Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Vraag om uitleg over het gebruik van herbruikbare bekers op festivals
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, de lente is stilaan in het land. Je zou het niet zeggen, maar ze komt eraan. Ook de festivals krijgen vorm en komen eraan. In alle uithoeken van het land wordt uitgekeken naar een mooie festivalzomer. Vlaanderen huisvest festivals met internationale uitstraling. Onze festivalsector- en organisatoren worden wereldwijd geroemd, daar mogen we met z’n allen heel trots op zijn. Hoewel de coronaperiode en de nasleep ervan de sector voor enkele moeilijkheden heeft gezet – dat weten we allemaal –, groeien en bloeien onze festivals harder dan ooit.
Vorige week blikte De Standaard vooruit naar de zomer en kopte dat de organisatoren van vier van de grootste festivals de positieve effecten op het milieu van het gebruik van herbruikbare bekers op hun festivals, in twijfel trokken. Evenementen moeten in principe – we hebben het daar in deze commissie al heel vaak over gehad – sinds 1 januari 2020 drank in herbruikbare bekers serveren. Tot vorig jaar konden ze nog genieten van een uitzonderingsregeling als men deze voor 95 procent gescheiden kon inzamelen en recycleren. Deze uitzondering was ingegeven door de vrees voor onvoldoende beschikbare bekers, onvoldoende wascapaciteit en een grote stock aan wegwerpbekers. Sinds 15 juni 2023 is die uitzondering verdwenen en is het aldus verboden om drank te serveren in recipiënten voor eenmalig gebruik.
Ik stelde u recent, minister, een schriftelijke vraag, vraag 198, rond deze materie. U hebt toen geantwoord dat er zo’n 213 eventorganisatoren een uitzondering hebben aangevraagd op het verbod om drank te serveren in recipiënten voor eenmalig gebruik. Dat is toch wel een heel groot aantal. De voornaamste reden die de organisatoren aangegeven hebben was het voorhanden hebben van een stock aan wegwerpbekers.
Verder gaf u aan dat de meest voorkomende overtreding tegen het verbod het gebruik van kartonnen koffiebekers en een niet-correcte bronsortering was. In de evaluatie ervan geeft u aan dat er in 2023 een voldoende capaciteit aan bekers was en zelfs een overcapaciteit bij afwasfaciliteiten, wat toch de grootste vrees was. Om die redenen gaf u te kennen ook in 2024 geen problemen daaromtrent te verwachten. Toch laat u de deur nog open voor een afwijking van het verbod. Uitzonderingen zouden in specifieke gevallen kunnen, waarbij een goede onderbouwing van de milieuwinsten van zowel herbruikbaar als wegwerp tegen elkaar worden afgewogen.
Daaromtrent heb ik volgende vragen voor u, minister.
Hoeveel aanvragen voor een uitzondering op het verbod op het gebruik van eenmalige recipiënten hebt dit u dit jaar reeds ontvangen?
Welke argumenten halen de organisatoren van zowel grote als kleine festivals aan?
In het artikel van 18 maart in De Standaard geven vier grote festivals in Vlaanderen vooral aan uitdagingen te ondervinden op logistiek en economisch vlak. Hoe reageert u op die uitdagingen? Bent u reeds in overleg gegaan met de organisatoren en andere stakeholders met het oog op de komende zomer? Zo ja, welke conclusies hebt u daaruit getrokken?
De organisatoren wijzen in hun argumentatie naar Nederland waar men de Europese SUP-richtlijn (single-use plastic) op een andere manier implementeert en interpreteert. In Nederland worden recycleerbare petbekers wel als herbruikbaar beschouwd. Hoe kijkt u naar die interpretatie? Denkt u eraan om dit ook te wijzigen in Vlaanderen?
De sector signaleert ons dat er vorige zomer problemen waren in wasstraten met bekers die dagen blijven liggen, waardoor er zich schimmels vormen en waardoor de volledige badge vernietigd werd. Op die manier worden er natuurlijk geen milieuwinsten geboekt. Hebt u weet van dergelijke voorvallen en hoe reageert u daarop?
