Verslag vergadering Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie
Verslag
De heer De Roo heeft het woord.
Minister-president, Digitaal Vlaanderen wil een sterke partner zijn voor Vlaamse en lokale overheden en is de motor voor de digitale transformatie van overheden in Vlaanderen. De afdeling Digitale Strategie en Transformatie draagt hierin bij door digitale transformatietrajecten voor Vlaamse en lokale besturen te realiseren en te begeleiden. Een onderdeel daarvan is het AI Competence Center dat in 2023 werd opgestart. De missie van het AI Competence Center bestaat er specifiek in Vlaamse en lokale besturen te ondersteunen in het gebruik van artificiële intelligentie (AI). De verwachting is namelijk dat het gebruik van AI binnen de overheid enkel zal toenemen en dat in de nabije toekomst elk overheidsproces en elke overheidsdienstverlening potentieel een AI-component zullen bevatten. Het doel is dan ook om AI optimaal en verantwoord in te zetten om de werking en dienstverlening van de Vlaamse overheid te verbeteren.
De programmamanager, een ethisch-juridisch experte, een innovatie-expert en een AI community manager zullen een cruciale rol spelen in het uitdragen van de missie en de visie van het AI Competence Center, en zullen ook bijdragen aan het draagvlak voor en de uitrol van artificiële intelligentie binnen de Vlaamse overheid.
Minister-president, daarom heb ik een aantal vragen aan u. Wat is de stand van zaken met betrekking tot de aanwervingen in het kader van de uitbouw van het AI Competence Center? Zijn alle vacatures reeds ingevuld? Welke stappen zijn reeds gezet binnen het AI Competence Center voor de uitrol van AI bij de Vlaamse overheid en bij lokale besturen? Welke stappen zullen in deze legislatuur nog gezet worden ter bevordering van de uitrol van AI bij de Vlaamse overheid en bij de lokale besturen?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer De Roo, om uw eerste vraag over de vacatures te beantwoorden, het AI Competence Center is een complementair en multidisciplinair team samengesteld uit de volgende profielen: een AI-programmamanager, een ethisch-juridisch expert en een AI-innovatie-expert. De procedure voor de aanwerving van de bijkomende AI community manager en AI-architect is momenteel lopende. Daarnaast werkt het kernteam nauw samen met binnen Digitaal Vlaanderen en andere Vlaamse entiteiten aanwezige experten. Ik denk daarbij aan experten met betrekking tot beleid, informatieveiligheid, privacy en data.
U vroeg dan welke stappen al zijn gezet voor de uitrol binnen de Vlaamse overheid en de lokale besturen. Het AI Competence Center heeft sinds zijn opstart al de volgende zaken verwezenlijkt. In opdracht van het Stuurorgaan Vlaams Informatie- en ICT-beleid zijn zes leidende principes bepaald en uitgewerkt die het gebruik en de ontwikkeling van AI binnen overheden in Vlaanderen in goede banen moeten leiden. Ze vormen de basis voor een bredere strategie die de Vlaamse overheid in staat moet stellen op een verantwoorde manier het potentieel van AI te benutten. Er zijn concrete richtlijnen opgesteld rond het gebruik van generatieve AI, met als doel te inspireren en te sensibiliseren rond het gebruik hiervan binnen de Vlaamse overheid. Het AI Competence Center bouwt aan een decentraal AI-netwerk met experten binnen de Vlaamse overheid. Door zowel te inspireren met betrekking tot de opportuniteiten van AI, als te sensibiliseren rond de beperkingen en risico’s die AI met zich meebrengt, streven we ernaar het draagvlak en de adoptie van AI binnen de Vlaamse overheid te verhogen. In het kader hiervan worden verschillende AI-netwerkevenementen en kennisdelingssessies georganiseerd, waar in een forum wordt voorzien voor het uitwisselen van ideeën, bewezen praktijken en inspirerende praktijkvoorbeelden in de verschillende beleidsdomeinen.
U vroeg welke stappen we nog in deze legislatuur zullen zetten. Het AI Competence Center verhoogt het draagvlak en de adoptie van AI binnen Vlaamse en lokale overheden door in te zetten op de volgende zaken. De Vlaamse AI-strategie wordt verder verfijnd en geoperationaliseerd door onder meer in te zetten op een zelfevaluatie-instrument om de zes leidende principes in de praktijk te kunnen toetsen aan een algoritmeregister in het kader van transparantie, openbaarheid van bestuur enzovoort.
Het AI Competence Center zal ook ondersteuning bieden met betrekking tot Europese – eventueel juridische – kaders en richtlijnen, waaronder de EU AI Act. Het AI-netwerk wordt verder uitgebouwd binnen de Vlaamse en lokale overheden, met inbreng van private partners, onderzoeksinstellingen en academische partners via een adviescomité. Als onderdeel van de AI-community zal een netwerk van voortrekkers in het leven worden geroepen die binnen hun eigen entiteit de adoptie van AI stimuleren en versnellen via gerichte experimenten. Het AI Competence Center zal een AI-monitor opstellen waarin bestaande en toekomstige AI-initiatieven binnen de Vlaamse overheden worden gedocumenteerd. Het AI Competence Center neemt hier een coördinerende rol op zich door synergiën te identificeren en waar mogelijk de krachten te bundelen.
Het AI Competence Center communiceert proactief aan alle Vlaamse en lokale overheden om de richtlijnen, leidende principes en andere initiatieven in de schoot van het AI Competence Center maximaal kenbaar te maken.
De heer De Roo heeft het woord.
