Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Minister, ik zal uitzonderlijk mijn vraag inleiden met een concreet voorbeeld, een ‘case example’. Kent u toevallig Kjell Fruytier? Dat is een Limburger. (Opmerkingen van minister Jo Brouns)
Oké, u kent hem misschien niet, maar er zijn veel jongeren die hem ongetwijfeld wel kennen. Het is een man met een onderneming die heel veel reclame de wereld instuurt op sociale media, rond zijn activiteiten. Wat die man doet, is jongeren beloven dat ze snel rijk kunnen worden, dat ze niet moeten studeren. Als ze gewoon zijn cursussen volgen en daar geld voor geven, dan kunnen ze onbeperkt en weelderig leven, zoals ze dat willen.
Dat zit een beetje in hetzelfde schuitje als de mensen die je hebt gezien in de VRT-reeks ‘Fire’. Dat is die reeks die werd verwijderd, omdat er gewoon oplichters in voorkwamen. Dat zit in dezelfde sfeer.
Wat die man doet, is een combinatie van multi-level marketing en ‘dropshipping’. Ik ga dat niet helemaal uitleggen. Dat zou ons te ver leiden. Het komt er eigenlijk op neer dat het een soort van piramidespel is, waarbij jongeren een bedrag betalen en dan eigenlijk nieuwe mensen moeten aanwerven om dat bedrag terug te verdienen.
Ondertussen leren ze aan hoe ze aan ‘dropshipping’ moeten doen. Dat is eigenlijk goedkope brol importeren uit China, en dat online proberen te verkopen aan onwetende consumenten. Met andere woorden, minister, dat is gebakken lucht. Het is weliswaar legaal, maar toch laakbaar.
De reden waarom ik dat hier vertel, is omdat die man, Kjell Fruytier, en zijn onderneming, gesubsidieerd worden door de Vlaamse overheid, via, u raadt het al, de kmo-portefeuille. Meer nog, die man heeft het ervoor gezorgd dat die zelfs een website heeft opgericht met de titel: ‘Is Kjell Fruytier een oplichter?’. Dat heeft die zelf gemaakt.
Daarop staat er een filmpje waarin hij uitgebreid uitlegt dat het niet kan dat hij een oplichter is, ook al beweren mensen online dat. Waarom niet? Omdat hij het label heeft van de Vlaamse overheid. Hij heeft een erkenning door de kmo-portefeuille. Hij beweert in dat filmpje dat hij uitgebreid werd geanalyseerd, dat zijn boekhouding werd doorgenomen. Dat is allemaal niet waar uiteraard, want zo werkt de kmo-portefeuille niet. En hij beweert dat hij uiteindelijk na lang onderzoek de goedkeuring en steun van de Vlaamse overheid heeft gekregen.
Dat is het zoveelste voorbeeld dat voor mij aantoont dat de kwaliteitscontrole binnen de kmo-portefeuille vandaag nog steeds ondermaats is. We hadden in het verleden al opleidingen over paardenfluisteraars, hypnose, massages, de ‘Colombian butt lift’, helikopterlessen, en ga zo maar door.
Er zijn er heel veel afgeschaft. We hebben daar verbetering in gebracht. Dat geef ik toe, maar het blijft nog altijd te veel openstaan voor mensen met minder goede ondernemingen, zelfs voor pure oplichterij in dit geval.
U zult het toch met mij eens zijn dat dat dingen zijn die we vanuit Vlaanderen niet kunnen ondersteunen. Zeker als diezelfde mensen dat Vlaams label blijkbaar gebruiken om te zeggen dat ze geen oplichterij verkopen. Dan is er toch iets fundamenteel fout?
Ik ben daar in het verleden al enkele keren over tussengekomen. De laatste keer was in juni, denk ik. Toen heb ik gevraagd naar de invoering van een kwaliteitskamer. Toen hebt u gezegd dat dat lopende was. Er ging een evaluatie en rapportage over komen.
Vandaar stel ik mijn vragen, als we dit concrete voorbeeld weer zien. Ik kan u zeggen dat er zo nog zijn die ik hier tentoon kan spreiden. Maar goed, we zitten met veel vragen, dus ik zal dat misschien een andere keer doen. Mijn concrete vraag is wat inmiddels de stand van zaken is met betrekking tot de werking van die kwaliteitskamer. Hoe kunnen we voorkomen dat zaken zoals die van Kjell Fruytier – echt een online oplichter, ik kan het niet anders zeggen – het label van de Vlaamse overheid kunnen gebruiken om hun ‘diensten’ bij jongeren aan te prijzen?