Tot slot, minister, op welke manier kunnen de milieuwinsten van het gebruik van herbruikbare bekers in plaats van wegwerpbekers, goed gemeten worden?
De heer De Loor heeft het woord.
Minister, zoals collega De Vroe al aanhaalde, is het sinds 15 juni vorig jaar voor alle evenementen in Vlaanderen in principe verboden om dranken te serveren in wegwerpbekers. Het gebruik van petflessen en blikjes is wel nog toegestaan, als de organisator kan aantonen dat minstens 95 procent gerecycleerd wordt. Voor veel organisatoren kwam dat algemene verbod te vroeg. Dat blijkt ook uit uw antwoord op een schriftelijke vraag die blijkbaar zowel collega De Vroe als ikzelf hebben gesteld. Een aanzienlijk aantal festivals en evenementen, namelijk 213, hebben een uitzondering aangevraagd. 182 hebben die uitzondering ook verkregen. Het gaat dan zowel over grote evenementen en festivals als kleinere evenementen.
Die uitzonderingsmogelijkheden waren dus voorzien voor 2023, als je kon aantonen dat er ofwel onvoldoende herbruikbare bekers waren of de wascapaciteit niet toereikend was, of als je nog een grote stock aan wegwerpbekers voorhanden had. Op die manier moest 2023 een overgangsjaar worden – dat zijn uw woorden, minister – om alles logistiek geregeld te krijgen tegen 2024.
Het festivalseizoen staat voor de deur. We zijn vorige week de lente binnengestapt. Het festivalseizoen van dit jaar staat voor de deur en we stellen vast dat een aantal grote festivals – waaronder Pukkelpop, Rock Werchter, Tomorrowland en Graspop, die toch enorm veel kleur geven aan de cultuur en de uitstraling van Vlaanderen en van ons land – de herbruikbare bekers in vraag stellen. Volgens de festivals hebben ze gewoon te veel bekers nodig om voldoende capaciteit aan herbruikbare bekers te voorzien. Zo zegt Rock Werchter dat het twee miljoen herbruikbare bekers nodig zou hebben. Tomorrowland spreekt over anderhalf miljoen herbruikbare bekers per dag.
Om die grote hoeveelheden bekers te wassen, moet een beroep gedaan worden op externe professionele wasstraten. Dat vraagt natuurlijk veel bijkomend transport, extra personeel en oplopende kosten. Organisatorisch is het ook niet evident om dat alles rond te krijgen.
De organisatoren van de grote festivals vragen dan ook om toch met recycleerbare plastic wegwerpbekers te werken. Dat is volgens hen minstens even ecologisch, omdat ze worden gerecycleerd en er geen extra transporten en reinigingsproces voor nodig is. De festivalorganisatoren verwijzen ook naar Nederland, waar recycleerbare petbekers wel als herbruikbaar worden beschouwd.
Ik heb dan ook een aantal vragen voor u, minister. Hoe reageert u op de verzuchtingen en de bekommernissen van de grote festivals? Hebt u oren naar hun bezorgdheden? Wilt u daar op enige wijze aan tegemoetkomen?
Hebt u een evaluatie gemaakt van de overgang naar herbruikbare bekers bij festivals en evenementen die wel overgeschakeld zijn? Hebt u zicht op de praktische en financiële impact? Wat was desgevallend de conclusie?
Bent u van plan om ook in 2024 nog uitzonderingen toe te staan? U hebt de deur daarvoor inderdaad al op een heel klein kiertje gezet.
De bekommernissen van de festivals en andere evenementen zijn voor een groot stuk organisatorisch en financieel. De herbruikbare bekers zijn duur en vragen veel bijkomende mankracht. Bent u bereid om, eventueel in samenspraak met uw collega-minister van Cultuur, festivals daarin tegemoet te komen in een of andere vorm?
Minister Demir heeft het woord.
We krijgen binnenkort het festivalseizoen. Dat is iedereen gegund. Er is altijd een leuke sfeer.