Minister-president, dank u voor uw antwoord. Ik denk dat alles wat met artificiële intelligentie te maken heeft heel wat vragen oproept, zowel bij diensten die daar echt mee aan de slag willen gaan als bij hen die daar vandaag weinig van kennen. Ik vind het dus waardevol dat Vlaanderen werkt aan dat Competence Center. Ik denk ook dat het evident is dat het een multidisciplinair team moet zijn dat goed kan samenwerken. Er is immers het kunnen detecteren en in kaart brengen van wat er gaande is, u hebt gesproken over de AI-monitor, en het samenbrengen van mensen om ideeën uit te wisselen, maar er is vooral ook hen zelf aan de slag laten gaan binnen een vooraf afgebakend kader. U hebt de zes leidende principes genoemd. Het lijkt me belangrijk dat we dat steeds verder kunnen uitrollen, en als je dan een centraal aanspreekpunt zoals het AI Competence Center hebt, met mensen die elkaar kunnen ontmoeten en die vragen kunnen stellen, dan denk ik dat dat een meerwaarde is.
Wat ik ook vaststel, is dat een aantal steden en gemeenten ook verder aan de slag willen met AI en dat die vandaag eigenlijk vooral op zichzelf aangewezen zijn en zelf een aantal strategieën gaan uitrollen. De gemeenten die daar echt mee aan de slag zijn, zoals de stad Gent, hebben gelukkig ook heel nauwe contacten met Digitaal Vlaanderen en het AI Competence Center, waardoor dat nog vrij gestroomlijnd verloopt, maar het kan natuurlijk niet de bedoeling zijn dat, terwijl we uiteindelijk evolueren naar een soort Vlaamse strategie met duidelijk afgebakende leidende principes en een duidelijke visie, er daaronder wordt neergedaald naar ongeveer driehonderd – het zullen er iets minder zijn met de aankomende fusies, maar ik weet niet hoeveel precies, wellicht 290 – aparte AI-strategieën, of er misschien een aantal gemeenten zijn die helemaal geen strategie hebben en gewoon maar iets doen.
Vandaar mijn bijkomende vraag: op welke manier kan men ervoor zorgen dat de competenties die ook Vlaams worden opgebouwd, nog meer neerdalen in onze steden en gemeenten, zodat zij daar ook verder mee aan de slag kunnen en vooral ook binnen een gemeenschappelijk kader kunnen voortwerken?
De heer Gryffroy heeft het woord.
Dank u voor de vraag, collega De Roo. Minister, dank u voor het antwoord. Ik denk dat het inderdaad een goed concept is om met dit AI Competence Center te kunnen starten, vooral ook omdat dat voor een aantal instellingen soms ook een hype kan zijn. Soms weten ze niet of dat bij hen wel toepasbaar is of niet. Zullen ze straks niet te veel betalen voor de return die ze krijgen? Nu is er een competentiecentrum dat dat moet bekijken. Mijn vraag is: wordt dat later ook opengetrokken naar de private wereld? Kan dat centrum met andere woorden later ook aangesproken worden door privébedrijven, eventueel tegen betaling, zoals ook de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) kan worden aangesproken? Ik denk niet dat dat een probleem is. Want ook die bedrijven hebben soms dezelfde vragen als de overheden.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Collega’s, dank u voor het enthousiasme voor het AI Competence Center. Het is natuurlijk nog maar recent opgericht. Ik denk dat we er eerst voor moeten zorgen dat we op Vlaams niveau de zaken helder en goed doorwrocht hebben. Het is evident dat er dan een aanbod gaat naar de lokale besturen, zoals Digitaal Vlaanderen dat altijd doet, dus een aanbod, geen verplichting. Ik denk dat we de lokale autonomie daarin moeten respecteren. De kwaliteit van ons aanbod moet lokale besturen eigenlijk nopen om daarop in te spelen.
Net hetzelfde geldt wat de privésector betreft. Ik heb daarstraks in mijn antwoord meegegeven dat we wel input willen verwachten van de privésector. Als er ooit de vraag komt vanuit de privésector om een beroep te doen op de competenties van het centrum, dan is dat een mogelijkheid die ik niet op voorhand uitsluit, maar we zetten dit natuurlijk vooral op om de overheid, de Vlaamse overheid en/of de lokale besturen, mee op de trein van AI te krijgen, op een goede manier, rekening houdend met de opportuniteiten die er veelvuldig zijn, maar ook met de bedreigingen of risico’s die er zijn. De eerste opdracht van het centrum is dus voor de overheid. Als er dan vragen uit de privésector komen, dan zullen we daar met veel plezier een ‘profit center’ van maken, maar dat zal de nabije toekomst dan eventueel uitwijzen.
De heer De Roo heeft het woord.
Ik denk dat er qua aanpak wel een groot verschil kan zijn tussen de vragen die de privésector stelt en de vragen die overheden stellen. In die zin is dat zelfs voer voor een ruimer debat, denk ik. De reden waarom het AI Competence Center nu is opgericht, is omdat we ons echt moeten focussen op een betere werking en een verdere digitalisering van de overheid, en op een nog betere dienstverlening. We mogen dit niet laten verworden tot een soort hype, waarbij een dienst inderdaad kan zeggen goed bezig te zijn omdat er zoveel AI-toepassingen worden gebruikt. Zo werkt het natuurlijk niet. Het is het einddoel dat telt, en dat is die dienstverlening en die betere werking. Dankzij een ondersteuning van het AI Competence Center kunnen we ervoor zorgen dat onze Vlaamse diensten daar beter toe uitgerust zijn.
De vraag om uitleg is afgehandeld.