Welke afspraken werden er gemaakt inzake de werking van de kwaliteitskamer? Welke concrete werkzaamheden werden reeds verricht? En vooral, hoe zullen we ervoor zorgen dat diensten een per een worden bekeken en beoordeeld? Want ik kan me echt niet inbeelden dat als zoiets voor een kwaliteitskamer komt, ze beslissen dat dat een goede zaak is, en dat ze die onderneming zullen blijven steunen.
Werd de externe impactevaluatie ook afgerond? Ik had daar vorige keer ook naar gevraagd. Wat waren daarin de bevindingen? Kunnen we die impactevaluatie eventueel ook krijgen?
Ten slotte, bij mijn vorige vraag in juni 2023 gaf u aan dat het nog te vroeg was om de doorgevoerde hervormingen te evalueren. Gaan we ondertussen lessen kunnen trekken over of het voldoende is, of niet?
U hoort het al uit mijn vraagstelling. Als ik nog bepaalde cases in die kmo-portefeuille zie, dan denk ik dat de kwaliteitscontrole nog steeds ondermaats is, en dan blijf ik bij mijn these die ik bij het begin van deze legislatuur stelde, dat we toch fundamenteel in vraag moeten stellen of dit instrument de beste manier is om onze ondernemers te ondersteunen.
Minister Brouns heeft het woord.
Dank u wel, collega.
Zoals u weet is de kwaliteitskamer van de kmo-portefeuille vorig jaar opgericht. Er zijn sindsdien al twee vergaderingen doorgegaan. Ook voor 2024 werd een vergaderkalender afgesproken. De volgende vergadering is voorzien op 8 maart. Er zijn ook concrete werkzaamheden uitgevoerd. Zo heeft de kwaliteitskamer haar huishoudelijk reglement besproken en aangenomen. Tevens werkt de kwaliteitskamer aan een tweetal inhoudelijke adviezen.
Ze hebben, in eerste instantie, kennis genomen van een aantal klachten over de inhoud van diensten rond bedrijfsstrategie die aangeboden worden door geregistreerde dienstverleners. De kwaliteitskamer zal deze klachten nog verder onderzoeken vooraleer een advies te formuleren. Dit advies moet bijdragen aan betere omschrijving van wat onder ‘bedrijfsstrategie’ zal kunnen worden gesubsidieerd.
Er is, in tweede instantie, een advies in opmaak over de beroepsspecifieke competenties. Het is allicht nodig om tot een nadere afbakening te komen waarbij sommige opleidingen niet meer in aanmerking zouden komen omdat ze niet of minder noodzakelijk zijn voor de uitoefening van een beroep.
Ten slotte heeft de kwaliteitskamer ook kennis genomen van de aanstellingsprocedure van de nieuwe auditbureaus die aangesteld worden in het kader van de registratieprocedure voor dienstverleners. Het is de bedoeling dat het toezicht op de werking van deze auditbureaus ook een terugkerend agendapunt wordt op de vergadering van de kwaliteitskamer.
In de nabije toekomst zal de kwaliteitskamer ook geïnformeerd worden over de impactanalyse van de kmo-portefeuille, van zodra deze beschikbaar is. Dat brengt me bij uw tweede vraag.
De impactevaluatie van de kmo-portefeuille is zo goed als afgerond maar nog niet definitief. Bij de bespreking van de voorlopige analyseresultaten werden nog een aantal bijkomende vragen gesteld aan de onderzoekers, waardoor de oplevering dus enige vertraging heeft opgelopen. Ik hoop het rapport te ontvangen nog voor het einde van deze maand. Het is nog iets te vroeg om nu al beleidsconclusies te trekken en te delen.
Een formele evaluatie van deze zeer recente evaluatie kan nog niet uitgevoerd worden. De inschatting bij het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) was wel eerder positief. De eerste resultaten voor 2023 tonen aan dat kmo’s ook na de bijsturing hun weg blijven vinden naar de kmo-portefeuille, maar dat de hervorming wel heeft bijgedragen aan de budgettaire beheersbaarheid.
Een ander positief punt van de bijsturing is dat het transparanter is geworden waarvoor de kmo-portefeuille concreet wordt aangewend. Het is duidelijk dat het instrument nu veel gerichter wordt ingezet.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Minister, bedankt voor uw antwoord.
Ik begrijp dat die kamer dan al min of meer uit de startblokken is geschoten. Misschien een concrete vraag: zijn er cijfers over hoeveel klachten of bedenkingen er zijn geuit en hoeveel daarvan er effectief onderzocht werden? Ik begrijp dat er voorlopig nog geen diensten op basis daarvan zijn geweerd. Corrigeer me gerust.