Het gebruik van herbruikbare bekers is niet nieuw. We praten daar al eventjes over. Iedereen weet dat dat er aan komt. Iedereen heeft de tijd gehad om zich te organiseren. Dat vraagt een vorm van organisatie. Maar toch ... zucht.
Dit jaar ontving ik tot hiertoe twee aanvragen voor een uitzondering op dit verbod. Daarvan heb ik tot nu toe één aanvraag toegestaan, namelijk voor sportwedstrijden. Er zijn vijf grote loopwedstrijden van Golazo. Wie meedoet aan een loopwedstrijd weet dat dat bijzonder moeilijk is qua tijdsregistratie. Ik doe geregeld mee, ik spreek uit ervaring. Als je water neemt, wil je dat ook teruggeven en intussen loopt je tijd. Daarom hebben we daar een uitzondering voorzien.
Eventuele nieuwe aanvragen tot uitzondering zal ik geval per geval beoordelen, maar het liefst geen uitzonderingen. Dat is de regel: geen uitzonderingen. Tenzij men kan aantonen dat het gebruik van herbruikbare bekers bij het evenement niet leidt tot milieuwinst. Ik vind het heel fijn dat iedereen nu ineens milieuspecialist is. (Opmerkingen van Kurt De Loor)
U moet zo niet doen, mijnheer De Loor, dat is zo. Ik vind het heel leerrijk dat iedereen met eigen studies komt. Toevallig zeggen die eigen studies net het omgekeerde van de studies van de Vlaamse overheid. Tja, wat wil je van een organisatie die een uitzondering komt vragen? Ik zou ook aankomen met een studie die aantoont dat ik iets kan organiseren dat veel belangrijker is dan het milieu. Als overheid moeten wij met heel wat aspecten rekening houden. Ik vind het wel fijn dat iedereen in Vlaanderen denkt aan milieuwinst en met allerlei voorstellen komt waarmee we nog meer milieuwinsten kunnen realiseren. Dat is positief, dat moeten we allemaal toejuichen. De criteria waarop ik aftoets, gaan over de inspanningen die een organisator doet om een retoursysteem met herbruikbare bekers te implementeren.
Mijn diensten hebben inderdaad een evaluatie gemaakt van deze wetgeving, die ook op de website van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) staat. Uit de evaluatie kan ik afleiden dat de wetgeving vruchten afwerpt en dat zowel het aanbod aan bekers als de wasfaciliteiten zeer sterk zijn toegenomen, en dit met een goede spreiding over Vlaanderen. Ook het aantal en types van retoursystemen neemt toe. In 2023 waren er al een tiental bedrijven die hier een oplossing voor aanbieden.
De financiële impact is voor elk evenement anders, afhankelijk van de keuzes die een evenement maakt. Via sponsordeals met leveranciers kunnen grote festivals van bepaalde merken bekers bekomen die nadien ook op andere festivals gebruikt kunnen worden. De OVAM biedt op haar website ook een kostensimulator aan waarop evenementen de kosten voor herbruikbare bekers kunnen inschatten. Daarnaast heeft de wetgeving ook echt geleid tot beduidend minder afval en zwerfvuil op de evenementen, tot meer dan 60 procent minder afval per persoon.
De vragen twee, drie en vier van beide collega’s neem ik samen. Zoals al gezegd, zijn er voldoende bekers en wasfaciliteiten aanwezig. Wat natuurlijk wel noodzakelijk is voor de grote festivals, is dat zij tijdig beginnen aan de oefening en afspraken maken met bekerleveranciers om goed te kunnen anticiperen en de planning rond te krijgen. Degene die we nu horen hebben nog geen afspraken gemaakt met bekerleveranciers en wasstraten omdat ze ervan uitgaan dat ze wel een uitzondering zullen krijgen. Het vraagt voorbereiding en organisatie. Ze mogen niet wachten tot de laatste dag. Een festival dat over drie, vier maanden valt, mag er absoluut aan beginnen. Als je jezelf kent, ken je de hele wereld. Als je een evenement organiseert, en je weet al jaren dat herbruikbare bekers de regel zijn, dan mag je een jaar op voorhand beginnen voorbereiden.
