naar het masterplan van het nationaal park.
De heer Slootmans heeft het woord.
Zeer schadelijk, correct, mijnheer Tobback, u mag dat zeggen, maar bon, feiten zijn natuurlijk feiten. Ik ken een landbouwer bij ons in de buurt die al verscheidene malen door het ANB is aangezocht en die nu ook 15 hectare van zijn 100 hectare verliest. Het is geen onteigening, maar het zijn wel pachtgronden die, onder andere, door het OCMW van Brussel zijn gekocht. Dus die man verliest 15 hectare van zijn 100 hectare, zuiver in het kader van het project Brabantse Wouden. De bedragen die daarmee gepaard gaan zijn bijzonder hallucinant. Natuurlijk, zij werken met belastinggeld, dus daar is een zekere ongelimiteerdheid. Vervolgens worden daar dan een aantal ruilen voorgesteld met gronden in Gent, 60 à 70 kilometer verder waar hij dan met zijn tractor naartoe zou moeten rijden. Dat is de manier waarop dat project nu wordt gerund. Daar komt bij dat men dreigt dat als men niet akkoord gaat, er bijkomende mestcontroles en dergelijke komen. Dat is de toestand vandaag.
Ik heb u al een paar keer horen zeggen in de pers, en ook in dit huis, dat u aan de kant staat van de landbouwers. Dan stel ik ook voor dat u daar ook naar handelt en nooit landbouwgrond opkoopt of onteigent, en eindelijk duidelijkheid geeft op perceelniveau.
U verwijst naar het masterplan. Ik heb dat al 37 keer bekeken met verschillende experts, maar op perceelniveau is daar nog altijd geen duidelijkheid en blijft de onzekerheid voor de landbouwers tot op vandaag overeind.
De vraag om uitleg is afgehandeld.