Meer fundamenteel: er staat op de website van de kmo-portefeuille een grote nieuwsupdate aan de dienstverleners waarin staat dat de kwaliteitskamer in actie gaat schieten. Ze zal kijken of alle diensten wel voldoen aan de doelstellingen. Oké, goed, er staat een hele uitleg bij. Maar iets dat mij enorm verontrust is dat er helemaal op het einde staat: “We beginnen niet met een lege lijst. De opleidingsdatabank, opgesteld in het kader van de Vlaamse opleidingsincentives, dient als vertrekpunt voor de lijst van beroepsspecifieke competenties van de kmo-portefeuille. Alle opleidingen inzake beroepsspecifieke competenties uit de opleidingsdatabank zijn automatisch erkend bij de kmo-portefeuille.” Ik lees dat alles dat in het verleden al erkend was, sowieso blijft bestaan, terwijl het toch de bedoeling was om van een wit blad te beginnen en alles onder de loep te nemen. Maar corrigeer me als ik fout ben.
Ik zeg u – ik heb een concreet voorbeeld gegeven, ik kan er nog andere geven –: er zit nog teveel ‘brol’ in die kmo-portefeuille. En als die kwaliteitskamer gaat zeggen dat ze het verleden zo maar gaat overnemen en dat ze enkel nieuwe aanvragen gaat controleren, dan blijven we met de last uit het verleden zitten. Dat is wat ik hier lees. Ik kan fout zijn, corrigeer mij gerust. Het doet me nog steeds twijfelen of de kwaliteitskamer voldoende adequaat gaat zijn om de problemen die we allemaal hebben vastgesteld, te remediëren.
En ten slotte, dat is echt niet om daar op te blijven vitten, is dit wel heel nefast voor bijvoorbeeld een instituut als VLAIO dat enorm goede dingen doet en goed werkt. Ik vind het jammer dat dit soort zaken, die we echt moeten verhelpen, een beetje een smet werpen op het uitstekende ondersteuningsbeleid voor ondernemers in Vlaanderen. Daarom vind ik het zo belangrijk dat we dit soort dingen wegwerken en dat we dat in de toekomst eventueel vervangen door een algemene lastenverlaging voor ondernemers.
En daarmee zet ik de poort wijd open voor mijn collega’s hier die weer over confederalisme kunnen beginnen.
Collega's, de bezorgdheid over de kmo-portefeuilles zijn hier nieuw. Als je kijkt naar de website van VLAIO, dan zie je hoever we ondertussen geëvolueerd zijn in het in het gerichter inzetten van het instrument. Ik zal niet zeggen dat het voorbeeld van collega Vande Reyde niet correct is. Het moet van heel nabij bekeken worden. Maar de lange lijst met zaken die uitgesloten zijn van steun en waar we hier vroeger al over gedebatteerd hebben – retraites naar Kroatië, al dan niet op een zeilboot, die ondersteund werden door de kmo-portefeuille in vorige legislatuur –, zijn allemaal verleden tijd. Er wordt veel gerichter gewerkt dan voorheen, en hopelijk zal de kwaliteitskamer ons daarbij helpen.
Minister Brouns heeft het woord.
Het spreekt voor zich dat we dat voorbeeld wel meenemen, ik denk dat dat belangrijk is. Het is uiteindelijk de bedoeling, als het gaat over die controle op die bedrijfsstrategie bijvoorbeeld, dat dat niet kan. Dat wordt meegenomen.
Als het gaat over die opleidingen, is het de opleidingsdatabank van VDAB die als uitgangspunt wordt genomen. De kmo-portefeuille kende vroeger geen inhoudelijke opleidingen, nu wel, telkens met het vertrekpunt de beroepscompetenties zoals ze erkend zijn door VDAB. Maar goed, ik denk dat we stappen vooruit hebben gezet. De voorbeelden die u geeft, bevestigen dat we kritischer moeten kijken naar die bedrijfsstrategie. We zullen dat zeker ook meenemen in de evaluatie om een verscherpte bijsturing ten goede te doen.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Bedankt, minister. Ik kijk uit naar de impactevaluatie. Zodra ze beschikbaar is, vertrouw ik erop dat u ze exclusief in primeur aan het parlement geeft, alsook de cijfers van diensten die eventueel uitgesloten zijn, eens die kwaliteitskamer daartoe de informatie geeft. U hoeft ze niet aan mij persoonlijk te bezorgen, aan deze commissie in zijn geheel is zeker voldoende.
De vraag om uitleg is afgehandeld.