Een andere uitdaging is het behalen van een hoog retourpercentage. Hiervoor zijn, zoals al vermeld, verschillende systemen beschikbaar. Uit de evaluatie blijkt dat evenementen die met een vorm van waarborg werken, zo goed als allemaal in staat waren om 90 procent retour te halen. Dat is goed.
Ook argumenten rond personeel, stockage, transport, aanpassing van de bars en fraude worden aangehaald, maar ook voor het opruimen van al het afval moet personeel worden ingezet. Daar is ook stockage en transport voor nodig.
Ik heb ook het artikel in De Standaard gelezen. De argumenten die aangehaald worden door de sector zijn eerder van economische en logistieke aard. Ik stel vast dat de expert – ik denk dat het een prof was – die in het artikel ook aan het woord komt, duidelijk aangeeft dat er voor festivals geen redenen zijn om niet voor herbruikbare bekers te kiezen. De expert zegt dat ook de recyclage van wegwerpbekers immers transport, water en energie vergt. Dat moet natuurlijk ook allemaal worden vervoerd.
Onze diensten ondersteunen de evenementorganisatoren continu. Zo organiseerde de OVAM op 6 maart 2024 een grote conferentie rond herbruikbaar cateringmateriaal. Op deze conferentie werden verschillende onderwerpen bekeken waar een organisator van een evenement rekening mee moet houden, zoals voedselveiligheid, het gebruik van water- en frisdranktaps, en hoe 90 procent retour kan worden behaald. Er was ook een markt waar organisatoren rechtstreeks kennis konden maken met aanbieders van bekers, wasfaciliteiten en retoursystemen.
Maar ook is er permanent uitwisseling met tal van organisatoren die voor de transitie staan. Daarnaast organiseert de OVAM praktijkbezoeken, is er een webpagina met heel wat tips en contactgegevens rond het aanbod van cateringmateriaal en waarborgsystemen, en is er een begeleidingstraject. Er waren ook heel wat gesprekken en terreinbezoeken, waar nodig.
De SUP-richtlijn verplicht lidstaten maatregelen te nemen om de consumptie te verminderen van een aantal eenmalige kunststofproducten, zoals van plastic bekers voor eenmalig gebruik. Wat betreft de interpretatie dat een recycleerbare petbeker herbruikbaar zou zijn, kan ik duidelijk zijn: de SUP-richtlijn laat dat conform de Europese definities niet toe. In Nederland wordt een recycleerbare petbeker ook niet als herbruikbaar bestempeld. De norm is hergebruik. De mogelijkheid die Nederland biedt om nog te werken met plastic en kartonnen cateringmateriaal op events draagt dus niet bij aan de doelstelling van de SUP-richtlijn, in tegenstelling tot de Vlaamse maatregelen die hieraan wel bijdragen.
Mevrouw De Vroe, onze diensten hebben die geruchten ook vernomen, maar ik heb geen formele berichten over deze voorvallen ontvangen.
De autocontrolegidsen van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) gelden voor al het vaatwerk, ongeacht het materiaaltype. Zoals ik al aangaf, zijn bij kunststoffen bekers het tijdig wassen en het goed laten drogen vooraleer te stockeren belangrijke aandachtspunten. Het is belangrijk dat organisatoren en afwasfaciliteiten goede afspraken maken over het te respecteren tijdsbestek tussen gebruik en afwas, en over de staat waarin de beker afgeleverd moet worden aan de wasstraat om de hygiëne te garanderen.
Over de milieuwinst en de studies heb ik met verschillende organisatoren van gedachten gewisseld. Zij komen met andere argumenten. Wij hebben andere argumenten. De milieuwinst van de herbruikbare bekers ten opzichte van wegwerpbekers is in diverse studies aangetoond. Volgens de updatestudie ‘drink- en eetgerei op evenementen’ is na tien keer gebruik een herbruikbare 25 centiliter-PP-beker (polypropyleen) altijd milieugunstiger dan de wegwerpbekervariant. Volgens een Nederlandse studie is de herbruikbare PP-beker al na vijf keer hergebruik milieuvriendelijker dan de wegwerpbeker. Je moet natuurlijk rekening houden met hoeveel keren je zo’n beker kunt hergebruiken.
De OVAM-studie uit 2020 toont aan dat de grootste milieueffecten bepaald worden door de materiaalkeuze, het stukgewicht en de productie van de beker. Hieruit volgt dat hoe vaker een beker gebruikt wordt, hoe lager de milieu-impact natuurlijk is. Recent voerde de Europese Commissie nog uitgebreid studiewerk uit in het kader van de nieuwe verpakkingsverordening, met opnieuw hetzelfde resultaat.
Binnen de Vlaamse context gaat het vervoer enkel over korte transportafstanden. Vlaanderen is niet groot. Zo ver rijden is dat allemaal niet. De studie in opdracht van de OVAM uit 2020 bekeek deze transportafstanden en concludeert dat het tussentijdse transport en het afwassen te verwaarlozen zijn in het totale milieuplaatje.
Ik heb geprobeerd om zeer omstandig te antwoorden op alle vragen. Zoals gezegd – en laten we het hopen – zijn er tot nu toe twee aanvragen binnen. Er is één uitzondering toegekend. Als ik zie dat heel wat organisaties dat op hun evenementen georganiseerd krijgen, dan zullen diegene die de grootste, de wildste, de beste festivals georganiseerd krijgen, zoiets ook wel kunnen organiseren.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, we kijken enorm uit naar die festivalzomer. We zijn uiteraard voor herbruikbaarheid en milieuwinsten, milieuefficiëntie, zeker en vast. Maar met de maatregelen die we nemen, moeten we uiteraard ook altijd wel zeker zijn dat dat effectief ook ecologische winst oplevert.
Als ik zo de ene studie tegen de andere leg, is het niet gemakkelijk om daar goed over te oordelen. Maar de vraag die ik u effectief stelde, is hoe we die milieuwinsten meten van die herbruikbaarheid tegenover die wegwerpbekers. Ook wat de Nederlandse interpretatie betreft, waarvan u zegt dat die in strijd is met de SUP-richtlijn: zijn we daar zeker van, dat die recycleerbare petbekers niet eventueel meer milieuwinsten opleveren in plaats van de herbruikbare? Voor mij is het eerlijkheidshalve momenteel niet duidelijk.
U verwijst naar de Vlaamse studies en naar de andere studies en zegt dat die in strijd zijn met elkaar. Voor mij persoonlijk – maar ik sta zeker en vast open voor nog info vanuit uw kabinet – is het momenteel echt onduidelijk of de maatregel die nu werd ingevoerd, vorig jaar effectief tot milieuwinsten heeft geleid. Dat is toch wel de grootste bekommernis van eenieder, denk ik, dat dat effectief het geval is door die maatregel. Ik kijk uit naar eventueel nog extra info die mij kan worden bezorgd, maar ik heb daar nog geen duidelijkheid over.
Het is inderdaad veel, 213 uitzonderingsmaatregelen vorig jaar. Twee aanvragen dit jaar is inderdaad heel weinig. Er is één uitzondering die toegestaan is momenteel, hebt u gezegd. Het is inderdaad een heel beperkt aantal. Ik hoop dat de hoop die u hebt, uitkomt en dat de festivals zich effectief hebben kunnen organiseren. Maar ik hou mijn hart momenteel nog wel vast. Ik denk – en ik heb dat vorig jaar ook gezegd – dat het echt wel van cruciaal belang is om de metingen bij te schroeven van wat nu de meeste milieuwinst oplevert, zodat we daar zekerheid over hebben. Ik denk dat dat echt heel belangrijk is.
Mochten er, wat betreft de uitzonderingsmaatregelen, nog aanvragen komen, stelde ik mij ook nog wel de vraag op welke objectieve manier u daar toekomstgericht over gaat oordelen. U haalt zelf bijvoorbeeld Golazo aan. Ik loop ook, dus ik weet dat drinken en lopen niet zo evident is. Welke objectieve criteria werden in die beoordeling vooropgesteld?
En als laatste is er het geplande verbod dat er ook nog staat aan te komen op pet en blik vanaf 2025. Het is nu heel proactief dat ik hier praat, maar ik vind het ook wel belangrijk dat we dat doen. Er wordt ook daar gesproken over alternatieven van heel grote verpakkingen, alternatieven van heel grote tapinstallaties, enzovoort. De vraag die ik mij nu al stel, proactief, is hoe dat nu zit met die kost. Hoe zit dat met die handling tegenover vandaag? Ik heb al wat mails gekregen van kleine drankproducenten, die ook wel altijd zeggen dat ze wat benadeeld zijn in die zaken – grote merken, grote producenten tegenover kleine drankproducenten –, want die kost is dikwijls heel groot. Ik denk dat we ook fier mogen zijn op sommige kleine drankproducenten in Vlaanderen. We moeten zeker zien dat we die niet uit de markt duwen. Mijn vraag is dus of er wat dat betreft specifiek voor Vlaanderen nog specifieke investeringen zullen worden gedaan. Dat was mijn extra bijkomende vraag.
De heer De Loor heeft het woord.
Dank u wel voor uw antwoord, minister. Ik noteer dat de regel is dat er geen uitzonderingen worden toegestaan. Maar mochten er aanvragen komen, zult u die opnieuw in overweging nemen. Er zijn al twee aanvragen binnen, waarvan u er één hebt aanvaard.
Minister, ik vrees vooral voor organisatorische problemen. De vier grote festivals van Vlaanderen hebben vorige week aan de alarmbel getrokken. Die organisatorische en financiële problemen zijn er natuurlijk ook voor de kleine organisatoren. Ook door hen word ik af en toe gecontacteerd, omdat dat toch ook wel impact heeft op hun financiën. Er is een tekort aan herbruikbare bekers en wascapaciteit. U zegt dat die capaciteit is toegenomen. Dat is inderdaad zo, die is de voorbije jaren toegenomen. Maar dit gaat natuurlijk om een gigantisch aantal: 2 miljoen bekers voor Werchter, 1,5 miljoen per dag voor Tomorrowland. Er zijn de kosten, er is de huur, maar er zijn ook de medewerkers. En als het in de soep draait … Er is natuurlijk ook zoiets als het risico, dat volledig bij de organisatoren wordt gelegd. Dat is dan een financiële aderlating voor de evenementen, die het de voorbije jaren al niet eenvoudig hebben gehad, niet in het minste door corona, maar in 2022 ook door het gebrek aan knaldrang en in het verleden ook door de bijkomende veiligheidsmaatregelen. De tickets worden bovendien opnieuw duurder, voor sommigen onbetaalbaar.
Minister, u zegt dat experten – het werd ook aangehaald in het artikel – zeiden dat ze geen reden zien om niet voor herbruikbare bekers te kiezen. Ik vind dat nogal gemakkelijk gezegd, als je het niet in de praktijk hoeft om te zetten. Organisatorisch is het ten eerste geen sinecure. En heel veel evenementen en festivals werken ten tweede met vrijwilligers, wat een bijkomende inzet van medewerkers wil zeggen. Maar er is ook het financiële plaatje. Of je nu een kleine of grote organisator bent, het brengt een financieel plaatje met zich mee. Minister, ik heb u ook daar geen antwoord op horen geven, of er ook tegemoetkomingen overwogen worden.
Ik heb nog een bijkomende vraag. Bent u nog in overleg met Event Confederation, met de Federatie van muziekfestivals in Vlaanderen (FMIV) of andere organisatoren?
Minister, ik schrik wel wat van uw reactie, wanneer u zegt dat de festivals en eventorganisatoren plots allemaal de grote milieuspecialisten zijn. Ik kan u met de hand op het hart zeggen dat festivals al vele jaren inzetten op milieuvriendelijkheid en duurzaamheid. Ik haal dan onmiddellijk Pukkelpop voor de geest. Er zijn in het verleden al heel veel inspanningen gebeurd om in te zetten op meer duurzaamheid en milieuvriendelijkheid op het terrein. Grote, maar ook kleine evenementorganisatoren doen dat, minister.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Minister, het is eigenlijk logisch. Een uitzonderingsmaatregel is wat? Een uitzondering. Het is dus logisch dat je die niet jaar na jaar kunt toestaan.
Wat ik heb begrepen van het evenement waarvoor u een uitzondering toestaat, is dat het een evenement is dat vorig jaar daadwerkelijk geprobeerd heeft over te schakelen op herbruikbare bekers. Dat doende is het gestoten op veiligheidsproblemen. Het heeft die vastgesteld, kan dit jaar geen remediëring doorvoeren, en krijgt dus een eenjarige uitzondering, met de belofte dat ze er volgend jaar wel aan gaan werken. Dat lijkt me een heel erg logische en pragmatische manier van aanpak: wel inzetten op herbruikbare bekers, en tegelijkertijd veiligheid en andere aspecten niet uit het oog verliezen. Dat lijkt me een heel logische manier om uitzonderingsmaatregelen af te stemmen en toe te wijzen.
Het blijkt ook mogelijk voor ontzettend veel organisaties, ook grote organisaties zoals de Gentse Feesten, wat heel erg divers en moeilijk is, omdat het op verschillende locaties tegelijkertijd doorgaat. Ik denk ook aan kleinere evenementen zoals in mijn eigen stad Mechelen. Het is dus zeker en vast mogelijk om dit uit te voeren. En ja, er gaan missers gebeuren. Het is natuurlijk een leerschool. Het kan gebeuren dat er bekers blijven liggen en er schimmel in komt. Het is een nieuwe manier van werken.
Maar, minister, dat gaat dan over uitzonderingen aanvragen, over evenementen die zich in regel willen stellen of in regel stellen. We gaan er ook andere hebben. We gaan er hebben die hun organisatie gewoon laten lopen en zich niet in regel stellen. Op welke manier zal dat opgevolgd en gemonitord worden? Welke gevolgen worden eraan gekoppeld wanneer iemand geen uitzondering vraag of ze niet krijgt, en zich niet in regel stelt?
Minister Demir heeft het woord.
Collega De Loor, uiteraard is het positief dat alle evenementenorganisatoren daarover nadenken en specialist zijn in hoe ze hun milieuafdruk kunnen verminderen. Ik vind dat goed. Ik kan alleen maar hopen dat alle sectoren dat doen en dat ze ook zelf studies maken.
Wat het studiewerk van onze overheidsdiensten betreft: de OVAM heeft in het verleden, voordat deze beslissing genomen is, natuurlijk ook allerlei studies gedaan. Het studiewerk geeft over het algemeen aan dat er na tien keer hergebruik steeds milieuwinst is. Als er een voldoende hoge retour wordt gehaald, zit je aan die milieuwinst. Het recycleren van bekers kost zeer veel energie. Dat mogen we niet vergeten. Al het studiewerk is ook openbaar gemaakt en is beschikbaar. Dat kan gelezen worden. Als je door die 90 procent retour de bekers tien keer opnieuw kunt inzetten, is dat conform alle studies een milieuwinst.
Er wordt bij het bekijken van de uitzonderingen gekeken in welke mate inspanningen gedaan zijn om een systeem te implementeren om die doelstelling te halen. Een mailtje sturen naar bijvoorbeeld één leverancier is niet voldoende.
Zoals aangegeven, zullen we alle vragen in overweging nemen en goed bekijken. Maar de uitzondering is natuurlijk de uitzondering op de regel. Het is niet de bedoeling om weer heel wat uitzonderingen te hebben.
Ik ben afgelopen jaar zelf naar een aantal festivals geweest die vorig jaar al met herbruikbare bekers gewerkt hebben, om te kijken hoe ze dat doen, bijvoorbeeld Werchter Boutique en Werchter Classic. Het aantal mensen is daar ongeveer even groot als op een festivaldag in Werchter. Er is uiteraard ook een financiële impact aan het opruimen en het verwerken van afval. Er is ook nog overleg lopende met de eventsector – dat overleg loopt eigenlijk constant, al jaren – om dit te implementeren. Wij blijven daarop inzetten. Ik denk dat het ook belangrijk is dat we dat doen.
Ik wil ook nog meegeven dat heel wat evenementen erin slagen om dat te doen. Ik denk bijvoorbeeld aan de Gentse Feesten, festivals als Maanrock, het Sportpaleis, maar bijvoorbeeld ook de Pro League in het voetbal. Het kan dus wel degelijk.
Bij overtredingen van de wetgeving kan er uiteraard gehandhaafd worden. Vanuit de OVAM zal opgevolgd worden wie wel en wie geen uitzondering krijgt. We zullen zien wie er nog een aanvraag voor een uitzondering zal indienen, maar voorlopig is het maar klein en doen we het met de studies die in het verleden zijn gebeurd bij onze administraties.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Dank je wel, minister, voor uw reactie. Ik zou gewoon willen vragen om zeker en vast blijvend in overleg te blijven gaan met de sector, zowel de grote festivals als de kleine festivals. Ik denk dat het op vele vlakken voor de grote festivals duidelijk veel moeilijker is dan voor de kleine festivals. Ik denk dat het belangrijk is om met beide in constructief overleg te blijven gaan. Het is ook belangrijk blijvend te evalueren en te onderzoeken. De studie waarnaar verwezen wordt, is toch al van enige tijd geleden. Tijden veranderen, alles verandert, we moeten dus blijvend meten.
Ik denk ook dat het belangrijk is om het Nederlandse model blijvend te bestuderen en te onderzoeken. Ik denk dat we er alles aan moeten doen, met die evaluatie, met die bijkomende metingen, met studies, om dat allemaal in functie van effectieve milieuwinsten te doen. We zijn zeker voor herbruikbaarheid, maar uiteraard moet dat altijd resulteren in ecologische winsten.
De heer De Loor heeft het woord.
Ik heb daarnet al verwezen naar de moeilijke periodes die de evenementen en de festivals achter de rug hebben. Ik heb verwezen naar hogere veiligheidskosten naar aanleiding van de gebeurtenissen in Pukkelpop in 2011, die afstraalden op alle andere festivals en evenementen. Dan waren er de aanslagen van 2016, dan kwam er corona, dan het gebrek aan knaldrang, en dan de invoering van die herbruikbare bekers. Het is natuurlijk zo dat dat allemaal moet worden betaald door de organisatoren. Op die manier worden de toegangstickets en de prijzen duurder en is het voor veel mensen niet meer betaalbaar.
Ik heb u niet horen zeggen, minister – jammer genoeg –, dat er nagedacht wordt over bepaalde compensaties of voordelige tarieven voor die herbruikbare bekers en de inzet van die herbruikbare bekers.
Nogmaals, ik denk dat heel veel evenementen en festivals al keihard inzetten – en terecht – op duurzaamheid en milieuvriendelijkheid. Er is daarnet ook al verwezen naar het mogelijke verbod vanaf 1 januari 2025 op pet- en blikverpakkingen. Vanuit de sector vang ik signalen op dat we moeten oppassen dat er hierdoor geen bijkomende perverse gevolgen ontstaan. Er wordt gesproken om bepaalde zaken over te gieten in herbruikbare bekertjes. Er wordt ook een lagere kwaliteit voorspeld, er zouden extra medewerkers nodig zijn. Dat zijn toch zaken, minister, die we zeker in de gaten moeten houden. We moeten een evenwicht blijven bewandelen.
Tot slot, collega's, denk ik dat we met Vlaanderen en België uniek zijn in de wereld qua festivalaanbod en qua cultureel aanbod. Dat is uniek in de wereld. Honderdduizenden, om niet te zeggen miljoenen, mensen brengen op jaarbasis een bezoek aan die festivals. Het zou jammer zijn mocht dat afkalven of dat het aanbod door die steeds oplopende kosten zou verdwijnen. Het risico – ik heb er daarnet ook al naar verwezen, minister – wordt volledig gelegd bij de organisatoren van die evenementen en die festivals. Dat is wel jammer.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.